سقط جنین ناخواسته اتفاق دردناکی است که ممکن است برای هر فردی رخ دهد؛ اما دانستن علائم هشداردهنده آن و همچنین آگاهی از روش‌های پیشگیری می‌تواند احتمال رخ‌دادن اتفاق‌های ناراحت‌کننده را کمتر کند. در این مقاله قصد داریم درباره سقط جنین ناخواسته و دلایل آن و همچنین روش‌های پیشگیری از آن صحبت کنیم.
همچنین ازآن‌جا که متاسفانه خیلی اوقات جامعه و اطرافیان ناآگاه، مادر یا پدر را به نقش داشتن در سقط ناخواسته متهم می‌کنند، درباره باورهای غلطی که راجع به این نوع از سقط وجود دارد هم صحبت می‌کنیم.
به گفته وبسایت Web MD:
سقط جنین ناخواسته به از دست رفتن جنین و خاتمه خودبه‌خود بارداری پیش از هفته بیستم بارداری گفته می‌شود. سقط جنین بسیار رایج است، به‌طوری‌که حدود نیمی از بارداری‌ها منجر به سقط جنین می‌شوند؛ اغلب سقط‌ها پیش از این اتفاق می‌افتند که فرد حتی متوجه باردار بودن خود شده باشد. حدود ۲۰٪ از موارد بارداری که تشخیص داده می‌شوند نیز به سقط منتهی می‌شوند. اغلب موارد سقط جنین در سه‌ماهه اول بارداری رخ می‌دهند. پس از هفته بیستم بارداری، احتمال سقط شدن جنین بسیار کمتر می‌شود.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- سقط شدن ناخواسته جنین چیست؟
- علائم و نشانه‌های سقط جنین ناخواسته
- تشخیص سقط جنین ناخواسته
- انواع سقط جنین ناخواسته
- علت سقط شدن ناخواسته جنین
- چه مواردی باعث افزایش خطر سقط ناخواسته می‌شوند؟
- احتمال سقط جنین ناخواسته در هفته‌های مختلف بارداری
- اقدامات درمانی برای جلوگیری از سقط جنین ناخواسته
- اقدامات درمانی بعد از سقط جنین ناخواسته
- علائمی که ممکن است بعد از سقط جنین ناخواسته ببینید
- عوارض احتمالی پس از سقط شدن خودبه‌خود جنین
- اقدامات پزشکی بعد از سقط جنین ناخواسته
- مراقبت‌های فردی پس از سقط جنین ناخواسته
- بارداری مجدد پس از سقط جنین ناخواسته
- باورهای غلط درباره سقط جنین ناخواسته
- پیشگیری از سقط جنین ناخواسته
- چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- کلام آخر دکترساینا
- جدول خلاصه بیماری
- جدول خلاصه‌ی مقاله
- سوالات متداول
- منابع
سقط شدن ناخواسته جنین چیست؟
اگر جنین به طور ناخواسته قبل از هفته بیستم بارداری از دست برود، سقط جنین ناخواسته اتفاق افتاده است. اغلب سقط‌های ناخواسته به این دلیل رخ می‌دهند که جنین رشد مطلوبی نداشته است. با‌اینکه این نوع ازدست‌رفتن بارداری بسیار شایع است، اما کماکان برای زوج‌ها مسئله‌ای ناراحت‌کننده محسوب می‌شود. با شناخت بیشتر از آمار سقط ناخواسته، دلایل و اقدامات درمانی پس از آن، می‌توانید گذر از این دوره را برای خود راحت‌تر کنید.
سقط خودبه‌خودی جنین چقدر شایع است؟
حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از بارداری‌ها به سقط خودبه‌خودی جنین منجر می‌شوند. طبق گفته Web MD همچنین بیشتر از ۸۰ درصد موارد ازدست‌رفتن بارداری در سه‌ماهه اول بارداری اتفاق می‌افتند. ازآن‌جاکه احتمال اینکه سقط بعد از هفته بیستم اتفاق بیفتد خیلی کم است، پزشکان به ازدست‌رفتن ناخواسته جنین بعد از این زمان «مرده‌زایی» یا «سقط دیرهنگام» می‌گویند.
علائم و نشانه‌های سقط جنین ناخواسته
علائم سقط جنین ناخواسته عبارت‌اند از:
- خونریزی یا لکه بینی (خفیف یا شدید)
- انقباض و دل‌پیچه شدید
- درد پایین شکم
- ضعف
- کمردرد شدید
- تب
- کاهش وزن
- ترشح واژن سفید – صورتی
- خروج بافت‌های مشابه لخته خون از واژن
- محو شدن علائم مربوط به بارداری (مثل ویار و حساس شدن سینه‌ها)
- دردهای فاصله‌دار مشابه درد زایمان
رنگ خون سقط جنین ناخواسته چگونه است؟
خونریزی ناشی از سقط شدن خودبه‌خود جنین می‌تواند خود را به صورت لکه‌بینی قهوه‌ای‌رنگ، خونریزی شدید به رنگ قرمز روشن یا لخته‌های خون نشان دهد. البته بهتر است بدانید که خونریزی خفیف یا لکه بینی در سه‌ماهه اول بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، لانه‌گزینی و مواردی از این دست بسیار شایع است و خطرناک نیست. به‌همین‌دلیل نباید به محض مشاهده خونریزی نگران شوید؛ بلکه بهتر است برای بررسی بیشتر دلیل آن در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید.
