علت اسهال کودکان | برای درمان اسهال کودکان چه کنیم؟

اسهال کودکان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کودکان است علی‌رغم اینکه اسهال کودکان در اغلب موارد جای نگرانی ندارد و با کمی مراقبت بهبود می‌یابد؛ اما در برخی مواقع اسهال کودکان می‌تواند مشکل‌ساز شود و سلامت کودک را به‌خطر بیندازد؛ به‌طوری که اسهال کودکان را به عنوان دومین عامل مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج سال می‌شناسند.^[۱] در این مقاله به بررسی علل، انواع و روش‌های درمان اسهال کودکان می‌پردازیم.

علت اسهال در کودکان

اسهال در کودکان با توجه به حاد یا مزمن بودن آن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. هنگامی‌که علائم اسهال از چند روز تا یک هفته طول بکشد به آن اسهال حاد گفته می‌شود که اغلب به دنبال عفونت باکتریایی، ویروسی یا انگلی رخ می‌دهد.

همچنین اسهال در کودکان ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد:

• مسمومیت غذایی
• حساسیت غذایی
• عدم تحمل لاکتوز
• مصرف بیش‌ازحد شکر یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی
• مصرف برخی از داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها

اسهال مزمن کمتر شایع است و ممکن است بین ۲ تا ۴ هفته طول بکشد. همانند اسهال حاد، نوع مزمن نیز می‌تواند به علت عفونت باکتریایی، ویروسی یا انگلی باشد. همچنین اسهال مزمن به دنبال التهاب در بدن، سندرم روده تحریک‌پذیر و سلیاک نیز رخ می‌دهد.

انواع اسهال در کودکان

چندین روش مختلف برای طبقه‌بندی اسهال وجود دارد. انواع اسهال در کودکان عبارت‌اند از:

• اسهال حاد: اسهال آبکی شایع‌ترین نوع اسهال حاد است که معمولاً یک تا دو روز طول می‌کشد.
• اسهال مزمن: اسهال مزمن معمولاً بیش از ۴ هفته طول می‌کشد یا به‌صورت دوره‌ای عود می‌کند.
• اسهال پایدار: این نوع اسهال بین ۲ تا چند هفته طول می‌کشد.

علائم اسهال در کودکان

علائم اسهال در هر کودک ممکن است متفاوت باشد؛ اما علائم شایع اسهال در کودکان عبارت‌اند از:

• درد و گرفتگی شکم
• نفخ و ورم در شکم
• حالت تهوع
• نیاز به دفع فوری مدفوع
• تب
• مدفوع خونی (خون در مدفوع)
• از دست دادن مایعات بدن (کم‌آبی بدن)
• بی‌اختیاری مدفوع

اسهال شدید ممکن است نشانه‌ی یک بیماری جدی باشد بنابراین والدین باید در صورت مشاهده علائم اسهال در کودک با پزشک متخصص اطفال مشورت کنند.

پیشگیری از اسهال کودکان

عفونت ناشی از اسهال به‌راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود؛ بنابراین والدین کودک باید راه‌های پیشگیری از انتقال اسهال را به کودک خود آموزش دهند. برخی از اقدامات پیشگیری‌کننده از اسهال کودکان عبارت‌اند از:

• به کودک آموزش دهیم که دست‌های خود را بعد از رفتن به سرویس بهداشتی با دقت بشوید.
• قبل از غذا خوردن حتماً دست‌ها را بشوید.
• از مصرف مواد غذایی خام مانند گوشت خام یا نیمه‌پز به علت آلودگی احتمالی خودداری شود.
• پس از بازی با حیوانات خانگی حتماً دست‌ها شسته شوند.
• به کودک آموزش دهید از نوشیدن آب غیر لوله‌کشی خودداری کند.
• پس از بازی با خاک، شن و ماسه یا تماس با درختان و گیاهان حتماً دست‌ها شسته شود.

درمان اسهال کودکان

در ادامه با رایج‌ترین روش‌های درمان اسهال کودکان آشنا خواهید شد:

درمان دارویی اسهال در کودکان

درمان اسهال کودکان بستگی به علت ایجادکننده‌ی آن دارد. در موارد اسهال خفیف می‌توان به‌راحتی آن را در منزل با داروهای بدون نیاز به نسخه مانند بیسموت ساب سالی سیلات درمان کرد. بااین‌حال اگر اسهال کودک ناشی از عفونت باشد، داروهای بدون نسخه مؤثر نیستند و باید برای درمان عفونت به دکتر کودکان مراجعه شود.

