سیاه دانه،سیاه تخمه،شونیز

تأیید شده توسط تیم پزشکی دکترساینااطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک، خوددرمانی نکنید. دریافت مشاوره آنلاین

درباره

به فارسی سیاه دانه نامند. نباتش شبیه به رازیانه و از آن درازتر و باریکتر و گلش زرد مایل به سفیدی و غلاف تخم او بزرگتر از غلاف بزرالبنج است و تخمش سیاه و مغزش سفید قریب به انیسون و قوّتش تا هفت سال باقی است.

فواید

درمان بیماری ها با سیاه دانه
* سرگیجه و درد گوش :
یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. این کار را حداقل تا ۱۱ روز ادامه دهید.
* روماتیسم :
یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم کنید. سپس قبل از خواب آن را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل مورد نظر را با یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.
* اسهال :
یک قاشق غذاخوری سیاه دانه ی آسیاب شده را با نصف استکان عصاره ی تره تیزک (شاهی) مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.
* ناراحتی های کبدی :
مقداری از پودر سیاه دانه را با گیاه صبر زرد ( آلوئه ورا ) و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.
همچنین می توانید روغن سیاه دانه را که در حال جوش است، با غنچه ی برگ های بید (برگ های کوچک ) مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از آن را به مدت یک هفته میل کنید.
* سردرد و میگرن :
نصف قاشق سیاه دانه آسیاب شده را با نصف قاشق انیسون (دانه هایی شبیه رازیانه دارد) و سه تکه میخک کوبیده شده، مخلوط کنید و با یک لیوان شیر بجوشانید (بهتر است کمی عسل خالص نیز اضافه کنید). یک فنجان از این معجون دارویی را می توانید در هنگام شروع سردرد و میگرن بنوشید.
در ضمن با روغن سیاه دانه، گیجگاه و شقیقه خود را چرب کنید.
* درد و ناراحتی های کلیوی :
یک استکان سیاه دانه را در یک لیتر آب بجوشانید و با عسل شیرین کنید و به مدت یک هفته، صبح ناشتا آن را میل نمایید.
همچنین می توانید یک قاشق غذاخوری سیاه دانه آسیاب شده را با نصف لیوان روغن زیتون مخلوط کرده و به صورت ضماد (یعنی مانند پماد روی یک تکه پارچه تمیز) در آن قسمت از کلیه که احساس درد می کنید بگذارید. این عمل را روزانه یک بار و به مدت پنج روزادامه دهید.
هر روز مقداری جعفری را در یک لیوان آب بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه را به آن افزوده و صبح و شب یک فنجان میل کنید. این کار را به مدت پنج روز ادامه دهید.
* بی اختیاری ادرار:
پوسته تخم مرغ را پس از شستن کامل ، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاه دانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملا نرم شود. یک قاشق چایخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و آن را به هم بزنید و صبح و شب، به مدت یک هفته میل کنید.
* دل پیچه و درد های روده ای:
به مقدار مساوی زیره و نعنا و انیسون را بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه کنید. سپس با عسل خالص آن را شیرین کرده و در موقع دل پیچه و دل درد آن را بنوشید.
* تب :
اگر مقداری سیاه دانه را بکوبید و با کمی سکنجبین میل نمایید، تب را برطرف می کند.