تفاوت خونریزی سقط جنین با پریود چیست؟
ازدست‌رفتن بارداری ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که حتی هنوز متوجه باردار بودن خود نشده‌اید؛ به‌همین‌دلیل احتمال اینکه خونریزی ناشی از سقط را با پریود اشتباه بگیرید وجود دارد.
قبل از هفته هشتم بارداری، خونریزی سقط ناخواسته شباهت زیادی به خونریزی یک پریود سنگین دارد؛ اما بعد از هشت هفته، معمولاً خونریزی با خروج بافت سفت و لخته خون از واژن همراه است و تشخیص آن از پریود راحت‌تر می‌شود.
یکی دیگر از راه‌های تشخیص خونریزی سقط از پریود، الگو و مدت‌زمان خونریزی است. خونریزی ناشی از پریود بعد از اتمام دوره آن قطع می‌شود؛ اما خونریزی ازدست‌رفتن بارداری الگوی ثابتی ندارد و طولانی‌تر از پریود است. به‌طوری‌که ممکن است طی روزهای مختلف شدت خونریزی کم و زیاد شود یا حتی چند روز قطع شده و دوباره شروع شود.
خونریزی فقط یکی از علامت‌های سقط جنین ناخواسته است؛ اما هر خونریزی نشانه سقط نیست. در واقع لکه‌بینی و خونریزی به‌خصوص در هفته‌های ابتدایی بارداری بسیار شایع است.
تشخیص سقط جنین ناخواسته
برای تشخیص ازدست‌رفتن بارداری از روش‌های مختلفی کمک گرفته می‌شود.
معاینه لگن
در این روش پزشک یا ماما برای اینکه بفهمد آیا دهانه رحم باز شده است یا نه لگن را معاینه می‌کند.
سونوگرافی
طی سونوگرافی ضربان قلب و روند رشد جنین بررسی می‌شود. اگر پزشک بر اساس سونوگرافی اولیه نتواند تشخیص دقیقی بدهد، ممکن است بعد از یک هفته نیاز به یک سونوگرافی مجدد داشته باشید.
آزمایش خون
طی آزمایش خون بارداری مقدار هورمون hCG اندازه‌گیری شده و با مقدار آن در آزمایش‌های قبلی مقایسه می‌شود. اگر روند غیرطبیعی در تغییر مقدار این هورمون مشاهده شود، پزشک به وجود یک مشکل غیرعادی (مثل سقط جنین) شک می‌کند.
نمونه‌برداری بافت‌ها
اگر بافت‌ها از طریق واژن دفع شده باشند، ممکن است پزشک نمونه‌ای از آن‌ها را به آزمایشگاه بفرستد تا از سقط جنین یا وجود مشکلات احتمالی دیگر مطمئن شود.
انواع سقط جنین ناخواسته
انواع سقط جنین ناخواسته عبارت‌اند از:
۱. سقط هشداردهنده
گاهی بدن علائم سقط مثل خونریزی یا درد پایین شکم را نشان می‌دهد، اما دهانه رحم بسته باقی می‌ماند. در این شرایط ممکن است با مراجعه سریع به پزشک بتوانید علائم را از بین ببرید و از سقط جنین جلوگیری کنید.
۲. سقط اجتناب‌ناپذیر
در سقط هشداردهنده همیشه نمی‌توان از بروز اتفاق‌های بد پیشگیری کرد. گاهی با وجود مراجعه به پزشک و تلاش برای نگه‌داشتن جنین، خونریزی و درد شدیدتر شده، دهانه رحم باز می‌شود و سقط ناخواسته جنین اتفاق می‌افتد.
۳. سقط جنین کامل
اگر همه بافت‌های مربوط به جنین از رحم دفع شده باشند، سقط جنین کامل اتفاق افتاده است. در سقط جنین کامل درد و انقباض شدید شکم و خونریزی تا چند روز ادامه دارد تا بدن بتواند بقایای باقی‌مانده جنین را از رحم خارج کند.
۴. سقط جنین ناقص
اگر مقداری از بافت‌های بارداری همچنان داخل رحم باقی مانده باشند سقط جنین ناقص اتفاق افتاده است. در این شرایط پزشک وضعیت شما را بررسی می‌کند و در صورت نیاز برای برداشتن این بافت‌ها عمل کورتاژ را انجام می‌دهد.
۵. سقط جنین مکرر
عده کمی از خانم‌ها به‌صورت مکرر سقط جنین را تجربه می‌کنند. اگر بیشتر از سه بار متوالی سقط داشته‌اید بهتر است قبل از اقدام به بارداری با پزشک مشورت کنید تا دلیل آن روشن شود.
۶. سقط جنین فراموش‌شده
گاهی ممکن است سقط جنین بدون هیچ علامتی اتفاق افتاده باشد و تا وقتی سونوگرافی نداده‌اید، اصلاً متوجه آن نشوید. در این نوع سقط احتمال دارد طی سونوگرافی ضربان قلب شنیده نشود یا خالی بودن ساک بارداری مشاهده شود.
