پودوفیلین یکی از داروهای بسیار مؤثر برای ازبین‌بردن زگیل‌های تناسلی ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این دارو فقط به‌صورت موضعی و به‌شکل رزین، ژل، پماد پودوفیلین یا محلول پودوفیلین وجود دارد. این دارو را پزشک در مطب اعمال می‌کند، اما گاهی اوقات ممکن است به بیمار اجازه دهد آن را در خانه انجام دهد. در این مطلب از دکترساینا درباره کاربردها، نحوه استفاده، عوارض جانبی و موارد منع مصرف پودوفیلین صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- اطلاعات دارویی پودوفیلین
- پودوفیلین چیست و چه کاربردی دارد؟
- نحوه عملکرد پودوفیلین
- نحوه مصرف پودوفیلین
- عوارض پودوفیلین
- موارد احتیاط و منع مصرف پودوفیلین
- پزشک چه چیزهایی را قبل از تجویز پودوفیلین باید بداند؟
- تداخلات دارویی پودوفیلین
- پودوفیلین در بارداری و شیردهی
- داروی جایگزین پودوفیلین
- نکات خرید پودوفیلین
- کلام آخر دکترساینا
اطلاعات دارویی پودوفیلین
جدول اطلاعات دارویی پودوفیلین
| نام علمی | Podophyllin |
| نام‌های تجاری | پودوکن - ۲۵، پودوفیلوکس، پودوفیلوتوکسین، کندیلوکس |
| شرکت سازنده | محلول: ساختنی است و پس از تجویز پزشک، در داروخانه آماده می‌شود. ژل: Paddock و Watson. |
| اشکال | ژل، محلول. |
| کاربرد | برطرف‌کردن زگیل تناسلی. |
| نحوه مصرف | فقط موضعی. |
| حداکثر دُز مجاز | با تجویز پزشک. |
| عوارض جانبی | تحریک پوست، خون‌ریزی خفیف. |
| موارد منع مصرف | زنان باردار، روی پوست سالم، روی زگیل‌های خون‌ریزی‌کننده یا جراحی‌شده |
| هشدارهای مهم | این دارو بسیار سمی است و هم خوردن آن خطرناک است و هم اگر روی پوست سالم ریخته شود، ممکن است ضایعات شدیدی به وجود آورد و جذب بدن شود که عوارض جدی دارد. |
| بارداری و شیردهی | ممنوع است. |
| تداخلات دارویی | تداخل دارویی شناخته‌شده‌ای وجود ندارد. |
| وضعیت نیاز به نسخه | فقط با نسخه پزشک. |
پودوفیلین چیست و چه کاربردی دارد؟
پودوفیلوم یا پودوفیلوم هگزاندروم (Podophyllum hexandrum) نوعی گیاه است که کل اجزای آن به‌جز میوه رسیده‌اش سمّی است. پودوفیلین رزین (شیره) این گیاه است که از ریزوم یا ریشه آن به دست می‌آید و حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد شیمیایی سمّی است. این دارو برای درمان زگیل تناسلی یا سایر انواع تومورهای خوش‌خیم مثل زگیل کف پا و میخچه مؤثر تشخیص داده شده است. از کاربردهای دیگر این دارو که هنوز شواهد علمی قوی برای حمایت از آن وجود ندارد، برطرف‌کردن لوکوپلاکی (leukoplakia) یا لکه‌های سفید روی زبان افراد است که به‌دلیل ضعیف‌بودن سیستم ایمنی یا سایر بیماری‌ها ایجاد می‌شود.
پودوفیلوم را با گیاهانی مانند فاشرا (با نام علمی بریونیا) یا با ماندراک اروپایی (European mandrake) اشتباه نگیرید. آن‌ها کاملاً متفاوت هستند.
نحوه عملکرد پودوفیلین
محلول پودوفیلین یا ژل آن، بافت زائده زگیل تناسلی را حل می‌کند. چند ساعت پس از استفاده از پودوفیلین، زگیل سفید می‌شود و کل رنگ خود را از دست می‌دهد؛ طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت، مرگ بافت زگیل آغاز می‌شود؛ پس از حدود ۷۲ ساعت، زگیل شروع به ریزش یا جدا شدن از پوست می‌کند و در نهایت ناپدید می‌شود.
