سینوزیت بیماری دردناکی است که همه افراد را در هر سن و سالی درگیر می‌کند. اما سینوزیت در کودکان می‌تواند دردناک‌تر باشد؛ چراکه آن‌ها خیلی اوقات توان توصیف درد خود را ندارند. به همین دلیل این وظیفه والدین است که علائم سینوزیت کودک خود را بشناسند و برای درمان یا پیشگیری از عود مجدد آن اقدام کنند. در این مطلب می‌خواهیم درباره مهم‌ترین دلایل عفونت سینوس‌ها در کودکان و علائم این بیماری صحبت کنیم. والدین بعد از مطالعه این مقاله همه نکات ضروری را درباره علت، درمان و پیشگیری از سینوزیت خواهند فهمید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
منظور از سینوزیت در کودکان چیست و انواع آن کدام‌اند؟
سینوس‌ها حفره‌هایی پرشده با هوا در نزدیکی مسیرهای تنفسی بینی (در استخوان‌های صورت و اطراف بینی) هستند. این حفره‌ها نیز درست مثل مسیرهای تنفسی با غشاهای مخاطی پوشیده شده‌اند. چهار سینوس اصلی صورت عبارت است از:
- سینوس استخوان گونه یا «ماگزیلاری» (Maxillary)
- سینوس پیشانی یا «فرونتال» (Frontal)
- سینوس بین چشم‌ها یا «اتموئید» (Ethmoid)
- سینوس پشت چشم‌ها و بینی یا «اسفنوئید» (Sphenoid)
گاهی به دلایلی (که در ادامه مقاله شرح می‌دهیم) این حفره‌های سینوسی ملتهب و پر از چرک و ترشح می‌شوند. وقتی مسیر خروج چرک از سینوس‌ها مسدود می‌شود، باکتری‌ها فرصت رشد پیدا کرده و عفونت را ایجاد می‌کنند. به این وضعیت در اصطلاح پزشکی «سینوزیت» می‌گویند. سینوزیت اگرچه می‌تواند باعث بروز وضعیت دردناک و ناخوشایندی برای کودک شود، اما در اکثر موارد بی‌خطر است. فقط در موارد خیلی نادری، سینوزیت ممکن است باعث بروز مشکلات چشمی جدی یا عفونت مغزی شود.
انواع سینوزیت در کودکان
سینوزیت کودکان ۴ نوع کلی دارد:
- سینوزیت حاد: علائم این سینوزیت در کودکان کمتر از ۴ هفته طول می‌کشد و با درمان مناسب، بهبود می‌یابد.
- سینوزیت نیمه‌حاد: این نوع سینوزیت با درمان، به‌سرعت بهبود نمی‌یابد. علائم این بیماری معمولا ۴ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد.
- سینوزیت مزمن: سینوس‌های کودکان مبتلا به این نوع سینوزیت، به‌طور مکرر عفونی می‌شود. علائم این نوع سینوزیت ممکن است بیشتر از ۱۲ هفته طول بکشد.
- سینوزیت مزمن تکرارشونده: اگر کودک حداقل ۴ بار در سال دچار سینوزیت مزمن شود، پزشکان تشخیص سینوزیت مزمن تکرارشونده می‌دهند.
علائم سینوزیت در کودکان
علائم رایج سینوزیت در کودکان عبارت است از:
- گرفتگی بینی
- ترشح بینی غلیظ و چرکی سبز، زرد یا بی‌رنگ
- ترشح پشت حلق
- سردرد (معمولا در کودکان بالای ۵ سال)
- سرفه
- احساس فشار، درد یا سوزش اطراف سینوس‌ها
- تب
- ازدست‌دادن حس بویایی
- ورم دور چشم (معمولا در صبح‌ها)
- مشکل تنفسی
- بوی بد دهان
علت سینوزیت در کودکان
گاهی عفونت سینوس بعد از عفونت مجاری تنفسی فوقانی یا سرماخوردگی اتفاق می‌افتد. عفونت مجاری تنفسی فوقانی، باعث افزایش ترشحات، انسداد مجاری ورودی سینوس‌های بالای بینی و عفونت سینوزیتی می‌شود. حساسیت (آلرژی) نیز می‌تواند بافت‌های بینی را متورم کند و باعث افزایش ترشحات بینی شود. در نتیجه باز هم ممکن است سینوس‌ها مسدود و عفونی شوند. سایر دلایلی که باعث بروز سینوزیت در کودکان می‌شوند عبارت است از:
- ناهنجاری‌های ساختار بینی (مثل پولیپ بینی کودکان)
- بزرگ شدن لوزه
- عفونت دندان
- ضربه به بینی
- گیر کردن جسم خارجی در بینی
- شکاف کام و لب
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
- فیبروز سیستیک و بیماری‌های نقص ایمنی
- کمبود برخی آنتی‌بادی‌ها در بدن
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
تحت شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- سرماخوردگی بیشتر از ۷ تا ۱۰ روز طول کشیده است و بهبود نمی‌یابد.
