فشار خون بالا از مشکلات رایج به‌خصوص در سنین بالاست. علل فشار خون بالا متعددند و گاهی حتی علت نوسان فشار خون دقیقاً مشخص نیست؛ اما علائم فشار خون بالا فارغ از علت ایجادکنندهی آن معمولاً یکسان است. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا علت و علائم فشار خون بالا را شرح می‌دهیم تا با شناسایی به‌موقع نشانه های فشار خون بالا بتوانید در پی درمان باشید و از عوارض ناخوشایند آن اجتناب کنید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
فشار خون بالا چیست؟
فشارخون بالا یک بیماری شایع است که در بیشتر مواقع افراد از ابتلا به آن مطلع نیستند. فشار خون نیرویی است که به دیواره‌ی شریان‌ها وارد شده و وقتی این نیرو بیشازحد شود فشار خون بالا ایجاد می‌شود.
حجم خونی که قلب پمپاژ می‌کند از یک‌سو، و مقاومت عروق در مقابل جریان خون از سوی دیگر منجر به فشار خون می‌شوند. پمپاژ خون بیشتر یا تنگ شدن عروق علت بالا رفتن فشار خون هستند.
فشار خون بالای کنترل‌نشده، خطر سکته‌ی قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد. اما خوشبختانه این بیماری با تغییر سبک زندگی و دارودرمانی قابل‌کنترل است.
فشار خون بالا چند است؟
میزان فشار خون در افراد مختلف با توجه به سن کمی متفاوت است. معمولاً فشار خون نرمال را ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه در نظر می‌گیرند. فشار خون از ۸۰/۱۲۰ تا ۸۰/۱۳۰ را افزایش‌یافته و از ۸۰/۱۳۰ به بالا را فشار خون بالا محسوب می‌کنند.
علائم فشار خون بالا
رایج‌ترین علائم فشار بالای خون عبارت‌اند از:
- سردرد شدید
- خونریزی از بینی
- خستگی و گیجی
- مشکلات بینایی (تاری دید)
- مشکلات تنفسی
- ضربان قلب نامنظم
- درد قفسه سینه
- وجود خون در ادرار
- احساس داشتن ضربان در سینه، گردن و گوشها
برای مشاهده لیست بهترین متخصص قلب و عروق کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص قلب و عروق ارتباط آنلاین با متخصص قلب و عروقانواع فشار خون بالا
فشار خون بالا شامل دو نوع اولیه و ثانویه است.
فشار خون اولیه
در اغلب بزرگسالان دلیل فشار خون بالا مشخص نیست. این نوع فشارخون بالا، اولیه نام دارد. فشار خون بالای اولیه معمولاً به‌تدریج و طی سال‌ها به وجود می‌آید.
فشارخون ثانویه
گاهی اوقات علت فشارخون بالا یک بیماری زمینه‌ای است. این نوع از فشاری بالای خون را فشارخون ثانویه می‌گویند. این نوع از فشار خون به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و اغلب بالاتر از فشار اولیه است.
بیماری‌های کلیوی، مشکلات تیروئید، آپنه در خواب، قرص‌های جلوگیری از بارداری، مسکن‌های ضددرد و داروهای مخدر از عوامل ایجادکنندهی فشار خون بالای ثانویه هستند.
علت فشار خون عصبی
اگرچه اضطراب و استرس باعث ایجاد فشارخون مزمن نمی‌شود؛ اما می‌تواند به‌صورت موقت منجر به افزایش فشارخون شود.
در زمان استرس بدن در وضعیت جنگ‌وگریز قرار می‌گیرد و سیستم عصبی سمپاتیک فعال شده و هورمون‌های استرس آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌شوند. این هورمون‌ها فشارخون را به‌طور موقت بالا می‌برند و عامل فشار خون عصبی هستند.
علائم فشار خون عصبی تفاوتی با فشار خون بالای ناشی از سایر عوامل ندارد و پس از رفع عامل استرس فشار خون به حالت طبیعی برمی‌گردد.
علت فشار خون بالا در صبح
معمولاً فشار خون هنگام صبح و بیدار شدن از خواب به دلیل ریتم شبانه‌روزی افزایش پیدا می‌کند. ریتم شبانه‌روزی یک چرخه‌ی فعالیت ۲۴ ساعته است که بر الگوی خواب‌وبیداری تأثیر می‌گذارد.
در ابتدای صبح هورمون آدرنالین و نورآدرنالین افزایش پیدا می‌کنند. این هورمون‌ها از دلایل بالا رفتن فشارخون در صبح هستند. فشار خون معمولاً در ساعت ۶ صبح و حدود ۱۲ ظهر بالا می‌رود.