نحوه مصرف پودوفیلین
پودوفیلین به‌صورت داروی خوراکی وجود ندارد. خوردن گیاه پودوفیلوم خطرناک است و می‌تواند به مسمومیت یا مرگ منجر شود. بنابراین، این دارو فقط برای استعمال خارجی است و مصرف آن حتماً باید با تجویز پزشک انجام گیرد.
به‌طور کلی، این دارو را خود پزشک در مطب روی زگیل‌های تناسلی اِعمال می‌کند زیرا مصرف آن باید با دقت و احتیاط انجام شود. طبق گفته وب‌سایت دانشگاه کلیولند، این دارو اصلاً برای استفاده در منزل تجویز نمی‌شود؛ بااین‌حال، سازمان NHS می‌گوید برخی از اشکال پودوفیلین ازجمله ژل پودوفیلوکس ۰٫۵درصد را خود بیمار با یادگیری تکنیک استعمال آن از پزشک می‌تواند در منزل اعمال کند.
روند اعمال دارو
برای استفاده از پودوفیلین به‌صورت زیر عمل کنید:
- ابتدا اطراف زگیل و ناحیه آسیب‌دیده وازلین بمالید تا دارو به پوست سالم برخورد نکند. هر جایی از پوست سالم که ممکن است دارو با آن تماس پیدا کند به وازلین آغشته کنید. پودوفیلین می‌تواند باعث تحریک شدید پوست سالم و طبیعی شود.
- برای استفاده دقیق، می‌توانید از خلال‌دندان یا اپلیکاتوری که نوک آن پنبه‌ای یا شیشه‌ای است استفاده کنید. هربار یک قطره بمالید و اجازه دهید خشک شود تا زمانی که به همه ناحیه‌های آسیب‌دیده رسیدگی کنید.
- قبل از استفاده کامل، ابتدا دارو را روی زگیل آزمایش کنید، به این صورت که روی یک ناحیه آن را اعمال کنید و بگذارید ۱ ساعت بماند. بعد آن را بشویید و اگر هیچ التهابی مشاهده نمی‌کنید، دارو را روی همه زگیل‌ها بمالید و بگذارید ۴ تا ۶ ساعت بماند تا کامل خشک شود. دفعات بعدی نیازی به آزمایش ندارید و باید ۴ تا ۶ ساعت به دارو زمان بدهید.
- حال می‌توانید ناحیه را شست‌وشو دهید. برای این کار از آب و صابون استفاده کنید و به‌طور کامل دارو را پاک کنید. درصورتی‌که دارو حاوی تنتور بنزوئین است، بهتر است از الکل استفاده کنید. البته ممکن است با الکل پوست‌تان کمی تحریک شود.
- بلافاصله دست‌هایتان را بشویید تا اگر دارو به آن برخورد کرده است پاک شود.
مقدار مصرف پودوفیلین
مقدار مصرف پودوفیلین را پزشک تعیین می‌کند. دُز این دارو برای هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است و به میزان قوی‌بودن دارو، تعداد دُزهای روزانه، زمان بین دُزها و مدت‌زمان مصرف دارو بستگی دارد.
حداکثر دُز مجاز
همان‌طور که گفتیم دُز مجاز را پزشک تعیین می‌کند. دُز مرگبار پودوفیلین برای انسان، ۰٫۳ تا ۰٫۶ گرم یا کمتر از نصف قاشق چای‌خوری پودوفیلین ۲۵٪ در تنتور بنزوئین است.
