کودکتان بی‌قرار و ناآرام شده؟ خوردن شیر یا غذا برایش سخت است و وقتی گریه می‌کند، حس می‌کنید صدایش خش‌دار است؟ احتمال می‌دهید که گلودرد دارد و نگران مشکلات جدی‌تر مثل گلودرد چرکی هستید؟ ممکن است فقط پای یک سرماخوردگی ساده در میان بوده یا اینکه ناراحتی کودکتان علت دیگری داشته باشید. در این مقاله به علل گلودرد در کودکان می‌پردازیم و راهکارهای درمانی آن را بررسی می‌کنیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
علت گلودرد کودکان
علل مختلفی برای گلودرد در کودکان وجود دارد. در ادامه به معرفی این علل می‌پردازیم.
۱. عفونتهای ویروسی (سرماخوردگی، کرونا، آنفولانزا)
گلودرد در کودکان معمولاً به علت یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی، کرونا یا آنفولانزا کودکان ایجاد می‌شود. علائم اصلی سرماخوردگی، گرفتگی و آبریزش بینی هستند. سایر عفونتهای تنفسی ویروسی رایج مانند کرونا و آنفولانزا نیز علائم مشابهی دارند. در کنار این علائم ممکن است گلودرد نیز وجود داشته باشد. کودکان زیر یک سال به دلیل سیستم ایمنی در حال تکاملشان، ممکن است تا هفت بار در سال سرما بخورند.
۲. التهاب لوزه (تونسیلیت)
کودکان ممکن است دچار التهاب لوزه شوند که معمولاً به علت عفونتهای ویروسی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می‌شود. کودک مبتلا به تونسیلیت، ممکن است میلی به غذا یا شیر خوردن نداشته باشد. همچنین ممکن است:
- بلع برایش دشوار باشد.
- آب دهانش بیش‌ازحد معمول بریزد.
- تب داشته باشد.
- صدای گریه‌هایش خش‌دار باشد.
۳. بیماری دست، پا و دهان
بیماری دست، پا و دهان با ویروس‌های مختلفی ایجاد می‌شود و در کودکان زیر پنج سال شایع است. علائم آن شامل تب در کودکان، گلودرد و درد در ناحیه دهان است. ممکن است زخم و تاول نیز در دهان کودک ایجاد شود و بلع را برایش دشوار کند. همچنین احتمالاً بثورات برجسته و تاول‌های قرمزرنگی روی دست‌ها، پاها، دهان و باسن کودک خواهید دید.
به یاد داشته باشید که بیماری دست، پا و دهان بسیار مُسری است. کودک را تا زمان بهبود یافتن بثورات که ممکن است هفت تا دَه روز باشد، در منزل نگه دارید. حتی اگر حال او بعد از چند روز بهتر شد و بیمار به نظر نمی‌رسید، باز هم تا زمان بهبودی بثورات می‌تواند بیماری را به دیگران منتقل کند.
۴. گلودرد استرپتوکوکی
گلودرد استرپتوکوکی، یکی از انواع التهاب لوزه یا تونسیلیت است که به علت عفونت با باکتری استرپتوکوک گروه آ (group A Streptococcus) ایجاد می‌شود. علائم آن ممکن است شامل تب و لوزه‌های بسیار متورم و قرمز باشد. همچنین ممکن است متوجه تورم غدد لنفاوی در گردن شوید. درصورتی‌که شک به این عفونت داشتید، حتماً شرایط کودک را به پزشک اطلاع دهید. تشخیص این بیماری بر عهده پزشک بوده و در صورت نیاز برای درمان او آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
سایر علل
گاهی اوقات نیز علل دیگری از جمله موارد زیر ممکن است دلیل گلودرد کودک شما باشد؛ البته در این موارد، معمولا گلودرد علامت اصلی نیست:
- آلرژی
- قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- هوای سرد و خشک یا آلوده
- رفلاکس اسید معده
علائم همراه با گلودرد در کودکان
علائم همراه با گلودرد کودک شما بسته به علت گلودرد متفاوت است.
