آبله مرغان در بارداری؛ خطرات، علائم، تشخیص و درمان

آبله مرغان در بارداری به ندرت اتفاق می‌افتد با این حال نمی‌توان نسبت به آن بی‌‌اعتنا بود. چراکه آبله مرغان در بارداری می‌تواند باعث بروز عوارض جدی برای مادر و جنین شود. پیشنهاد می‌کنیم اگر در دوران بارداری به سر می‌برید یا قصد باردار شدن را دارید حتما این مطلب علمی را بخوانید، چراکه در ادامه شما را با عوارض آبله‌ مرغان بر روی جنین و اقدامات لازم برای مقابله با آن آشنا خواهیم کرد.

علت آبله مرغان در بارداری

آبله مرغان یک بیماری عفونی و علت ایجاد آن ویروسی به نام «هرپس زوستر» است. این ویروس علاوه بر آبله مرغان عامل ایجاد بیماری زونا هم است.

تفاوت زونا و آبله مرغان

ویروس آبله مرغان و زونا، درست مانند ویروس تب‌خال پس از بهبود بیماری بدن شما را ترک نمی‌کند و در بدن شما به صورت مخفی باقی می‌ماند. این ویروس می‌تواند سال‌ها بعد دوباره فعال شود و بیماری زونا را ایجاد کند. در واقع آبله مرغان نتیجه اولین مواجهه شما با ویروس و زونا نتیجه فعال شدن مجدد ویروسی است که از قبل در بدن شما بوده است.

آبله مرغان از طریق پخش‌شدن ویروس در هوا (تنفس، سرفه و عطسه) منتقل می‌شود. برای مثال اگر در اتاقی قرار بگیرید که فرد مبتلا در آن حضور دارد یا تماس نزدیکی با او داشته باشید احتمال ابتلای شما به بیماری بسیار زیاد است.

زونا از راه تنفسی منتقل نمی‌شود و تنها راه انتقال آن تماس مستقیم با دانه‌های پوستی ناشی از این بیماری است. این دانه‌ها در بیماری زونا معمولاً روی سینه یا شکم ظاهر می‌شوند؛ بنابراین احتمال انتقال آن به فرد سالم بسیار کم‌تر از آبله‌مرغان است.

علائم آبله مرغان در بارداری

آبله مرغان در بارداری با بروز دانه‌های قرمز پوستی و خارش همراه است. با پیشرفت بیماری، این دانه‌ها به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند. در مراحل بعدی تاول‌‎ها کم‌کم خشک و پوسته‌پوسته می‌شوند و در نهایت از بین می‎‌روند. دانه آبله مرغان معمولاً اول روی سینه، کمر و صورت ظاهر می‌شود و بعد ممکن است در سایر بخش‌های بدن از جمله دهان، پلک یا ناحیه تناسلی هم پخش شود.

سایر علائم آبله مرغان در بارداری عبارت‌اند از:

• تب
• خستگی
• کاهش اشتها
• سردرد بارداری

در روزهای اولی که ویروس آبله مرغان وارد بدنتان می‌شود، ممکن است هیچ علامتی را در خود مشاهده نکنید. پزشکان به بازه زمانی بین ورود ویروس به بدن تا ظهور علائم «دوره نهفتگی بیماری» می‌گویند. دوره نهفتگی بیماری آبله مرغان در بارداری بین ۱۰ تا ۲۱ روز است.

احتمال ابتلا به آبله مرغان در بارداری چقدر است؟

۹۰ درصد افراد جامعه در دوران کودکی خود آبله مرغان می‌گیرند. به‌همین‌دلیل درصد افرادی که در بارداری به این بیماری دچار می‌شوند خیلی کم است.

اما اگر در دوران کودکی خود آبله مرغان نگرفته‌اید، بهتر است بدانید که این بیماری به‌شدت واگیردار است. ازآنجاکه آبله مرغان در بزرگسالی و به‌خصوص در دوران بارداری سخت‌تر است، بهتر است از تماس با افراد مبتلا به آبله مرغان در این دوران پرهیز کنید.

آیا ممکن است دو بار آبله مرغان بگیرم؟

وقتی یک‌بار در کودکی آبله‌مرغان می‌گیرید دیگر تا آخر عمر به آن مبتلا نمی‌شوید. علت آن هم این است که سیستم ایمنی بدن یاد می‌گیرد که چطور از شما در برابر فعال‌شدن مجدد ویروس محافظت کند.

خبر بد این است که ویروس آبله مرغان (هرپس زوستر) تا آخر عمر در بدن می‌ماند و از بین نمی‌رود. اگرچه این ویروس غیرفعال است؛ اما ممکن است در آینده دوباره فعال شده و این بار باعث بیماری «زونا» شود.