از جمله علائم سقط جنین فراموش‌شده می‌توان به لکه بینی قهوه‌ای و ازبین‌رفتن علائم بارداری مثل حالت تهوع و خستگی اشاره کرد.
علت سقط شدن ناخواسته جنین
اکثر سقط‌جنین‌ها به این دلیل اتفاق می‌افتند که جنین آن‌طور که انتظار می‌رود رشد نکرده است. عدم رشد قابل‌قبول جنین دلایل مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
مشکلات کرومزومی و ژنی
تقریباً نیمی از موارد سقط ناخواسته جنین به دلیل نقص در کروموزوم‌ها یا وجود یک کروموزوم اضافی رخ می‌دهند. اکثر این مشکلات کروموزومی به‌صورت کاملاً اتفاقی و در طول تقسیم و رشد سلول‌های جنین ایجاد می‌شوند و ریشه ارثی ندارند.
مشکلات کروموزومی جنین می‌توانند منجر به مشکلات مختلفی شوند؛ از جمله:
- حاملگی پوچ
- حاملگی مولار
- مرده‌زایی
مشکلات و بیماری‌های مادر
در موارد نادری ممکن است بیماری‌های زمینه‌ای مادر باعث عدم رشد جنین شود. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیابت کنترل نشده
- عفونت
- مشکلات هورمونی
- بیماری‌های مربوط به رحم و دهانه رحم
- بیماری‌های مربوط به تیروئید
مهم‌ترین دلیل سقط جنین ناخواسته مشکلات کروموزومی جنین است. این مشکلات اغلب تصادفی اتفاق می‌افتند و مادر و پدر نقشی در ایجاد آن‌ها ندارند.
چه مواردی باعث افزایش خطر سقط ناخواسته می‌شوند؟
همان‌طورکه گفتیم علت اصلی سقط مشکل کروموزومی (آن هم مشکلات تصادفی و نه ارثی) است. اما همچنان عواملی وجود دارند که به کروموزوم‌ها مربوط نیستند، اما می‌توانند خطر سقط را افزایش بدهند. این عوامل نقش بسیار اندکی در ایجاد این مشکل دارند.
برخی عواملی که می‌توانند احتمال سقط جنین ناخواسته را افزایش دهند عبارت‌اند از:
۱. سن
طبق گفته Mayo Clinic افرادی که هنگام بارداری بیشتر از ۳۵ سال سن دارند، بیشتر در معرض خطر ازدست‌دادن بارداری هستند. احتمال سقط بسته به سن به‌صورت زیر است:
- خانم‌های ۳۵ساله: ۲۰ درصد
- خانم‌های ۴۰ساله: ۴۰ درصد
- خانم‌های ۴۵ساله: ۸۰ درصد
۲. سابقه سقط جنین ناخواسته
خطر سقط در خانم‌هایی که حداقل دوبار متوالی بارداری را از دست داده‌اند، بیشتر از بقیه است.
۳. دیابت کنترل‌نشده
بیماری‌های مزمنی مثل دیابت (درصورتی‌که کنترل‌نشده باشند) می‌توانند خانم‌ها را در معرض خطر سقط جنین ناخواسته قرار دهند.
۴. مشکلات هورمونی
عدم تعادل هورمونی می‌تواند روی توانایی بدن در تشکیل دیواره رحم اثر منفی بگذارد. اگر دیواره رحم درست شکل نگیرد، لانه‌گزینی و تغذیه تخمک لقاح‌یافته به‌خوبی انجام نخواهد شد. افزایش مقدار هورمون پرولاکتین یکی از عوامل ایجاد این مشکل است.
۵. مشکلات تیروئید
کم‌کاری یا پرکاری تیروئید نیز می‌تواند باعث مشکلات هورمونی و افزایش خطر سقط جنین شود.
۶. مشکلات رحم و دهانه رحم
مشکلات مربوط به رحم و نارسایی دهانه آن می‌تواند خطر سقط جنین ناخواسته را افزایش دهد. برای مثال افرادی که رحم آن‌ها شکل غیرطبیعی دارد و فضای کافی برای رشد جنین ندارند و افراد مبتلا به فیبروم رحم بیشتر در معرض خطر سقط هستند.
۷. سوءمصرف مواد، الکل و سیگار
مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر در دوره بارداری خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد.
۸. سوءتغذیه
خانم‌هایی که در طول دوران بارداری خود به اندازه کافی غذای سالم مصرف نمی‌کنند، سلامت خود و جنین‌شان را در معرض خطر قرار می‌دهند. از جمله مشکلاتی که سو‌تغذیه شدید می‌تواند ایجاد کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم‌خونی
- فشارخون بالا
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- فوت مادر
- مرده‌زایی
۹. مسمومیت غذایی
خوردن غذاهای مسموم خطر سقط جنین ناخواسته را افزایش می‌دهد. تخم‌مرغ و گوشت نپخته یا نیم‌پز و لبنیات غیر‌پاستوریزه از جمله عوامل مهم مسمومیت غذایی هستند.