علت و علائم گلودرد کودکان
| علت | علائم |
| عفونتهای ویروسی (سرماخوردگی، کرونا یا آنفولانزا) | آبریزش و گرفتی بینی، تب خفیف، ناخوشی |
| بیماری دست، پا و دهان | تب، زخم و تاول در دهان، بثورات و تاول‌های پوستی در دست و پا، بلع دردناک و دشوار |
| التهاب لوزه (تونسیلیت) | بلع دشوار، ریختن آب دهان، تب، صدای گریه خش‌دار |
| گلودرد استرپتوکوکی | تب، تورم و قرمزی لوزه‌ها، تورم غدد لنفاوی گردن |
| آلرژی | آبریزش بینی، عطسه، خارش گلو و بینی، قرمزی و خارش چشم‌ها |
| قرار گرفتن در معرض دود سیگار | عطسه، سرفه، گرفتگی بینی |
| هوای سرد و خشک یا آلوده | گرفتگی یا آبریزش بینی، سرفه |
| رفلاکس اسید معده | سوزش سر دل، تهوع و استفراغ، خس‌خس سینه، بی‌قراری، گریه کردن حین یا پس از شیر خوردن |
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
درصورتی‌که نوزاد شما سه‌ماهه یا کوچک‌تر است، با دیدن اولین علائمی که احتمالا ناشی از گلودرد است مثل خودداری از شیر خوردن یا بی‌قراری پس از شیر خوردن، با پزشک تماس بگیرید. اگر کودکتان بیشتر از سه ماه سن دارد، درصورتی‌که به‌همراه گلودرد هر یک از شرایط زیر را داشت، از پزشک کمک بگیرید:
- تب بالای ۳۸/۳ درجه سانتی‌گراد
- گلودردی که بیش از چند روز طول کشیده باشد
- نخوردن مایعات
- کم شدن ادرار (کمتر خیس کردن پوشک)
- گوش‌درد
- بثورات پوستی روی دست، دهان، تنه یا باسن
- خستگی زیاد
- گریه مداوم
- ترشح و چرک ته حلق
- صدای خش‌دار
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانبرای تشخیص علت گلودرد، پزشک کودک شما را معاینه می‌کند. تمام علائم کودکتان را به پزشک بگویید. ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون یا کشت ترشحات حلق برای تشخیص عفونت وجود داشته باشد. در صورت نیاز، پزشک آزمایش‌های لازم را درخواست می‌کند، اما معمولاً براساس شرح‌حال و معاینه فیزیکی می‌تواند علت گلودرد کودک را تشخیص دهد.
چه زمانی از اورژانس کمک بگیریم؟
درصورتی‌که کودک شرایط زیر را داشت، باید با اورژانس تماس گرفته یا به بیمارستان مراجعه کنید:
- مشکل در تنفس
- مشکل در بلع
- سفتی گردن
- تورم گردن
- مشکل در باز کردن دهان
- آبریزش دهان (در کودکان کوچک‌تر)
مدیریت و درمان گلودرد کودکان
درمان فوری گلودرد کودکان ممکن است امکان‌پذیر نباشد و بستگی به علت آن دارد. برخی راهکارهای خانگی ممکن است برای مدیریت گلودرد کودکان مؤثر باشد، از جمله:
۱. استفاده از بخور
نفس کشیدن در هوای مرطوب می‌تواند به تسکین بافت ملتهب گلو و بینی کمک کند. همچنین اگر کودک گرفتگی بینی داشته باشد، بخور می‌تواند به بهبود تنفس او کمک کند. برای جلوگیری از خطرات احتمالی و دست زدن کودک به دستگاه بخور، آن را در محلی دور از کودک قرار دهید. از بخور آب گرم استفاده نکنید؛ چراکه می‌تواند باعث سوختگی کودک شود. دستگاه بخور را هر روز تمیز و خشک کنید؛ چرا که رشد باکتری و کپک در آن می‌تواند باعث ایجاد بیماری شود. اگر علائم کودک بعد از چند روز بهتر نشد، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
۲. ساکشن یا تخلیه بینی
کودکان سه‌ماه تا یک‌ساله نمی‌توانند ترشحات بینی‌شان را تخلیه کنند. می‌توانید از یک پوآر یا فین‌گیر برای تخلیه ترشحات بینی در این سنین استفاده کنید. قطره سالین می‌تواند ترشحات بینی را رقیق‌تر کرده و تخلیه آن را راحت‌تر کند. این قطره را می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید.
۳. مایعات منجمد
در سنینی که تغذیه کودک با غذاهای جامد را شروع کرده‌اید، مایعات یخ‌زده می‌تواند برای تسکین التهاب گلو مفید باشد. حتی می‌توانید شیر خشک یا شیر مادر را منجمد کرده و مثل بستنی به کودک بدهید، اما هنگام خوردن این مایعات یخ‌زده باید کودک را از نظر علائم خفگی زیر نظر داشته باشید.
۴. مایعات گرم
خوردن نوشیدنی‌های گرم و به‌طورکلی مایعات فراوان می‌تواند به هیدراته شدن (رساندن آب کافی به بدن) کودک و تسکین درد گلوی او کمک کند. وقتی بدن کودک کم‌آب باشد، بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن گلو ترشح نمی‌کند؛ به‌این‌ترتیب درد و التهاب گلو بدتر می‌شود.
۵. غرغره آب‌نمک
معمولا کودکان بالای شش سال توانایی غرغره کردن یک مایع بدون قورت دادن آن را دارند. یک‌چهارم تا نصف قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و از کودک بخواهید آن را دَه تا پانزده ثانیه غرغره و سپس تُف کند. بهتر است این کار را چهار بار در روز انجام دهد.
۶. آب و عسل
برای بزرگسالان و کودکان بالای یک سال می‌توانید از عسل برای تسکین سرفه و گلودرد استفاده کنید؛ اما به‌هیچ‌وجه به شیرخواران زیر یک سال آب و عسل یا هر چیزی که حاوی عسل باشد، ندهید. عسل ممکن است در شیرخواران زیر یک سال باعث ایجاد بوتولیسم شود.