مدت‌زمان مصرف پودوفیلین
بیشتر بیماران در عرض ۴ هفته بهبود می‌یابند. بااین‌حال، پاک‌شدن کامل زگیل‌ها ممکن است تا ۱۶ هفته طول بکشد. مدت‌زمان مصرف پودوفیلین را پزشک با توجه به شرایط شما تعیین می‌کند. حتی در طول درمان یا پس از آن ممکن است شاهد رشد زگیل‌های جدید باشید زیرا این دارو زگیل تناسلی را از بین می‌برد ولی نمی‌تواند آن را ریشه‌کن کند. فعلاً هیچ دارویی ساخته نشده است که بتواند ویروس منشأ زگیل تناسلی را از بین ببرد.
نکات حین مصرف پودوفیلین
هنگام مصرف این دارو به نکات زیر توجه کنید:
- اگر پزشک به شما اجازه داده است خودتان آن را در منزل به کار ببرید، برای بررسی پیشرفت درمان به‌شکل منظم به پزشک مراجعه کنید.
- زنان باید در حین درمان زگیل تناسلی به‌طور مرتب معاینه لگنی انجام دهند.
- تا زمان درمان کامل زگیل از هرگونه تماس پوست به پوست یا رابطه جنسی خودداری کنید. کاندوم لاتکس ممکن است احتمال انتشار عفونت را کاهش دهد اما به‌طور کامل از آن جلوگیری نمی‌کند.
- پودوفیلوم ترکیبی سمی است. بنابراین بلعیدن آن خطرناک است.
- پودوفیلین را از چشم‌ها و سایر غشاهای مخاطی مانند داخل بینی، دهان یا واژن دور نگه دارید زیرا ممکن است باعث تحریک شدید شود.
- درصورتی‌که دارو وارد چشمتان شد، فوراً به‌مدت ۱۵ دقیقه چشم‌هایتان را با آب بشویید.
- اگر دارو به پوست سالم شما برخورد کرد، سریعاً آن را با آب و صابون بشویید تا دارو به‌طور کامل پاک شود.
- اگر دارو حاوی تنتور بنزوئین است و به پوست‌تان برخورد کرد، روی آن را با الکل مالش دهید تا کاملاً پاک شود؛ بعد می‌توانید آن را بشویید.
- ممکن است پودوفیلین حاوی الکل باشد. در این صورت، قابل‌اشتعال است و نباید آن را در نزدیکی حرارت، شعله باز یا هنگام سیگارکشیدن استفاده کنید.
نکته: از پودوفیلین فقط طبق دستور استفاده کنید: نه دُز آن را افزایش دهید و نه بیشتر از مدت‌زمانی که پزشک تجویز کرده است. انجام این کار کمکی به شما نمی‌کند بلکه احتمال جذب دارو به بدن و عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
عوارض پودوفیلین
عوارض جانبی پودوفیلین به دو دسته عوارض طبیعی و عوارض جدی تقسیم می‌شوند. درباره عوارض طبیعی نیازی نیست به پزشک مراجعه کنید مگر اینکه بی‌دلیل ادامه یابند یا برایتان غیرقابل‌تحمل شوند. درباره عوارض جدی، حتماً باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
عوارض طبیعی
- تحریک پوست در محل استفاده؛
- خون‌ریزی خفیف از زگیل‌ها.
عوارض جدی‌تر
- واکنش التهابی حاد همراه با نکروز؛
- واکنش‌های آلرژیک نظیر بثورات پوستی ناشی از بنزوئین، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو؛
- بالانیت (متورم و دردناک‌بودن) و فیموزیس (سفت‌شدن پوست ختنه‌گاه و ناتوانی در جمع‌کردن آن) در آلت تناسلی مردانه؛
- سوختگی شیمیایی شدید همراه با اسکار و تشکیل فیستول در ناحیه تناسلی؛
- ضایعات سلولی بزرگ که به‌خاطر برخورد داروی پودوفیلین با پوست سالم تشکیل می‌شوند.
علائم اولیه جذب بیش‌ازحد دارو به بدن و عوارضی که دیرتر خود را نشان می‌دهد!