- علائم سرماخوردگی یک هفته بعد از شروع بیماری بدتر شده‌اند.
- کودک مبتلا به آلرژی است و علائم با داروهای ضدآلرژی از بین نمی‌روند.
- کودک ۷ الی ۱۰ روز بعد از شروع علائم سرماخوردگی دچار تب شده است. (احتمال ابتلا به عفونت گوش یا ذات‌الریه)
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجواندرمان سینوزیت در کودکان
درمان سینوزیت کودک به علائم، سن، وضعیت سلامتی و نوع و شدت سینوزیت او بستگی دارد. پزشک برای تشخیص قطعی ممکن است رادیولوژی، سی تی اسکن یا آزمایش نمونه‌برداری و کشت سینوسی تجویز کند و سپس به سراغ درمان برود. در ادامه به درمان‌های رایج انواع سینوزیت در کودکان اشاره می‌کنیم.
۱. درمان سینوزیت حاد کودکان
اگرچه سینوزیت حاد ممکن است خودبه‌خود خوب شود؛ اما بسته به مشکل زمینه‌ای، پزشک آنتی‌بیوتیک (برای عفونت‌های باکتریایی)، داروهای ضدآلرژی (مثل آنتی‌هیستامین برای کاهش تورم سینوس ناشی از حساسیت) و مسکن (مثل استامینوفن برای تسکین درد) هم تجویز می‌کند.
از مصرف اسپری‌های بینی ضداحتقان بدون تجویز پزشک کودک پرهیز کنید. این اسپری‌ها ممکن است علائم بیماری او را بدتر کنند.
۲. درمان سینوزیت مزمن کودکان
برای درمان سینوزیت مزمن باکتریایی، پزشک یک دوره بلندمدت آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند. همچنین معمولا داروهای استنشاقی دسته «کورتیکواستروئید» یا «آنتی‌هیستامین» (قطره یا اسپری بینی) را نیز تجویز می‌کند. کورتیکواستروئیدها به کاهش التهاب مخاط کمک می‌کنند. داروهای آنتی‌هیستامین هم برای رقیق و خشک کردن چرک‌ها تجویز می‌شوند.
اگر کودک به دلیل آلرژی دچار سینوزیت مزمن می‌شود، باید آلرژی او نیز درمان شود. در این شرایط پزشکان از آمپول‌های مخصوص آلرژی یا روش‌های ایمونوتراپی برای کاهش شدت واکنش بدن کودک به عوامل حساسیت‌زا کمک می‌گیرند. در روش ایمونوتراپی، به‌طور تدریجی حساسیت سیستم ایمنی فرد به مواد حساسیت‌زا کاهش داده می‌شود. در موارد خیلی نادر ممکن است جراحی برای درمان سینوزیت کودک انجام شود؛ اما معمولاً استفاده از این روش برای کودکان رایج نیست.
۳. درمان خانگی سینوزیت کودکان
روش‌های درمان خانگی مهم عبارت‌اند از:
- استفاده از اسپری بینی نمکی (سدیم کلراید یا سالین) یا شست‌وشوی بینی با بینی‌شور (سینوس شور)
- کمپرس گرم برای تسکین درد (با حوله گرم و مرطوب روی گونه‌ها و چشم‌ها)
- مصرف مایعات فراوان برای کمک به رفع چرک سینوس‌ها (یک لیوان آب هر یک الی دو ساعت)
آیا می‌توان از سینوزیت در کودکان پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از بیمار شدن و عود سینوزیت کودک، به توصیه‌های زیر توجه کنید:
- رعایت سبک زندگی سالم، شامل مصرف غذاهای سالم، نوشیدن مایعات به مقدار کافی و فعالیت بدنی روزانه کمک‌کننده است.