اگر قبلاً آبله مرغان گرفته‌اید دیگر به آن مبتلا نخواهید شد و نیازی نیست در دوران بارداری نگران باشید؛ اما ویروس همچنان در بدنتان وجود دارد و احتمال ابتلای شما به زونا وجود دارد.

آبله مرغان در دوران بارداری چطور به جنین منتقل می‌شود؟

ویروس آبله مرغان در بارداری از طریق جفت به جنین قابل‌انتقال است. احتمال انتقال این ویروس به جنین بسته به سن بارداری بین ۵ تا ۲۵ درصد است.

خطر ابتلا به آبله مرغان در بارداری در چه مادرانی بیشتر است؟

تمام کسانی که قبلاً آبله مرغان نگرفته‌اند، در خطر ابتلا قرار دارند؛ اما شانس ابتلا در برخی افراد بیشتر است:

• مادرانی که تا‌به‌حال آبله مرغان نگرفته‌اند
• مادرانی که به دلیل بیماری سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• مصرف سیگار
• ابتلا به بیماری‌های ریوی
• مصرف داروهای استروئيدی طی ۳ ماه گذشته
• سن بارداری بیشتر از ۲۰ هفته

آبله مرغان در بارداری و خطرات آن برای جنین

عوارض آبله مرغان در بارداری بر جنین بسته به اینکه مادر در هفته چندم بارداری به این بیماری مبتلا شده متفاوت است: 

۲۰ هفته اول بارداری

اگر آبله مرغان در طی ۲۰ هفته اول بارداری – به ویژه بین هفته‌های ۸ تا ۲۰ – ایجاد شود، احتمال کمی وجود دارد که نوزاد با یک نقص مادرزادی با نام «سندرم واریسلا مادرزادی» (Fetal Varicella Syndrome ) متولد شود. این سندرم بسیار نادر بوده و احتمال ایجاد آن بین ۵/۰ تا ۲ درصد است.

بین هفته ۲۸ تا ۳۶ بارداری

آبله مرغان در بارداری اگر بین هفته ۲۸ تا ۳۶ رخ دهد ویروس در بدن نوزاد می‌ماند، اما خطرناک نیست و هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند. بااین‌حال ممکن است که ویروس در سال‌های اولیه زندگی کودک فعال شده یا گاهی اوقات باعث زونا در کودک شود.

احتمال ابتلای نوزاد به آبله مرغان در خانم‌هایی که زایمان زودرس (قبل از ۳۷ هفته) دارند بیشتر است.

بعد از هفته ۳۶ بارداری

پس از گذشت هفته ۳۶ حاملگی ممکن است کودک هم مبتلا شود و با آبله مرغان متولد شود؛ اما به‌خاطر آنتی‌بادی‌هایی که از بدن مادر گرفته است، مشکل جدی نخواهد داشت.

روزهای آخر زایمان

اگر مادر بین حدود ۵ روز قبل از زایمان تا دو روز پس از زایمان به آبله مرغان مبتلا شود احتمال انتقال آن به جنین بین ۲۰ تا ۲۵ درصد است. در این شرایط هم ممکن است نوزاد به سندرم «واریسلای حین تولد» مبتلا شود. ابتلای جنین به آبله مرغان در این بازه زمانی بسیار خطرناک است و می‌تواند جان او را تهدید کند؛ اما اکثر نوزادان با درمان مناسب نجات پیدا می‌کنند.

علائم و عوارض آبله مرغان در جنین

سندرم واریسلا مادرزادی می‌تواند باعث بروز علائم زیر در نوزاد شود:

• زخم پوستی
• مشکلات دست، پا و چشم
• تاخیر در رشد
• ناتوانی ذهنی
• مشکلات گوارشی
• وزن کم حین تولد
• اندازه کم دور سر

احتمال آسیب‌دیدن جنین در صورت ابتلای مادر به آبله‌مرغان کم است؛ اما لازم است به‌محض مشاهده علائم به پزشک مراجعه کنید تا از بروز عوارض بعدی، به‌موقع پیشگیری شود.