مضرات

سیاه دانه گرم و خشک است بنابراین گرم مزاجان نباید در خوردن آن افراط کنند زیرا باعث ورم،درد،و گرفتگی گلو می شود این گونه افراد باید سیاه دانه را در سرکه خیس کنند سپس آن را استفاده کنند همچنین سیاه دانه برای کلیه مضر است و باید آن را با کتیرا خورد مقدار مصرف سیاه دانه در سردمزاجان تاهشت گرم و در سرد مزاجان سه گرم در روز است.
عوارض جانبی: در مورد عوارض سیاه دانه هنوز مستندات علمی کافی نیست. در مطالعات حیوانی، سمیت کبدی عصاره های مختلف سیاه دانه به ویژه عصاره آبی آن در مصرف خوراکی ۶ گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن محاسبه شده است. در مورد عصاره الکلی، تزریق داخل صفاقی با مقدار ۵/۰ گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن سبب %۵۰ مرگ و میر شده است.
روش مصرف: میزان توصیه شده در مورد دانه گیاه برای یک فرد بالغ روزانه ۶/۰ تا ۲/۱ گرم است. در صورت استفاده از روغن سیاه دانه، روزی یک بار هر دفعه ۳۰-۲۰ قطره روی نان مالیده و مصرف شود.
مصرف در بارداری و شیردهی: با مصرف سیاه دانه احتمال تحریک رحم و تشدید خونریزی ماهانه وجود دارد. بنابراین مصرف آن در بارداری جایز نیست. همچنین، مدارک کافی در مورد بی خطر بودن مصرف آن در شیردهی وجود ندارد.
تداخلات دارویی
– سیاه دانه با داروهای ضد فشار خون نظیر داروهای بتابلوکر (مانند متورال و پروپرانولول) و داروهای "مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین" (Angiotensin-converting enzyme inhibitors) (مانند کاپتوپریل و انالاپریل) تداخل کرده و مانع اثر آنها می شود.
– اثر داروهای سمپاتومیمتیک (Sympathomimetic) را تشدید کرده و موجب افزایش فشار خون می شود. اپی نفرین، سودوافدرین و آمفتامین نمونه هایی از داروهای سمپاتومیمتیک هستند. این داروها از طریق تحریک سیستم عصبی سمپاتیک عمل می کنند.
– اثر داروهای شل کننده عضلات و برونکودیلاتورها (داروهای متسع کننده مجاری تنفسی) را تشدید می کند.
– مصرف همزمان سیاه دانه با داروهای ادرار آور (دیورتیک) خطر بروز هیپوکالمی (کاهش پتاسیم خون) را افزایش می دهد.
– سیاه دانه با داروهای ضد افسردگی تداخل کرده و موجب افزایش فشار خون و آریتمی ناشی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ایی نظیر آمی تریپتیلین (Amitriptyline) و ایمی پرامین (Imipramine) می شود. همچنین خطر حملات فشار خون ناشی از داروهای ضد افسردگی که از طریق مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز (Monoamine oxidase) عمل می کنند را افزایش می دهد.
– این گیاه احتمال آریتمی ناشی از داروهای بی حسی را افزایش می دهد.
– انتظار می رود که مصرف همزمان سیاه دانه با سایر داروهای ضد دیابت قند خون را بیش از اندازه کاهش دهد.

طرز استفاده

گیاه سیاه دانه به دل گیاه سیاه دانه به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیمو کیتون در دانه های خود دارای اثر خود دارای اثرات ضدتشنجی است .نتایج آزمایشهای مختلف به عمل آمده نشان داد که گیاه سیاه دانه می تواند موجب تاخیر در زمان شروع تشنج و کاهش مدت تشنج شود. همچنین از دانه های آن، اثر ضدتوموری و ضدباکتری نیز مشاهده شده و ممکن است اثر ضدنفخی آن مربوط به داشتن اثر ضدباکتریایی باشد.
بیماری نفخ ، بسیار شایع است بیشتر مردم جامعه به دلیل بی توجهی و رعایت نکردن رژیم غذایی مناسب و زیاده روی در غذا دچار آن می شوند.
از اسانس سیاه دانه، ماده ای به نام نیژلون استخراج می شود دانه این گیاه اثر قاعده آور، ضد کرم ، مسهل و زیاد کننده ترشحات شیر دارد از دانه های آن برای مصارف مذکور و دفع گازهای معده و بیماری های نزله ای دستگاه تنفسی استفاده می شود
 

ترکیبات

سیاه دانه حاوی ۳۰ تا۴۰ درصد ماده روغنی و ۰.۵ تا یک ونیم درصد اسانس با بوی نامطبوع و قندهای مختلف ، مواد صنعتی و ساپونوئیدی است.