۱۰ مصرف برخی داروها
مصرف برخی داروها در دوران بارداری می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رتینوئید
- میزوپروستول
- متوترکسات
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل آسپیرین، بروفن و ناپروکسن
۱۱. آزمایش ژنتیک بارداری
بعضی آزمایش‌های ژنتیک بارداری که تهاجمی‌اند (مثل نمونه‌برداری CVS و آمینوسنتز) خطر سقط جنین ناخواسته را اندکی (حدود ۱ درصد) افزایش می‌دهند.
۱۲. اضافه‌وزن
چاقی و اضافه‌وزن مادر با افزایش احتمال سقط جنین ناخواسته رابطه مستقیم دارد.
۱۳. سندرم تورچ
عفونت‌های تورچ به مجموعه‌ای از بیماری‌های عفونی (از جمله: سفلیس، HIV و هرپس) گفته می‌شود که طی دوران بارداری، حین زایمان یا بعد از آن از طریق مادر به جنین قابل‌انتقال هستند. عفونت‌های تورچ همچنین می‌توانند باعث مشکلاتی مثل زایمان زودرس، سقط شدن ناخواسته جنین و مرده‌زایی شوند.
۱۴. مشکلات سیستم ایمنی
برخی اختلال‌های سیستم ایمنی می‌توانند خطر سقط جنین ناخواسته را افزایش دهند. مثلاً در افراد مبتلا به «سندرم آنتی‌فسفولیپید» (ASP) سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌هایی را که برای لخته‌شدن خون ضروری هستند، مورد حمله قرار می دهد.
۱۵. قرار گرفتن در معرض اشعه و مواد شیمیایی
معمولاً مقدار اشعه‌ای که طی تست ماموگرافی، سی تی اسکن، آنژیوگرافی و … به بدن می‌رسد به اندازه‌ای نیست که به جنین آسیب بزند. بااین‌حال این موضوع به مقدار استفاده از اشعه، سن بارداری و محل استفاده از آن هم بستگی دارد.
قرار گرفتن در معرض اشعه به مقدار زیاد می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:
- ازبین‌رفتن قدرت لانه‌گزینی
- ازدست‌رفتن بارداری
- ناهنجاری‌های سیستم اعصاب مرکزی
- کاهش سرعت رشد جنین
- ناهنجاری اندام
قبل از انجام تست‌های تشخیصی که از اشعه استفاده می‌کنند، مسئول کلینیک را در جریان بارداری خود قرار دهید. تست‌های MRI و سونوگرافی به دلیل عدم استفاده از اشعه، بی‌خطر هستند.
۱۶. مشکلات کلیه
بیماری‌های کلیوی که قبل از اقدام به بارداری درمان نشده باشند، می‌توانند خطر سقط جنین ناخواسته، زایمان زودرس، کمبود آهن و ویتامین دی، افزایش فشار خون و قند خون را به دنبال داشته باشند.
۱۷. بیماری قلبی مادرزادی
طبق تحقیقات، در خانم‌هایی که به بیماری‌های قلبی مادرزادی مبتلا هستند، خطر سقط جنین به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
احتمال سقط جنین ناخواسته در هفته‌های مختلف بارداری
هرچه زمان می‌گذرد و به موعد زایمان نزدیک‌تر می‌شوید، خطر سقط ناخواسته جنین کمتر می‌شود. به‌طوری‌که اغلب سقط‌ها پیش از هفته بیستم بارداری رخ می‌دهند.
اقدامات درمانی برای جلوگیری از سقط جنین ناخواسته
وقتی علائم سقط شروع می‌شوند، گاهی جلوگیری از سقط با اقدامات درمانی ممکن است.
درمان بدون جراحی
اگر علائم سقط وجود داشته باشند اما سقط تایید نشود، پزشک استراحت مطلق یا بستری را تجویز می‌کند تا خونریزی قطع شود.
درمان با جراحی
اگر به دلیل نارسایی دهانه رحم و باز شدن آن احتمال سقط وجود داشته باشد، جراحی «سرکلاژ دهانه رحم» (بخیه‌زدن) انجام می‌شود تا خطر سقط کمتر شود.
اقدامات درمانی بعد از سقط جنین ناخواسته
بعد از سقط، بقایای جنین و بافت‌های بارداری باید از رحم دفع شوند؛ درغیراین‌صورت می‌توانند باعث ایجاد عفونت، خونریزی و مشکلات دیگر شوند.
اقدامات لازم در درمان بدون جراحی
معمولاً وقتی سقط جنین تایید می‌شود، پزشک توصیه می‌کند منتظر بمانید تا بدن خودبه‌خود شروع به دفع بقایای بارداری کند. گاهی ممکن است انتظار برای شروع این فرایند، سخت باشد؛ به‌همین‌دلیل پزشک با تجویز داروهای مخصوصی، رحم را تحریک به دفع می‌کند.
اقدامات لازم در درمان با جراحی
درمان سقط با جراحی تحت شرایط زیر انجام می‌شود:
اگر بعد از سقط بدن نتواند به‌صورت طبیعی بقایای باقی‌مانده جنین را از رحم دفع کند، عمل کورتاژ برای خارج‌کردن آن‌ها انجام می‌شود.
سقط بعد از هفته دهم بارداری اتفاق افتاده باشد.