عوارض آبله مرغان بارداری برای مادر

با درمان ضد ویروسی و انجام مراقبت‌های ویژه  احتمال بروز عوارض آبله مرغان برای مادران بسیار نادر است. با این وجود عوارض ناشی از ابتلا به آبله مرغان در دوران بارداری می‌تواند عوارض زیر را برای مادر ایجاد کند:

• ذات الریه (التهاب ریه ها)
• انسفالیت (التهاب مغز)
• هپاتیت (التهاب کبد)

تشخیص آبله مرغان در بارداری

پزشکان باتجربه معمولاً با پرسیدن شرح‌حال و علائم از شما و مشاهده دانه‌ها می‌توانند آبله مرغان را تشخیص دهند. البته گاهی برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است آزمایش خون هم درخواست کرده یا از دانه‌های پوستی نمونه‌برداری کنند و برای بررسی دقیق‌تر به آزمایشگاه بفرستند.

روش‌های درمان آبله مرغان در بارداری

اگر در بارداری به آبله مرغان مبتلا شده‌اید پزشک برایتان داروی ضدویروس تجویز می‌کند. این داروها به کاهش علائم یا پیشگیری از بروز آن‌ها کمک می‌کنند و مصرف آن‌ها در بارداری بی‌خطر است. همچنین ممکن است داروهای آنتی‌هیستامین هم برای کاهش علائم تجویز شوند.

به گفته وبسایت American Pregnancy:

اگر تابه‌حال آبله مرغان نگرفته‌اید و باردار هستید، درصورت تماس با فرد مبتلا داروی «زوستر گلوبولین ایمنی» (ZIG) برایتان تزریق می‌شود. این دارو باید حداکثر ۴ روز بعد از اولین تماس با فرد بیمار تزریق شود. داروی ZIG فقط وقتی تزریق می‌شود که آنتی‌بادی آبله مرغان در بدنتان وجود نداشته باشد.

از مصرف خودسرانه آنتی‌هیستامین‌ها در دوران بارداری پرهیز کنید.

اقدامات ضروری در صورت ابتلا به آبله مرغان در بارداری

داروهای ضدویروس طی ۲۴ ساعت اول ظهور دانه‌های آبله مرغان بیشترین تاثیر مثبت را دارند؛ بنابراین بهتر است بلافاصله بعد از مشاهده علائم اولیه بیماری به پزشک مراجعه کنید. برای اینکه داروها اثرگذاری خوبی داشته باشند، لازم است آن‌ها را طبق تجویز پزشک و مرتب مصرف کنید.

طی دوره درمان:

• آب و مایعات زیاد بنوشید.
• از کرم‌ها یا لوسیون‌های مخصوص برای کاهش درد و خارش استفاده کنید.
• در صورت نیاز برای کاهش درد از استامینوفن استفاده کنید.
• لباس‌های گشاد و سبک بپوشید تا به دلیل تماس آن‌ها با پوست دچار خارش نشوید.
• از کمپرس سرد یا دوش آب سرد برای کاهش خارش و درد کمک بگیرید.

در صورت ابتلا به آبله مرغان در بارداری چه زمانی باید زایمان کنم؟

موعد زایمان به تصمیم شخصی شما بستگی دارد؛ اما بهتر است تا زمانی که آبله مرغان کاملاً درمان نشده است صبر کنید. (یعنی حداقل ۷ روز بعد از ظهور دانه‌ها روی پوست)

درصورتی‌که آبله مرغان عوارض شدیدی را در شما ایجاد کرده باشد، ممکن است پزشک صلاح بداند که زایمان زودترازموعد انجام شود.

در صورت ابتلا به زونا در بارداری چه کار کنم؟

اگر علائم زونا را دارید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. پزشک داروهای ضدویروس را برایتان تجویز می‌کند. این داروها زمانی بهتر عمل می‌کنند که فاصله بین مصرفشان با ظهور علائم کم باشد. همچنین پزشک کرم یا لوسیون کمکی برای کاهش درد و خارش هم برایتان تجویز می‌کند.

درمان نوزاد تازه متولدشده مبتلا به آبله مرغان بارداری

پزشکان برای نوزادان مادران مبتلا به آبله مرغان، بلافاصله بعد از تولد داروهایی تجویز می‌کنند که حاوی آنتی‌بادی این بیماری هستند. این داروها کمک می‌کنند تا نوزاد یا به آبله مرغان مبتلا نشود یا نوع خطرناک آن را نگیرد.

اگر نوزاد طی ۲ هفته بعد از تولد به آبله مرغان مبتلا شود ممکن است برای او داروی ضدویروس هم تجویز شود.

روش‌های پیشگیری از آبله مرغان در بارداری

اگر قبلاً آبله مرغان گرفته باشید دیگر به آن مبتلا نمی‌شوید؛ اما اگر تابه‌حال به این بیماری مبتلا نشده‌اید، بهترین راه پیشگیری از آن در بارداری دوری از افراد مبتلا به ویروس است. همچنین اگر فردی در اطرافیان نزدیکتان زونا دارد به‌هیچ‌عنوان نباید با زخم‌های او تماس داشته باشید.