در صورت وجود عفونت معمولاً از آنتی‌بیوتیک برای درمان اسهال کودکان استفاده می‌شود. گاهی اسهال به علت ابتلا به بیمارهایی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، کرون و کولیت است بنابراین درمان این مشکلات به بهبود اسهال در کودکان کمک می‌کند.

همچنین مصرف پروبیوتیک‌ها به بهبود رشد باکتری‎های مفید دستگاه گوارش کمک می‌کنند و در درمان اسهال کودکان مؤثر است.

درمان خانگی اسهال در کودکان

بهترین درمان خانگی اسهال در کودکان درمان و مراقبت حمایتی است. برای تسکین علائم اسهال در کودک می‌توانید از روش‌های زیر بهره ببرید:

• مصرف آب و مایعات ساده برای جبران کم‌آبی
• رژیم غذایی مغذی
• حذف مواد محرک و غذاهای مشکل‌ساز
• دریافت آب و الکترولیت‌های ضروری از طریق انواع سوپ، آب، آبگوشت
• وعده‌های غذایی کودک باید کم‌حجم و به‌صورت مکرر مصرف شود (پرهیز از خوردن وعده‌های غذایی حجیم)

غذای مناسب برای اسهال کودکان

در مواقع اسهال در کودکان ممکن است نیاز باشد برخی تغییرات در رژیم غذایی کودک داده شود و مصرف برخی مواد غذایی برای مدتی منع شود. در زمان اسهال در کودکان باید از مصرف موارد زیر اجتناب شود:

• نوشیدنی‌های گازدار
• آب‌میوه و مایعات حاوی قند
• دسرهای ژلاتینی

درصورتی‌که علائم اسهال در کودک با مصرف برخی مواد غذایی مانند شیر بدتر شود، حتماً با پزشک کودکان در مورد حذف موقت آن از رژیم غذایی مشورت کنید.

رژیم غذایی مناسب برای درمان اسهال در کودکان شامل چهار ماده غذایی:

• موز
• برنج
• سیب
• نان تست

است. مصرف مایعات و آب کافی در درمان و بهبود اسهال بسیار مهم است.

 چه موقع باید با پزشک صحبت کرد؟

اکثر کودکان مبتلا به اسهال علائم خفیفی دارند که معمولاً طی چند روز بهتر می‌شود. دریافت مایعات در طی دوران اسهال در کودکان اهمیت بسیاری دارد. در اغلب موارد نیازی به درمان خاصی نیست؛ اما در صورت موارد زیر حتماً باید به دنبال مشاوره پزشکی باشید:

• اگر کودک زیر ۶ ماه سن دارد.
• درصورتی‌که کودک سابقه بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، مشکلات قلبی، کلیوی دارد.
• در صورت تب
• درصورت مشاهده‌ی علائم کم‌آبی در کودک
• گیجی یا خواب‌آلودگی کودک
• اسهال یا استفراغ خونی
• شکم‌درد شدید
• عدم تحمل مایعات توسط کودک
• در صورت ادامه پیدا کردن استفراغ بیش از ۲ روز و اسهالی که بعد از ۳ الی ۴ روز بهبود پیدا نکند.

کلام آخر دکتر ساینا

درمان اسهال کودکان در درجه‌ی اول به‌صورت درمان حمایتی است؛ اما بسته علت اسهال کودکان، ممکن است پزشک داروهای خاصی نیز تجویز کند. درمان‌های خانگی می‌تواند به درمان اسهال کودکان کمک کند؛ اما به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک کودکان به فرزند خود دارو ندهید. همچنین درصورتی‌که علائم اسهال شدید است یا بیش از دو سه روز طول کشیده یا همراه با علائمی مانند تب یا وجود خون در اسهال است حتماً به مراکز درمانی مراجعه کنید. اگر نیاز به صحبت با متخصص اطفال دارید می‌توانید همین حالا در سامانه‌ی دکتر ساینا مشاوره آنلاین اطفال دریافت کنید.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بهترین پزشکان و روان‌شناسان مشاوره آنلاین پزشکی متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.