علائمی که ممکن است بعد از سقط جنین ناخواسته ببینید
از جمله علائم مهم سقط جنین می‌توان به خونریزی و درد اشاره کرد.
خونریزی پس از سقط جنین ناخواسته
بعد از باز شدن دهانه رحم و شروع سقط، سه تا پنج ساعت خونریزی شدید همراه با خروج بافت‌ها مشاهده می‌شود. بعد از آن نیز ممکن است تا زمانی که رحم به‌طور کامل پاکسازی شود، بین یک تا دو هفته لکه‌بینی و خروج جزئی بافت‌ها را تجربه کنید.
درد پس از سقط جنین ناخواسته
انقباض‌های شکم و کمردرد ناشی از سقط جنین که مشابه انقباض‌های دوره پریود هستند، می‌توانند تا دو روز بعد از آن ادامه داشته باشند.
عوارض احتمالی پس از سقط شدن خودبه‌خود جنین
سقط جنین می‌تواند روی نظم چرخه قاعدگی و سلامت جسم و روان شما اثر منفی داشته باشد.
خونریزی غیرعادی
عده کمی از خانم‌ها بعد از سقط دچار خونریزی شدید و غیرعادی می‌شوند. اگر بعد از سقط مجبور هستید هر یک ساعت، یک نواربهداشتی جدید استفاده کنید لازم است به پزشک مراجعه کنید.
اگر همراه با خونریزی شدید علائمی مثل رنگ‌پریدگی، سردشدن بدن، سیاهی رفتن چشم و افزایش ضربان قلب را تجربه می‌کنید، احتمالاً حجم زیادی خون از دست داده‌اید و باید با اورژانس تماس بگیرید.
عفونت
عفونت یکی از عوارض نادر سقط خودبه‌خودی جنین است که به دلیل باقی‌ماندن بخشی از بافت‌های بارداری در رحم ایجاد می‌شود و حدود ۲ درصد از خانم‌ها را درگیر می‌کند. عفونت‌ها معمولاً با آنتی‌بیوتیک به‌سادگی قابل‌درمان هستند؛ اما اگر به‌موقع به آن‌ها رسیدگی نکنید، ممکن است به سایر اعضای بدن سرایت کرده و جانتان را تهدید کنند.
از جمله علائم هشداردهنده عفونت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خونریزی و انقباض شکم طولانی (بیشتر از دو هفته)
- تب بالای ۳۹ درجه
- لرز
- بوی بد ترشحات واژن
افسردگی بعد از سقط جنین ناخواسته
احساس غم و فقدان بعد از سقط جنین کاملاً طبیعی است و کسی نمی‌تواند زمان دقیقی برای پایان آن مشخص کند. اما گاهی این احساسات مدت طولانی باقی می‌مانند و در فعالیت‌های روزمره شما و اطرافیان‌تان اختلال ایجاد می‌کنند. در این شرایط احتمال ابتلا به افسردگی وجود دارد.
از جمله علائم هشداردهنده افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرخوابی یا مشکل در به خواب‌رفتن
- احساس خستگی در طول روز
- کاهش یا اضافه‌وزن
- ازدست‌دادن علاقه نسبت به فعالیت‌ها و تفریحات مورد علاقه
- کاهش تمرکز و قدرت تصمیم‌گیری
- افکار خودکشی
اثر سقط خودبه‌خودی جنین بر چرخه قاعدگی
بعد از سقط جنین دوباره چرخه قاعدگی از سر گرفته می‌شود و اگر شرایط به‌خوبی پیش برود، ۴ تا ۶ هفته بعد از سقط، اولین پریود شروع می‌شود؛ اما نکته مهمی که نباید فراموش کنید این است که بدن هر فرد با فرد دیگر فرق دارد؛ به همین دلیل منظم شدن دوباره چرخه قاعدگی در برخی خانم‌ها ممکن است چند ماه طول بکشد.
به گفته «کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان» (ACOG)، اگر سقط جنین قبل از هفته ۱۳ بارداری رخ داده باشد، تخمک‌گذاری مجدد ۲ هفته بعد از آن امکان‌پذیر است؛ اما اگر در مراحل انتهایی بارداری سقط جنین اتفاق افتاده باشد، برگشتن به نظم قبلی به زمان بیشتری نیاز دارد.
اقدامات پزشکی بعد از سقط جنین ناخواسته
بعد از سقط جنین لازم است آزمایش‌هایی انجام شود تا از سلامت جسمی و روانی فرد اطمینان حاصل شود.
آزمایش‌های لازم بعد از سقط جنین ناخواسته
آزمایش خون و ژنتیک به‌خصوص در افرادی که سقط‌های متوالی داشته‌اند بسیار مهم است. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
آزمایش ژنتیک: این آزمایش‌ها برای بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی پدر و مادر انجام می‌شوند. همچنین اگر بافتی از جنین در دسترس باشد، روی آن هم آزمایش کروموزومی انجام می‌شود.
آزمایش خون: این آزمایش برای بررسی مشکلات هورمونی یا بیماری‌های خودایمنی احتمالی که ممکن است منجر به سقط جنین شده باشند، انجام می‌شوند.
