فهرست آنچه می‌خوانید:
درباره
اکلیل کوهی( رزماری ) نام های دیگر: رزماری ـ رزمارین ـ اکلیل الجبل ـ ندی البحر ـ گیاه قیصر ـ گل عسل ـ رومارن است.در منزل اکلیل کوهی از گیاهانی است که در طباخی مورد استفاده قرار می گیرد. مزه تند آن گوشت گوساله سرخ شده را خوشمزه و غذای تهیه شده از مرغ و ماهی را لذیذ می نماید.
فواید
۱ـ ضد ضعف عمومی بدن
۲ـ ضد آسم
۳ـ ضد تپش قلب
۴ـ ضد رماتیسم
۵ـ ضد نقرسی
۶ ـ ادار آور
۷ـ ضد تشنج
۸ ـ ضد صفرا
۹ـ ضد سوء هاضمه
۱۰ـ ضد سیاه سرفه
۱۱ـ قاعده آور
۱۲- تقویت کننده اعصاب
۱۳ـ ضد ترشحات غیر طبیعی رحم
۱۴ـ ضد عفونی کننده
۱۵ـ ضد سردردهای یک طرفه
۱۶ـ التیام بخش
مضرات
طرز استفاده
این گیاه همراه دیگر سبزیها نیز پخته می شود و به مصرف می رسد. اکلیل کوهی در تهیه لوازم آرایشی نیز به کار می رود و روغن آن یکی از اجزای مواد تقویت کننده و شامپوهای مخصوص موی سر می باشد.
گیاه بومی حوزه مدیترانه است و به طور گسترده در آب و هوای معتدل پرورش داده می شود. اکلیل کوهی به طور خود رو بر روی صخره ها و تپه های ساحلی مدیترانه به عمل می آید.
اکلیل کوهی گیاهی بوته ای و همیشه سبز و بسیار معطر می باشد طول آن به ۵/۱ متر می رسد و شاخه های متعدد آن هنگامی که جوان هستند نرم و کرکدار است، اما با گذشت زمان چوبی و سخت شده و پوست آن فلس مانند و قهوه ای مایل به خاکستری می شود . برگهای گیاه بسیار باریک، شبیه چرم و حالت سنبله دارند. سطح رویی برگها سبز پررنگ و زیر آنها نرم و خاکستری کم رنگ می باشد. وقتی که برگها به هم مالیده شوند، عطری بسیار قوی از آنها متصاعد می شود که بوی کافور و کمی هم بویی شبیه کاج می دهد. از اوایل بهار تا اوایل تابستان گلهای دو لپه ای آبی کم رنگ به صورت خوشه ای از انتهای ساقه های اکلیل کوهی ظاهر می شوند.
تیره های مهم این راسته عبارتنداز: تیره پیچک ـ تیره گل گاوزبان ـ تیره سیب زمینی ـ تیره شاه پسند ـ تیره نعناع ـ تیره گل میمون ـ تیره کنجد.
خصوصیات گیاه شناسی : نام جنس این گیاه مشتق از واژه لاتین ros- marinus به معنی شبنم دریاست . که به رویشگاه طبیعی آن اشاره دارد. این گیاه همیشه سبز درختچه ای با ساقه پیچان و به ارتفاع بیش از یک متر است و ریشه ی اصلی دراد. شاخه های گوشه دار آن باریک و شکننده بوده و پوست آن بصورت ورقه های طولی می ریزد.
برگهای متقابل و بدون دمبرگ آن چرمی ، خطی ، غیر مستقیم و کمی براقنده و حاشیه آنها به سمت پشت برگشته است. گلها بصورت سنبله هایی در راس انشعابات واقعند. جام گل آبی کم رنگ و ۲ لی است . لب بالایی ۲ لوبی و لب پایین ۳ لوبی می باشد. میوه ۴ فندقه تخم مرغی است و از تخمدان منشاء می گیرد.
این گیاه بصورت خودرو در سواحل مدیترانه می روید. و بصورت وسیع نیز در مناطق معتدل تر اروپا ،هم بعنوان گیاه زینتی و هم در مزارع و باغچه ها کشت می شود. این گیاه در بهار و تابستان جمع آوری می گردد.
برگ اکلیل کوهی
طبیعت آن: بسیار گرم و خشک است.
لاله های گزیک
۱ـ آب جوشاندة آن را بنوشید. مقوی، تونیک، بادشکن، محرک و معرق و قاعده آور است. آسم را درمان می کند. برای رفع دل درد که در اثر نفخ معده باشد مفید است، برای درمان سرطان و فلج و سیاه سرفه و بی خوابی ضعف عمومی و عصبی موثر است. برای تجدید جوانی مصرف می شود. برای رفع سرفه های رطوبی مزمن و تنگی نفس و خفقان سرد واستسقای زقی مفید است، برای باز کردن گرفتگی ها و انسداد کبد و طحال و پاک کردن ریه و تسکین درد کبد مفید می باشد، برای معالجه یرقان سوداوی و همچنین خورد کردن سنگ کلیه و مثانه و ازدیاد ترشح بول و حیض مصرف دارد. ۲ـ اگر چشم را با آب خیسانده آن شستشو دهید ورم های ملتحمه و زکام را درمان می کند.