علت افزایش فشار خون در شب
به‌طور طبیعی فشار خون برای دفع سدیم اضافه از طریق کلیه‌ها افزایش می‌یابد. بااین‌حال در افرادی که دچار افزایش حجم خون در گردش هستند (به‌ویژه به دلیل مصرف بالای نمک یا حساسیت به نمک) ممکن است فشارخون علاوه بر صبح، در شب نیز افزایش پیدا کند. این مکانیسمِ جبرانی، برای قلب مضر است.
عوامل بالا برنده فشارخون
- دیابت
- بیمارهای قلبی
- سابقه‌ی خانوادگی
- سن بالای ۵۵ سال
- اضافه‌وزن و چاقی
- بی‌تحرکی
- مصرف غذاهای سرشار از سدیم
- مصرف غذاهای کم پتاسیم
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- سیگار کشیدن
- اضطراب و استرس
عوارض فشار خون بالا
درصورتی‌که فشار خون بالا درمان نشود، فشار بیشازحد به دیواره‌ی شریان وارد شده و باعث آسیب به عروق خونی می‌شود. همچنین ممکن است به اندام‌های داخلی آسیب برسد.
عوارض احتمالی فشار خون بالا عبارت‌اند از:
- سکته قلبی
- حمله قلبی و نارسایی قلبی
- لخته شدن خون
- آنوریسم
- بیماری‌های کلیوی
- سندرم متابولیک
- مشکلات مغزی و اختلال حافظه
- زخیم، نازک یا پاره شدن عروق چشم
برای مشاهده لیست بهترین متخصص قلب و عروق کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص قلب و عروق ارتباط آنلاین با متخصص قلب و عروقاز کجا بفهمیم فشار خون بالا داریم؟
برای تشخیص فشار خون بالا ابتدا باید فشارخون را با فشارسنج اندازه‌گیری کنیم. معمولاً فشار خون تا ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه طبیعی در نظر گرفته می‌شود. درصورتی‌که فشارخون بالا باشد، معمولاً به‌مدت یک هفته به‌طور مداوم باید اندازه‌گیری شود. چنانچه فشار خون بالا بماند پزشک از روش‌های زیر برای تشخیص علت فشارخون بالا استفاده می‌کند.
- آزمایش ادرار
- آزمایش خون و بررسی کلسترول
- نوار قلب
- سونوگرافی قلب و کلیه
چگونه از فشارخون بالا پیشگیری کنیم؟
برخی عوامل زمینه‌ساز فشار خون بالا مانند سن، سابقه‌ی خانوادگی و قومیت خارج از کنترل هستند. زمانی‌که از پیشگیری صحبت می‌کنیم منظورمان عوامل قابل‌کنترل است.
- حفظ وزن در محدوده‌ی طبیعی
- رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزی
- کاهش مصرف سدیم (نمک)
- ورزش منظم
- مدیریت استرس
- اندازه‌گیری مرتب فشارخون
- ترک سیگار و نوشیدنی‌های الکلی
کلام آخر دکتر ساینا
علائم فشار خون بالا فارغ از علت ایجادکنندهی آن مشابه هستند. علائم فشار خون بالا را بشناسید و در صورت مواجهه با آنها در قدم اول با پزشک عمومی مشورت کنید. درصورت نیاز پزشک شما را برای درمان تخصصی به متخصص داخلی یا متخصص قلب و عروق ارجاع می‌دهد.
مشورت کنید. همچنین حداقل سالی یک‌بار فشار خون خود را اندازه بگیرید. اگر فشار خون شما بالاتر از حد طبیعی بود مطابق دستور پزشک مشکل خود را پیگیری کنید. رعایت یک سبک زندگی سالم می‌تواند به حفظ فشار خون شما در محدوده‌ی طبیعی کمک کند.
سؤالات متداول
اندازه‌گیری فشار خون، آزمایش ادرار و خون، سونوگرافی قلب و کلیه به تشخیص فشارخون کمک می‌کنند.
وقتی فشارخون سیستولی ۱۸۰ و فشارخون دیاستولی ۱۲۰ ثبت شود فشارخون به مرحله بحرانی رسیده و می‌تواند باعث سکته قلبی، سکته مغزی یا آسیب کلیوی شود.
سن بالای ۵۵ سال، بی‌تحرکی، سیگار کشیدن، اضافه‌وزن و چاقی، مصرف نمک زیاد خطر ابتلا به فشارخون بالا را افزایش می‌دهد.
در ابتدا می‌توانید به پزشک عمومی مراجعه کنید. برای درمان تخصصی نیز میتوان به متخصص داخلی یا متخصص قلب و عروق مراجعه کرد.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.