آزمایش رحم: پزشک برای مشاهده محیط داخلی رحم و بررسی مشکلات احتمالی آن، از روش‌های مختلفی مثل سونوگرافی، اشعه ایکس، هیسترسکوپی، لاپاروسکوپی و هیستروسالپینوگرام استفاده می‌کند. طی این روش‌ها ممکن است نمونه‌ای از بافت دیواره رحم برای آزمایش بیشتر برداشته شود.
مدیریت و درمان افسردگی بعد از سقط جنین ناخواسته
بهبود حال روحی بعد از تجربه سقط ممکن است ماه‌ها طول بکشد و به افسردگی مادر و حتی پدر منجر شود. از جمله درمان‌هایی که برای افسردگی وجود دارد می‌توان به داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی اشاره کرد.
پس از سقط جنین، تغذیه مناسب را فراموش نکنید. به خودتان زمان کافی برای استراحت و سوگواری بدهید و درصورت نیاز با یک مشاور صحبت کنید.
مراقبت‌های فردی پس از سقط جنین ناخواسته
بعد از سقط لازم است مراقبت‌های فردی و بهداشتی انجام شوند تا احتمال ایجاد آسیب‌های جسمی و روانی کمتر شود.
بهداشت فردی
برای کم‌کردن خطر ایجاد عفونت، از قرار‌دادن تامپون، کاپ قاعدگی یا هر وسیله دیگری در واژن خودداری کنی و در دوران خونریزی بعد از سقط از نوار بهداشتی استفاده کنید. پس از پایان خونریزی سقط و با شروع پریود عادی، دوباره می‌توانید از کاپ و تامپون استفاده کنید.
رابطه جنسی
بهتر است برای برقراری رابطه جنسی بعد از سقط جنین، دو هفته صبر کنید. البته باید قبل از آن با پزشک صحبت کنید و همچنین مطمئن شوید خونریزی به‌صورت کامل قطع شده و سقط کامل شده است. در صورت ادامه‌دار بودن خونریزی، لازم است مدت بیشتری صبر کنید.
تغذیه
بعد از سقط بهتر است مواد غذایی سرشار از آهن، پروتئین، ویتامین سی و کلسیم مصرف کنید. همچنین مصرف میوه و سبزی‌های تازه و مایعات کمک می‌کنند تا بهبود بعد از سقط سریع‌تر انجام شود. از جمله مواد غذایی مضر در این دوران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوشابه و آبمیوه‌های مصنوعی
- مواد غذایی حاوی قند (شکلات، کیک و …)
- هله‌هوله و فست‌فود
- فراورده‌های سویا (سویا سس، شیر سویا، پنیر توفو، تمپه و …)
مراقب‌های روحی
رعایت برخی موارد در کنار مراجعه به روان‌درمانگر و مصرف دارو، می‌تواند به بهبود سریع‌تر روحیه فرد کمک کند؛ این موارد عبارت‌اند از:
- خواب کافی
- ورزش سبک (با تایید پزشک)
- تغذیه سالم
- مقابله‌نکردن با احساس غم با سوءمصرف الکل و مواد
- صحبت‌کردن درباره احساسات با اطرافیان
- نوشتن درباره احساسات منفی
بازگشت به کار
اکثر خانم‌ها یکی دو روز بعد از خارج‌شدن بافت‌ها یا عمل کورتاژ می‌توانند به فعالیت‌های روزمره خود برگردند. تصمیم‌گیری درباره زمان بازگشت به کار، به شرایط شخصی خود شما بستگی دارد. خیلی از خانم‌ها ترجیح می‌دهند بعد از چند روز استراحت به محل کار خود برگردند؛ چرا که معتقدند این کار به حفظ روحیه آن‌ها کمک می‌کند.
بارداری مجدد پس از سقط جنین ناخواسته
سقط جنین لزوماً به این معنی نیست که مشکل باروری دارید. در واقع بیش از ۸۷ درصد افرادی که سقط جنین داشته‌اند می‌توانند بارداری‌های بعدی خود را با موفقیت سپری کنند.
چه زمانی برای بارداری مجدد اقدام کنیم؟
اکثر خانم‌ها زمانی که چرخه قاعدگی‌شان به وضعیت طبیعی برمی‌گردد، دیگر مشکلی بابت بارداری مجدد ندارند.
قبل از اقدام به بارداری مجدد بهتر است از آمادگی جسمی و روانی خودتان مطمئن شوید. همچنین لازم است با پزشک صحبت کنید و آزمایش‌های لازم را انجام دهید. نتیجه این آزمایش‌ها به‌خصوص اگر سقط مکرر داشته‌اید، کمک می‌کند تا احتمال سقط مجدد به حداقل برسد.
باورهای غلط درباره سقط جنین ناخواسته
سقط جنین به‌تنهایی اتفاقی ناراحت‌کننده است؛ اما باورهای غلطی که در جامعه درباره سقط وجود دارد، گاهی باعث می‌شود کنار آمدن با آن سخت‌تر شود.
۱. بعد از سقط ناخواسته جنین دیگر نمی‌توان بچه‌دار شد!