۳ـ با آب خیساندة آن شستشو کنید روماتیسم و فلج را درمان می کند.
۴ـ ضماد آن در موارد چشم درد سرد به کار می رود و بسیار موثر است
۵ـ مالیدن اسانس آن برای جلوگیری از ریزش مو است.
تذکر: برای گرم مزاجان مضر است، سقط کننده جنین است و زن های باردار باید از آن پرهیز کنند، مصرف زیاد از حد مجاز آن سمی است.
خواص درمانی گل اکلیل کوهی :
۴۰ تا ۵۰ گرم آن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و روزی سه فنجان از آن را بنوبت بنوشید مجفف و منضج و مسکن و قابض است و ضد تشنج و ضد عفونی کنندة مجاری ادرار می باشد. مرهم سینه است و سرفه های عصبی و تحریکات عصبی را برطرف می سازد، گاز روده ها و ورم روده و اسهال خونی را درمان می کند، اگر شب موقع خواب نوشیده شود بی خوابی را برطرف می سازد. ۲ـ نوشیدن آب دمکردة ۲۰ تا ۳۰ گرم آن برای معالجه نزله – برونش و ورم عقب حلق مفید است.۳ـ ضماد آن با سرکه و روغن گل برسر و خوردن دو درم یا پنج درم عسل جهت صداع مفید است.
روغن اکلیل کوهی:
خواص درمانی: مالیدن آن به بدن برای درمان فلج و سستی اعضا نافع است.
در تایوان، اکلیل الجبل به عنوان مهیج و سقط کنندة جنین مورد توجه است و مصرف زیادتر از حد مجاز آن را سمی می دانند.
در فلیپین: پوشاندة برگهای آن را به عنوان مقوی تونیک، بادشکن، محرک، معرق و قاعده آور مصرف می کنند، ولی در مصرف داخلی خیلی کم و به مقدار کم استعمال می شود در استعمال خارجی آب خیساندة برگهای آن را برای شست و شوی چشم در موارد ورم های ملتحمه زکامی به کار می رود. و برای حمام کردن زنان که تازه وضع حمل کرده اند، به عنوان حمام معطر و همچنین برای حمام کردن بیماران روماتیسمی و فلجها کاربرد دارد.اسانس اکلیل الجبل برای جلوگیری از ریزش مو موثر است و برگهای آن به عنوان ادویة معطر در آشپزخانه به کار می رود.
اکلیل الجبل از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی خیلی گرم و خشک
است و خوردن آن برای سرفه های رطوبی مزمن و تنگی نفس و خفقان سرد و استسقای زقی (زرد آب در پرده صفاق شکم جمع شود) که با حرارت و عطش شدید توام نباشد و برای بازکردن گرفتگی ها، انسداد کبد، طحال، پاک کردن ریه، تحلیل بادها، تسکین درد کبد، معالجه یرقان سوداوی ، خرد کردن سنگ کلیه و مثانه، ازدیاد ترشح بول و حیض مفید است. ضماد آن برای تحلیل ورم های مزمن مفید است. و ضماد برگ آن از سایر اعضا قوی تر است و اگر ضماد برگ آن را در موارد چشم درد سر به کار برند درد را کاهش می دهد.
اکلیل الجبل برای گرم مزاجان مضر است از این نظر باید با سکنجبین خورده شود. مقدار خوراک آن تا ۱۲ گرم و جانشین آن از نظر خواص دارویی افسنطین است.در مورد مصرف دم کردة آن ۲۰ـ۱۵ گرم برگ یا سرشاخة گلدار آن برای هزار گرم، آب کافی است. در مواردی که نتیجه خوب گرفته شود این مقدار تا ۵۰۰ گرم امکان افزایش دارد.
خیس کرده ۴۰ـ۳۰ گرم برگ و سرشاخه های گلدار آن در سرکه رقیق که مدت ۳ـ۲ روز بماند و پس از آن روزی ۵ـ۴ قاشق خورده شود به عنوان مدر برای ازدیاد ترشح بول و استسقا نافع است.
ترکیبات
از نظر ترکیبات شیمیایی اکلیل الجبل دارای اسانس روغنی فرار است (در گیاه تازه(در حدود ۵/۱ـ۵/۰ درصد) اسانس اکلیل الجبل شامل آلفا ـ پینن سینئول و بورنئول ، کامفن و روزماری است گلها و سرشاخه های گلدار و برگها و اسانس آن هم در طب سنتی کاربرد دارد. روغن فرارـ تانن ـ مواد تلخ ـ رزین ـ سینئول ـ کامفور- ساپونین ـ فلاونوئیدها، الکالوئید (رزماریسین)، اسید روزمارینیک استرولها، اسیدهای مختلف.