بهتر است در مکان‌های عمومی یا برخورد با افراد دارای علائم بیماری احتیاط بیشتری داشته باشند.

راه‌های پیشگیری از ابتلای جنین به آبله مرغان

اگر در دوران بارداری آبله مرغان بگیرید نیازی نیست کاری برای پیشگیری از ابتلای جنین به این بیماری انجام دهید. بدن به‌صورت طبیعی آنتی‌بادی‌هایی را برای محافظت از جنین در برابر آبله‌مرغان تولید می‌کند.

واکسن آبله مرغان در بارداری

اگر نمی‌دانید در کودکی به آبله مرغان مبتلا شده‌اید یا نه کافی است با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت لزوم قبل از اقدام به بارداری برایتان واکسن تجویز کند. این واکسن دو دوز دارد.

اگر به‌تازگی واکسن آبله مرغان زده‌اید، پیشنهاد می‌شود یک الی سه ماه بعد از دوز دوم صبر کرده و بعد برای بارداری اقدام کنید. درغیراینصورت ممکن است عوارض ناشی از واکسن در جنین ایجاد شوند. به یاد داشته باشید که اگر باردار هستید، تا زمانی که زایمان نکنید نمی‌توانید واکسن آبله مرغان را تزریق کنید.

اگر در دوران بارداری در معرض ویروس آبله قرار گرفتم چه کار کنم؟

در این شرایط بهتر است طی حداکثر ۱۰ روز بعد از تماس نزدیک با ویروس، به پزشک مراجعه کنید. پزشک داروهای مخصوص حاوی آنتی‌بادی را برایتان تجویز می‌کند. این داروها به سیستم ایمنی بدنتان کمک می‌کنند تا با ویروس آبله مرغان مبارزه کند.

اگر باردار هستید و قبلاً آبله مرغان نگرفته‌اید باید در ارتباط با افراد دارای علائم بیماری بیشتر احتیاط کنید. همچنین بهتر است قبل از اقدام به بارداری دو دوز واکسن آبله مرغان بزنید.

آیا آبله مرغان در بارداری همان سرخجه است؟

آبله مرغان بارداری متفاوت از سرخجه است. سرخجه به اندازه آبله مرغان مسری نیست و عوارض آن برای افرادی عادی کمتر است. اما بروز این بیماری در زنان باردار مشکلات بسیار جدی برای جنین به وجود می‌آورد. همان‌طورکه آبله مرغان در بارداری سبب بروز نقص مادرزادی می‎‌شود، سرخجه نیز زمینه را برای بروز این ناهنجاری‌ها فراهم می‌کند.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

همان‌طورکه گفتیم ابتلا به آبله مرغان در بارداری برای مادر و جنین عوارض مختلفی به همراه دارد؛ بنابراین اگر باردار هستید، علائم آبله مرغان را دارید یا با شخص بیمار در تماس نزدیک بوده‌اید، لازم است به پزشک مراجعه کنید و تحت‌نظر باشید.

چه زمانی به بیمارستان مراجعه کنیم؟

اگر علائم زیر را دارید باید به بیمارستان مراجعه کنید:

• مشکل تنفسی و درد قفسه سینه
• سردرد، حالت تهوع و خواب‌آلودگی
• خونریزی واژن
• خونریزی از دانه‌های پوستی
• شدت‌گرفتن ظهور دانه‌ها یا شکل غیرعادی آن‌ها

این علائم نشان می‌دهند که آبله مرغان باعث ایجاد عوارضی (مثل پنومونی) در بدنتان شده است که نیاز به مراقبت و درمان پزشکی جدی‌تری دارند. در این شرایط ممکن است لازم باشد داروی ضدویروس از طریق وریدی برای‌تان تزریق شود تا سریع‌تر بهبود پیدا کنید.

کلام آخر دکترساینا

گرفتن آبله مرغان در بارداری جای نگرانی ندارد؛ اما به شرطی که به‌محض مشاهده علائم بیماری به پزشک مراجعه کنید. البته فراموش نکنید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. پس اگر باردار هستید و قبلاً آبله مرغان نگرفته‌اید، بهتر است از ارتباط مستقیم با افراد مشکوک به بیماری پرهیز کنید.

همان‌طورکه در این مطلب اشاره کردیم اگر قبلا این بیماری را گرفته باشید یا واکسن آن را زده باشید دیگر نیازی به نگرانی نیست، اما چنانچه مطمئن نیستید که در برابر این بیماری واکسینه شده‌اید یا نه حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.