احتمال سقط بعد از تجربه اولین سقط زیاد نمی‌شود؛ اما افرادی که دو سقط متوالی داشته‌اند، با احتمالی کمی بیشتر از بقیه افراد دوباره سقط را تجربه می‌کنند. افرادی که سقط مکرر دارند با کمک‌گرفتن از متخصص و درمان، می‌توانند احتمال سقط را کم کنند.
۲. لکه‌بینی در بارداری به معنی سقط شدن جنین است!
خونریزی و لکه‌بینی در سه‌ماهه اول بارداری بسیار شایع است و بین ۲۰ تا ۴۰ درصد از خانم‌ها آن را تجربه می‌کنند. تغییرات هورمونی و لانه‌گزینی از جمله دلایل مهم لکه‌بینی در بارداری هستند. حتی خیلی از خانم‌ها ممکن است خونریزی شدید و ادامه‌دار را هم تجربه کنند، اما در نهایت زایمان موفقی داشته باشند.
۳. برای جلوگیری از سقط خودبه‌خودی مجدد، باید حداقل ۳ ماه از سقط جنین گذشته باشد تا اقدام به بارداری کنید!
پژوهش‌ها نشان داده است که حتی اگر فقط یک ماه بعد از سقط هم اقدام به بارداری کنید، می‌توانید بارداری کامل و سالمی را پشت سر بگذارید. پزشکان توصیه می‌کنند حداقل تا زمانی که مقدار hCG در آزمایش خون به صفر برسد صبر کنید و بعد دوباره اقدام به بارداری کنید. صفر شدن مقدار این هورمون حتی یک ماه بعد از سقط هم امکان‌پذیر است. البته توصیه می‌شود افرادی که عمل کورتاژ داشته‌اند مدت بیشتری صبر کنند.
۴. مادر می‌تواند باعث سقط شدن خودبه‌خود جنین شود!
ممکن است بعد از سقط جنین دچار احساس گناه شوید و با خود فکر کنید اگر ورزش نکرده بودید، در محل کار حاضر نشده بودید یا به خود استرس زیادی وارد نمی‌کردید، جنین سقط نمی‌شد.
اما باید بگوییم به‌طورکلی فعالیت‌های روزمره مادر نقش زیادی در سقط جنین ندارد. بیشتر از نصف موارد سقط جنین به دلیل ناهنجاری‌های تصادفی در کروموزوم‌های رویان یا جنین اتفاق می‌افتند و استرس یا ورزش نقشی در آن ندارند.
۵. سقط جنین ارثی است!
بعضی اختلال‌های انعقادی خون ارثی هستند و می‌توانند باعث سقط جنین شوند؛ اما این اختلال‌ها بسیار نادرند.
۶. بعد از کورتاژ دیگر نمی‌توان بچه‌دار شد!
عمل کورتاژ تاثیری روی توانایی باروری خانم‌ها ندارد.
پیشگیری از سقط جنین ناخواسته
اکثر مواقع پیشگیری از سقط امکان‌پذیر نیست؛ اما با رعایت برخی موارد می‌توان خطر آن را کمتر کرد.
چکاپ‌های پیش از بارداری
قبل از اقدام به بارداری بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش‌های تخصصی، مشکلات احتمالی را که می‌توانند باعث سقط جنین شوند شناسایی و درمان کند. همچنین اگر قبلاً سقط داشته‌اید لازم است قبل از بارداری مجدد، علت آن مشخص شود.
چکاپ‌های منظم طی بارداری
چکاپ‌ها و غربالگری‌های طی بارداری از اهمیت زیادی برخوردار هستند. پزشک از طریق این چکاپ‌ها اطلاعات زیادی به دست می‌آورد؛ از جمله:
- روند رشد جنین
- تشخیص مشکلاتی مثل دیابت بارداری و پره اکلامپسی
- اطمینان از سلامت جنین از طریق آزمایش خون و سونوگرافی
- تشخیص مشکلات روحی در دوران بارداری
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
برخی بیماری‌های زمینه‌ای مثل مشکلات مربوط به انعقاد خون، دیابت کنترل‌نشده، مشکلات هورمونی، بیماری‌های مربوط به تیروئيد و کلیه و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند باعث سقط جنین شوند. به‌همین‌دلیل بهتر است قبل از اقدام به بارداری، آن‌ها را درمان یا کنترل کنید.
نقش تغذیه در پیشگیری از سقط جنین ناخواسته
رژیم غذایی سالم و متعادل به شما کمک می‌کند تا بارداری سالم‌تری را تجربه کنید. از طرفی برخی مواد غذایی می‌توانند باعث افزایش خطر سقط شوند؛ این غذاها باید در این دوران از رژیم غذایی حذف شوند. برای مثال:
زعفران: مصرف بیش‌ازحد زعفران (بیشتر از ۵ گرم در روز) در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط جنین را به همراه داشته باشد.
کافئین: همچنین مصرف کافئین نیز باید در دوران بارداری محدود شود. اگرچه در برخی منابع گفته می‌شود مصرف کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم قهوه در روز (۲ فنجان) برای خانم‌های باردار بی‌خطر است، اما بهتر است مصرف آن را تا جای ممکن کم کنید.