۷. درمان دارویی
درمان دارویی برای گلودرد کودکان، بستگی به علت گلودرد دارد. اگر علت آن سرماخوردگی باشد، احتمالاً پزشک داروی خاصی تجویز نخواهد کرد، مگر اینکه کودک تب‌دار باشد. در این موارد معمولا از داروهای تب‌بُر مثل استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده می‌شود. برای نوزادان بالای سه ماه (شیرخواران)، در صورت نیاز به دادن استامینوفن یا ایبوپروفن با پزشک مشورت کنید. پزشک همچنین می‌تواند در مورد دوز صحیح و مناسب این دارو برای نوزادتان، شما را راهنمایی کند. گلودرد ناشی از عفونت باکتریایی مانند عفونت استرپتوکوکی، ممکن است نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک داشته باشد. دراین‌صورت، پزشک با انجام معاینه عفونت را تشخیص داده و آنتی‌بیوتیک لازم را تجویز خواهد کرد.
استفاده از داروهای ضدسرفه و سرماخوردگی بدون نسخه در نوزادان و شیرخواران توصیه نمی‌شود. این داروها نه‌تنها علائم سرماخوردگی را در نوزادان تسکین نمی‌دهند، بلکه ممکن است عوارض خطرناکی نیز در آن‌ها داشته باشند. استفاده از این داروها در کودکان زیر شش سال نیز بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود؛ چراکه علاوه‌بر عوارض محتمل، اثربخشی آن‌ها نیز در درمان علائم کودکان مشخص نیست.
استفاده از دیفن هیدرامین تنها درصورتی‌که پزشک آن را تجویز کرده باشد مجاز است. به‌طورکلی مصرف این دارو برای سنین زیر چهار سال ایمن نیست.
آیا می‌توان از گلودرد کودکان پیشگیری کرد؟
پیشگیری از گلودرد همیشه و به‌طورکامل ممکن نیست، به‌خصوص زمانی‌که ناشی از سرماخوردگی باشد؛ اما رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند تا از بیمار شدن مجدد کودکتان جلوگیری کنید:
- کودک را تا حد امکان از سایر کودکان یا بزرگسالانی که علائم سرماخوردگی دارند دور نگه دارید.
- درصورت‌امکان از حضور در اجتماعات عمومی یا استفاده از حمل‌ونقل عمومی با نوزاد خودداری کنید.
- اسباب‌بازی‌ها و پستانک نوزاد را تمیز نگه دارید و مرتب بشویید.
- قبل از شیر یا غذا دادن به کودک، دست‌های خود را بشویید.
- به کودکان بزرگ‌تر، شستشوی مکرر و صحیح دست‌ها را آموزش دهید.
- به کودکان بزرگ‌تر، پوشاندن دهان هنگام عطسه یا سرفه را آموزش دهید.
- سطوحی را که کودک با آن‌ها بیشتر در تماس است ضدعفونی کنید.
کلام آخر دکترساینا
گلودرد علامت رایجی در کودکان است که اگر به‌علت سرماخوردگی باشد، معمولا طی هفت تا دَه روز بهبود می‌یابد. گلودرد کودکان ممکن است علل متفاوتی از سرماخوردگی تا عفونت استرپتوکوکی داشته باشد و درمان آن براساس علتش مشخص می‌شود. پزشک می‌تواند با معاینه علت اصلی را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند. بنابراین لازم است برای گرفتن درمان مناسب، از پزشک مشورت بگیرید.
سوالات متداول
اکسپکتورانت یکی از شربت‌هایی است که شاید نام آن را به‌عنوان بهترین شربت برای گلودرد کودکان شنیده باشید. اما مصرف این شربت به‌دلیل داشتن ترکیبات آنتی‌هیستامینی، در سنین زیر شش سال توصیه نمی‌شود. به‌طورکلی استفاده از شربت‌های ضدسرفه و سرماخوردگی بدون نسخه در نوزادان و شیرخواران توصیه نمی‌شود.
آنتی‌بیوتیک مناسب برای گلودرد کودکان بستگی به نوع عفونت دارد و تنها پزشک آن را براساس شرح‌حال و معاینه تجویز می‌کند. بههیچعنوان بدون دستور پزشک به فرزند خود آنتی‌بیوتیک ندهید.
دمنوش بابونه و چای گرم می‌تواند به تسکین التهاب گلو کمک کند، اما فراموش نکنید که برای استفاده از دمنوشها در کودکان، مانند هر داروی دیگری، باید با پزشک مشورت کنید.
اگر علت گلودرد کودک سرماخوردگی باشد، معمولاً پس از هفت تا دَه روز برطرف می‌شود؛ اما در مواردی که علت آن بیماری دست، پا و دهان، التهاب لوزه یا عفونت استرپتوکوکی باشد، ممکن است بهبودی کمی بیشتر طول بکشد.
| نام بیماری | گلودرد کودکان |
| تخصص مربوطه | کودکان |
| علائم | بسته به علت، ممکن است همراه با علائم زیر باشد:
|
| علت |
|
| روش‌های تشخیص |
|
| روش‌های درمان |
|