پودوفیلین سمی است و نباید بیشتر از حد جذب بدن شود. تا زمانی که به‌درستی و فقط روی زگیل‌ها آن را اعمال کنید، احتمال جذب آن به درون بدن کم است؛ اما اگر به‌طریقی بیش‌ازحد وارد بدن شود، علائمی از خود نشان می‌دهد که عبارت‌اند از:
- سردرد؛
- درد شکم یا معده؛
- گیجی حاد؛
- اسهال شدید یا ادامه‌دار؛
- هیجان، تحریک‌پذیری یا عصبیت؛
- توهمات (دیدن، شنیدن یا احساس‌کردن چیزهایی که وجود ندارند)؛
- ضعف عضلانی؛
- حالت تهوع یا استفراغ؛
- ایلئوس آدینامیک یا نقص در حرکات روده؛
- تاکی‌پنه یا تُندنفسی؛
- تاکی‌کاردی یا افزایش ضربان قلب؛
- لکوپنی، کم‌خونی، ترومبوسیتوپنی و افزایش آنزیم‌های کبدی؛
- کم‌ادراری یا بی‌ادراری؛
- لکوسیتوز یا افزایش گلبول‌های قرمز خون؛
- نوروپاتی محیطی، بی‌حالی، کما و مرگ؛
- گلو درد و تب؛
- خون‌ریزی یا کبودی غیرمعمول؛
- یبوست؛
- تشنج؛
- سرگیجه یا سبکی سر، به‌ویژه هنگام بلندشدن از حالت درازکش یا نشسته؛
- خواب‌آلودگی؛
- بی‌حسی، گزگز، درد یا ضعف در دست‌ها یا پاها (ممکن است تا ۲ هفته پس از مصرف دارو رخ ندهد)؛
- درد در قسمت فوقانی شکم یا معده (خفیف، مبهم و ادامه‌دار).
نکته ۱: عوارض جانبی سیستمیک پودوفیلین ازجمله سمیت عصبی در صورت استفاده از دارو در ناحیه وسیعی از پوست یا تماس طولانی‌مدت با پوست رخ می‌دهد که بیشتر در گزارش‌های موردی یافت شده است. سمیت عصبی با شروع بهبودی ظرف ۱۰ روز بعد از استعمال دارو برطرف‌شدنی است اما نوروپاتی محیطی اغلب ماه‌ها طول می‌کشد تا رفع شود و گاهی پیامدهای آن تا سال‌ها باقی می‌ماند.
نکته ۲: مسمومیت با پودوفیلین ناشی از مصرف موضعی و مصرف خوراکی در بزرگ‌سالان و کودکان نیز گزارش شده است. اولین مرگ‌ومیر ناشی از مصرف موضعی این دارو در سال ۱۹۵۴ گزارش شده بود. پودوفیلین در گذشته به‌عنوان ابزار خودکشی استفاده می‌شد.
عوارض پودوفیلین اطفال
اگرچه اطلاعات خاصی درباره مقایسه عوارض این دارو در کودکان با سایر گروه‌های سنی وجود ندارد، انتظار نمی‌رود که تفاوت خاصی بین آن‌ها مشاهده شود.
عوارض پودوفیلین در سالمندان
این دارو به‌طور خاص در افراد مسن مورد مطالعه قرار نگرفته است؛ بنابراین، ممکن است نتوان گفت آیا عوارضی که برای افراد جوان‌تر ایجاد می‌کند با سالمندان تفاوت دارد یا خیر.
موارد احتیاط و منع مصرف پودوفیلین
خواه پودوفیلین در مطب پزشک اعمال شود خواه خودتان آن را انجام دهید، موارد احتیاطی زیر باید رعایت شوند:
- نوشیدنی‌های الکلی، بیهوشی عمومی و داروهای سرکوب‌کننده سیستم عصبی مرکزی (CNS Depressants) تا چند ساعت بعد از درمان با پودوفیلین نباید استفاده شوند.
- پودوفیلین برای درمان خال‌ها یا خال‌های مادرزادی مناسب نیست. این کار ممکن است باعث تحریک شدید پوستی شود.
- روی زگیل‌هایی که در حال متلاشی‌شدن هستند، خون‌ریزی دارند یا زگیل‌هایی که به‌تازگی آن‌ها را جراحی کرده‌اید، پودوفیلین اعمال نکنید. این کار باعث می‌شود دارو به درون بدن جذب شود.