گل گاوزبان: پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف گل گاو زبان هم در دوران بارداری و شیردهی باید محدود شود؛ چرا که مواد شیمیایی موجود در آن می‌تواند باعث افزایش خطر سقط یا آسیب به نوزاد شیرخوار شود.
سایر مواد غذایی خطرناک در دوران بارداری عبارت‌اند از:
- گوشت خام یا نیم‌پز
- جگر و سایر مواد غذایی حاوی ویتامین A
- لبنیات غیر پاستوریزه
- غذاهای آماده‌ای که گرم نشده‌اند.
- کنسرو نجوشیده
- تخم‌مرغ خام یا نیم‌پز
- سوشی با ماهی خام
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، احتمال شروع سقط وجود دارد و باید هرچه سریع‌تر به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
- ازبین‌رفتن ناگهانی علائم بارداری (مثل ویار، خستگی و …)
- خونریزی یا لکه‌بینی
- کمردرد شدید
- کاهش وزن
- خروج لخته سفت خون از واژن
- درد شدید پایین شکم
- انقباض‌های دوره‌ای شکم (هر ۵ تا ۲۰ دقیقه)
همچنین اگر بعد از سقط جنین علائم زیر را داشتید باید به پزشک مراجعه کنید:
- تب و لرز
- درد و خونریزی خیلی شدید (بیشتر از درد پریود)
- ترشح غیرعادی یا بدبو
این علائم می‌توانند نشانه عفونت باشند. در صورت ابتلا به عفونت ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بافت‌های باقی‌مانده در رحم یا مصرف آنتی‌بیوتیک داشته باشید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانکلام آخر دکترساینا
سقط جنین شیوع بالایی دارد. گاهی اوقات خانواده‌ها می‌توانند با انجام آزمایش‌های ژنتیک و درمان مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای از سقط جنین جلوگیری کنند. حتی گاهی بعد از بارداری نیز با وجود مشاهده علائم سقط مثل خونریزی، می‌توان با مراجعه به‌موقع به پزشک احتمال سقط را کاهش داد.
اغلب بارداری‌هایی که به سقط منجر می‌شوند ناشی از یک مشکل کاملاً اتفاقی در تقسیم سلولی جنین هستند. به‌همین‌دلیل اکثر افرادی که سقط جنین داشته‌اند، می‌توانند دوباره بچه‌دار شوند. بااین‌حال لازم است برای بررسی دلیل سقط، قبل از اقدام به بارداری مجدد تحت‌نظر پزشک قرار بگیرند.
جدول خلاصه بیماری
جدول خلاصه‌ی مقاله
| موضوع | سقط جنین ناخواسته |
| تخصص مربوطه | زنان و زایمان – ژنتیک – ماما |
| علائم | · خونریزی و لکه‌بینی
· ازبین‌رفتن ناگهانی علائم بارداری · کاهش وزن · درد و انقباض شدید در قسمت پایین شکم و کمر |
| عوارض احتمالی | · عفونت
· بی‌نظمی پریود · خونریزی غیرطبیعی · افسردگی بعد از سقط |
| علت | ناهنجاری‌های کروموزومی تصادفی (مهم‌ترین علت) |
| موارد ریسک بالای ابتلا | · دیابت کنترل‌نشده
· عفونت · مشکلات رحم · بیماری تیروئيد · سن بالا · سابقه سقط جنین · سوءمصرف مواد، الکل و سیگار · سوءتغذیه · مسمومیت غذایی · اضافه‌وزن · مشکلات سیستم ایمنی |
| روش‌های تشخیص | · خروج لخته خون و بافت سفت از واژن
· درد و خونریزی شدید · سونوگرافی · آزمایش خون |
| روش‌های درمان | · سقط طبیعی
· جراحی برای خارج‌کردن بافت باقی‌مانده · سقط با دارو |
| میزان شیوع | ۱۵ تا ۲۵ درصد |
| انواع سقط | · سقط هشداردهنده (سقط قابل‌پیشگیری)
· سقط اجتناب‌ناپذیر · سقط جنین کامل (خروج کامل بافت جنین) · سقط جنین ناقص (خروج ناقص بافت) · سقط جنین مکرر (بیشتر از ۳ بار متوالی) · سقط جنین فراموش‌شده (سقط بدون علامت) |
سوالات متداول
خونریزی بعد از سقط ممکن است یک الی دو هفته ادامه داشته باشد. خونریزی که بیشتر از سه هفته ادامه داشته باشد طبیعی نیست.
افزایش فشارخون و مقدار هورمون استروژن در بارداری باعث پرکار شدن کلیه‌ها و کاهش قدرت ماهیچه‌ها می‌شود. این تغییرات منجر به تکرر ادرار در دوران بارداری می‌شوند. بعد از سقط مدتی طول می‌کشد تا وضعیت بدن به حالت قبل برگردد؛ به‌همین‌دلیل دچار تکرر ادرار می‌شوید.
گاهی سقط جنین هیچ علامتی ندارد و فقط از طریق سونوگرافی یا آزمایش خون قابل‌تشخیص است. از جمله علائم احتمالی آن می‌توان به ازبین‌رفتن ناگهانی علائم بارداری، لکه‌بینی، خونریزی، درد و انقباض‌های شدید اشاره کرد.