- از دستگاه بخور در اتاق استفاده کنید.
- سیگار نکشیدن در خانه و دور کردن کودک از محیط‌هایی که افراد سیگاری در آن‌ها حضور دارند.
- دور کردن کودک از مواد و محیط‌های حساسیت‌زا که باعث عود علائم حساسیت او می‌شوند.
- اجتناب از ورود ناگهانی آب به سینوس‌های کودک؛ برای مثال شیرجه‌زدن در آب باعث این اتفاق می‌شود.
- از حضور طولانی در استخرهای کلردار اجتناب کنید.
- به کودک درباره شستن مداوم دست‌ها آموزش دهید.
- به برنامه واکسیناسیون کودک و تزریق به‌موقع آن‌ها توجه کنید.
- از افراد بیمار دوری کنید.
کلام آخر دکترساینا
سینوزیت در کودکان به دلیل انسداد و عفونت سینوس‌ها (حفره‌های خالی اطراف راه‌های هوایی دستگاه تنفس فوقانی) اتفاق می‌افتد. این عفونت ممکن است ناشی از التهاب مخاط سینوس‌ها به دلیل قرار گرفتن کودک در معرض عوامل حساسیتی ایجاد شود. همچنین بیماری‌های دستگاه تنفس فوقانی و سرماخوردگی هم می‌توانند باعث افزایش ترشحات و مسدود شدن حفره‌های سینوسی شوند. درمان سینوزیت به علت ایجاد آن بستگی دارد. به همین دلیل اگر علائم سینوزیت را در کودک خود مشاهده می‌کنید، برای بررسی علت و درمان آن حتما از یک پزشک کمک بگیرید.
سوالات متداول
درمان سینوزیت کودک به علائم، سن، وضعیت سلامتی و نوع و شدت سینوزیت او بستگی دارد. این درمان‌ها بسته به مشکل زمینه‌ای شامل آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدآلرژی و درمان‌های خانگی کمکی است. با رفع مشکل زمینه‌ای، احتمال ابتلای دوباره کودک به سینوزیت هم کم می‌شود.
به طور معمول، سینوزیت حاد به آموکسی سیلین پاسخ می‌دهد. اما برای کودکانی که به پنی سیلین آلرژی دارند، می‌توان از سفالوسپورین‌های نسل دوم یا سوم طبق تجویز پزشک استفاده کرد.
گاهی عفونت سینوس بعد از عفونت مجاری تنفسی فوقانی یا سرماخوردگی اتفاق می‌افتد. عفونت مجاری تنفسی فوقانی، باعث افزایش ترشحات، انسداد مجاری ورودی سینوس‌های بالای بینی و عفونت سینوزیتی می‌شود.
حساسیت (آلرژی) نیز می‌تواند بافت‌های بینی را متورم کند و باعث افزایش ترشحات بینی شود. در نتیجه باز هم ممکن است سینوس‌ها مسدود و عفونی شوند.
علائم سرماخوردگی سریع‌تر از سینوزیت بهبود می‌یابند. کودک مبتلا به سینوزیت ممکن است دچار درد سر و صورت، ترشحات چرکی سبز یا زرد، کاهش حس بویایی، تب بالاتر (نسبت به سرماخوردگی)، خستگی و بدن‌درد شود.
عوارض رایج سینوزیت در کودکان شامل گرفتگی بینی، ترشح بینی غلیظ و چرکی به رنگ سبز یا زرد، ترشح پشت حلق، سردرد (معمولا در کودکان بالای پنج سال)، سرفه، احساس فشار، درد یا سوزش اطراف سینوس‌ها، تب ازدست‌دادن حس بویایی، ورم دور چشم (معمولا صبح‌ها عود می‌کند.) و مشکل تنفسی است. در موارد خیلی نادری، سینوزیت ممکن است باعث بروز مشکلات چشمی جدی یا عفونت مغزی شود.
خیر، سینوزیت مسری نیست؛ اما اگر علت ایجاد آن عفونت فعال تنفسی، سرماخوردگی، کرونا، آنفولانزا و سایر بیماری‌های مسری باشد، می‌تواند به دیگران منتقل شود.
| نام بیماری | سینوزیت کودکان |
| تخصص مربوطه | اطفال – گوش و حلق و بینی |
| علائم |
|
| انواع |
|
| علت |
|
| روش‌های تشخیص |
|
| روش‌های درمان |
|