- اگر زگیل یا پوست اطراف آن متورم یا تحریک شده است، دیگر از دارو استفاده نکنید و به پزشکتان اطلاع دهید.
- تا زمانی که این دارو روی پوست ناحیه تناسلی یا مقعد شما قرار دارد، رابطه جنسی از هیچ نوعی نداشته باشید.
- اگر دارو به چشمتان برخورد کرد، فوراً آن را با آب خنک بشویید و از پزشک راهنمایی بگیرید.
- این دارو خوراکی نیست و باید از دهان یا بینی دور نگه داشته شود.
- پودوفیلین نباید روی پوست سالم مالیده شود.
- استفاده از پودوفیلین در دوران بارداری و شیردهی ممنوع است.
- این دارو از سرایت زگیل به دیگران جلوگیری نمی‌کند.
پزشک چه چیزهایی را قبل از تجویز پودوفیلین باید بداند؟
موارد احتیاطی که باید قبل از تصمیم‌گیری برای استفاده از پودوفیلین باید با پزشکتان در نظر بگیرید عبارت‌اند از:
- سابقه هرگونه واکنش غیرعادی یا آلرژیک به این دارو یا هر داروی دیگر، غذاها، رنگ‌ها، مواد نگهدارنده یا حیوانات؛
- دیابت؛
- جریان خون ضعیف؛
- بیماری عروق محیطی (PVD)؛
- بیماری یا حساسیت پوستی؛
- بارداری یا تلاش برای باردارشدن؛
- شیردهی؛
- مصرف داروهایی مثل استروئید.
تداخلات دارویی پودوفیلین
به‌طور کلی، برخی داروها را هرگز نباید با داروهای دیگر استفاده کرد. بااین‌حال، گاهی لازم است حتی دو دارو که با هم تداخل ایجاد می‌کنند با نظارت پزشک و انجام اقدامات احتیاطی یا تغییر دُز، با هم مصرف شوند. البته درباره پودوفیلین، تاکنون هیچ تداخل دارویی از پودوفیلین با داروهای دیگر گزارش نشده است. برای احتیاط، هرگز هیچ محصول پوستی دیگری را در ناحیه‌ای که پودوفیلین استفاده می‌کنید، به کار نبرید مگر آنکه پزشک توصیه کرده باشد. همچنین، سعی کنید در دوره مصرف این دارو از الکل، سیگار یا مواد مخدر دور بمانید. اگر نه، به پزشکتان اطلاع دهید تا شما را راهنمایی کند.
پودوفیلین در بارداری و شیردهی
استفاده از پودوفیلین در دوران بارداری کاملاً ممنوع است. این دارو ممکن است از طریق جفت به جنین منتقل شود و سبب سقط جنین، نقص‌های مادرزادی خطرناک یا زایمان زودرس شود. اگر باردار نیستید، باید از روش‌های پیشگیری استفاده کنید و حداقل ۲ ماه بعد از آخرین دُز پودوفیلین باردار نشوید. با همه اینها اگر نتوانستید مراقبت کنید و باردار شدید، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.
داروی جایگزین پودوفیلین
برخی داروها که به‌جای پودوفیلین به کار می‌روند شامل موارد زیر هستند:
- پماد آلدرا یا ایمی‌کیمود؛
- سالیسیلیک اسید؛
- پماد سینکاتچینز؛
- اسید تری کلرو استیک.
همه این داروها باید با تجویز پزشک مصرف شوند.
نکات خرید پودوفیلین
پودوفیلین در اشکال مختلف و دُزهای متفاوتی وجود دارد که بسته به دستور پزشک می‌توانید آن‌ها را تهیه کنید.
اشکال دارویی
در حال حاضر، پودوفیلین در ایران به دو صورت محلول (که در داروخانه ساخته می‌شود) و ژل در دسترس است. در هر صورت، دقت کنید هیچ‌یک از محصولات پودوفیلین خوراکی نیستند. به‌طور کلی، برخی از اشکال پودوفیلین عبارت‌اند از:
- محلول پودوفیلین ۲۰درصد در تنتور بنزوئین؛
- ترکیب پودوفیلین (۲۵٪) و اسید سالیسیلیک (۵٪)؛
- کرم پودوفیلوتوکسین ۰٫۱۵درصد؛
- ژل پودوفیلوکس ۰٫۵درصد؛
- محلول کانتاریدین ۱درصد، پودوفیلین ۲درصد و اسید سالیسیلیک ۳۰درصد.
رزین پودوفیلین را فقط پزشک می‌تواند برایتان اعمال کند. بااین‌حال، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، ژل پودوفیلوکس ۰٫۵درصد را برای درمان زگیل‌های تناسلی توصیه کرده است. این ژل حاوی پودوفیلوتوکسین است که نسبت‌به پودوفیلین، اثربخشی بهتر و عوارض سمی کمتری دارد. علاوه بر آن، پودوفیلوتوکسین را خودتان هم می‌توانید روی زگیل‌ها استفاده کنید.
ژل پودوفیلوکس را می‌توانید با استفاده از انگشت یا اپلیکاتور دوبار در روز، به‌مدت ۳ روز روی زگیل‌های تناسلی بمالید و پس از آن ۴ روز منتظر بمانید. تا ۴ چرخه این روند را تکرار کنید. خود پزشک باید تکنیک استفاده از آن را باید به شما نشان بدهد. درصورتی‌که زگیل‌های شما پاسخی به این درمان نداد، مصرف آن را قطع کنید.
نکته: سطح کل زگیلی که درمان می‌کنید نباید بیشتر از ۱۰ سانتی‌متر مربع باشد و حجم کل پودوفیلوکس مصرفی نباید بیشتر از ۰٫۵میلی‌لیتر در روز باشد. این دارو برای زگیل‌های بیشتر از ۱۰ سانتی‌متر پاسخگو نیست.
شرایط نگهداری پودوفیلین
برخی از منابع درباره نگهداری این دارو در منزل توصیه خاصی ارائه نمی‌دهند زیرا در بیشتر موارد، فقط پزشک این دارو را آن هم در مطب خود اعمال می‌کند. بااین‌حال، اگر دارو را در منزل استفاده می‌کنید، آن را در ظرف دربسته در دمای اتاق به دور از حرارت، یخ‌زدگی، رطوبت و نور مستقیم نگهداری کنید. پودوفیلین بسیار خطرناک است؛ بنابراین اجازه ندهید کودکان یا حیوانات خانگی به آن دسترسی داشته باشند. اگر تاریخ انقضای دارو گذشته است، تغییر رنگ داده است یا دیگر نیازی به استفاده از آن ندارید، آن را دور بریزید.
تبخیر پودوفیلین ممکن است غلظت آن را افزایش دهد. بنابراین بهتر است آن را در بطری‌های دهانه‌باریک نگهداری کنید.
کلام آخر دکترساینا
رزین پودوفیلین یک داروی قدیمی با خواص سیتوتوکسیک اثبات‌شده است که برای درمان زگیل تناسلی کاربرد دارد. بااین‌حال، هنوز برای اثربخشی آن در سایر بدخیمی‌های پوستی نیاز به مطالعات بیشتری وجود دارد. در این مطلب درباره داروی پودوفیلین و کاربرد آن، نحوه مصرف و عوارض جانبی آن صحبت کردیم. این دارو سمیت بسیار بالایی دارد و باید هنگام استفاده از آن مراقب باشید. اگر خودتان نمی‌توانید از آن استفاده کنید و می‌ترسید روی پوست سالم بریزد، اجازه دهید پزشک آن را برایتان اعمال کند. البته ژل پودوفیلوکس ۰٫۵درصد را خودتان می‌توانید در منزل استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و بررسی روند و شرایط بیماری‌تان به‌راحتی می‌توانید با پزشکان دکترساینا در ارتباط باشید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصصان بهداشت و سلامت جنسی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص سلامت جنسی ارتباط آنلاین با متخصص سلامت جنسی