اضطراب‌های ناگهانی و گاه‌به‌گاه شاید با به کارگیری برخی تکنیک‌ها قابل کنترل باشند؛ اما وقتی اضطراب دائمی و تبدیل به مشکلی مثل اختلال اضطراب فراگیر می‌شود، کنترل آن دشوارتر است. بوسپیرون یک داروی ضداضطراب موثر است که برخلاف داروهایی مثل دیازپام، باعث خواب‌آلودگی یا وابستگی به دارو نمی‌شود. اما آیا قرص بوسپیرون برای تمام انواع اضطراب مناسب است؟ چه کسانی می‌توانند آن را مصرف کنند؟ با ما همراه باشید تا پاسخ تمام سوالات خود را درباره بوسپیرون بیابید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- بوسپیرون در یک نگاه
- بوسپیرون چطور عمل می‌کند؟
- کاربرد بوسپیرون
- نحوه مصرف قرص بوسپیرون
- عوارض جانبی قرص بوسپیرون
- علائم و عوارض ناشی از اوردوز
- هشدارهای بوسپیرون
- آیا می‌توان قرص بوسپیرون را با داروی دیگری جایگزین کرد؟
- نحوه نگهداری بوسپیرون
- نکاتی درباره خرید بوسپیرون
- هنگام مصرف بوسپیرون چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- کلام آخر دکترساینا
- سوالات متداول
بوسپیرون در یک نگاه
جدول اطلاعات دارویی بوسپیرون
| نام علمی | بوسپیرون Buspirone |
| نام‌های تجاری | بوسپیراکس، بوسپانکس، بوسپیرون، بوسپ |
| شرکت سازنده | داروسازی تهران دارو، داروسازی ایران دارو، داروسازی لقمان، داروسازی بهستان تولید |
| اشکال | قرص |
| کاربرد | درمان اضطراب |
| نحوه مصرف |
- طبق تجویز پزشک - با یا بدون غذا |
| حداکثر دوز مجاز |
- بزرگسالان: ۶۰ میلی‌گرم در روز - کودکان: توسط پزشک مشخص شود. |
| عوارض جانبی | سرگیجه، تهوع، سردرد،عصبانیت، سبکی سر |
| موارد منع مصرف | سابقه حساسیت به دارو، مصرف همزمان با داروهای MAOI |
| هشدارهای مهم |
- در طول درمان با این دارو، هر چند وقت یکبار جهت چکاپ و بررسی سیر درمان به پزشک خود مراجعه کنید. - هنگام رانندگی یا انجام کاری که نیاز به هوشیاری دارد مراقب باشید. - اگر بیمار مسن هستید، از نشستن یا ایستادن سریع خودداری کنید تا از بروز سرگیجه یا غش کردن پیشگیری شود. - در صورت بروز هر یک از علائم واکنش آلرژیک شدید به بوسپیرون مانند کهیر، مشکل تنفسی، ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. |
| بارداری و شیردهی |
- بارداری: تنها با صلاح‌دید پزشک مصرف شود. - شیردهی: تنها با صلاح‌دید پزشک مصرف شود. |
بوسپیرون چطور عمل می‌کند؟
هنوز مشخص نیست که بوسپیرون دقیقا چگونه اضطراب را کاهش می‌دهد. البته می‌دانیم که بوسپیرون فعالیت یک ماده شیمیایی به نام سروتونین را در مغز کاهش می‌دهد و به نظر می‌رسد از این طریق روی اضطراب تاثیر می‌گذارد.
کاربرد بوسپیرون
بوسپیرون برای درمان انواع اضطراب از جمله اختلال اضطراب فراگیر و کاهش علائم مرتبط با آن مانند ترس، تنش، تحریک‌پذیری، سرگیجه، تپش قلب عصبی و دیگر علائم جسمی تجویز می‌شود. ممکن است پزشک از این دارو در موارد دیگری نیز استفاده کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره کاربردهای فرعی بوسپیرون از پزشک یا داروساز سؤال کنید.
نحوه مصرف قرص بوسپیرون
- بوسپیرون را دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف کنید. مقدار مصرف دارو را بدون تأیید پزشک بیشتر یا کمتر نکنید؛ همچنین آن را برای مدتی طولانی‌تر از زمان تجویز شده مصرف نکنید.
- می‌توانید بوسپیرون را با یا بدون غذا مصرف کنید، اما بهتر است آن را هربار به یک روش ثابت و در یک ساعت مشخص مصرف کنید.
- برخی از قرص‌های بوسپیرون خط برای نصف کردن دارند تا بتوان مقدار کمتری از دارو را در هر دوز مصرف کرد. اگر قرص به درستی شکسته نشده و تکه‌ای از آن بسیار بزرگ یا بسیار کوچک است، آن را مصرف نکنید و مجددا یک قرص جدید را نصف کنید.
دوز مصرف
توجه داشته باشید که دوز این دارو باید صرفا توسط پزشک متخصص تعیین شود. میزان مصرف، شکل دارویی و فواصل مصرف دارو به مواردی مثل سن، بیماری تحت درمان، شدت بیماری، سایر بیماری‌های زمینه‌ای و واکنش اولیه به دارو بستگی دارد. اطلاعات زیر مربوط به دوز معمول بوسپیرون است؛ اما دوز مناسب ممکن است برای هر شخص متفاوت باشد.
دوز معمول برای درمان اضطراب در بزرگسالان:
- دوز اولیه: ۷/۵ میلی‌گرم خوراکی دو بار در روز یا ۵ میلی‌گرم سه بار در روز.
- دوز نگهدارنده: دوز روزانه ممکن است هر دو الی سه روز یکبار ۵ میلی‌گرم افزایش یابد تا به ۲۰ تا ۶۰ میلی‌گرم در روز به صورت دوزهای تقسیم شده برسد.
میزان مصرف این دارو در مجموع نباید بیشتر از ۶۰ میلی‌گرم در روز شود.
طول دوره مصرف
- معمولا توصیه می‌شود پس از بهبود علائم اضطراب، مصرف دارو به مدت شش تا دوازده ماه ادامه پیدا کند.
- مصرف بوسپیرون در طولانی‌مدت ایمن است؛ ممکن است لازم باشد برخی افراد مبتلا به اضطراب شدید یا مزمن به مدت طولانی از این دارو استفاده کنند.
- در مجموع طول دوره مصرف دارو برای هر بیمار باید توسط پزشک متخصص تعیین شود.
اگر یک دوز را فراموش کردیم چه کار کنیم؟
به محض یادآوری، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر زمان کمی تا نوبت بعدی مصرف دارو باقی مانده است، فقط دوز بعدی را مصرف کنید. هرگز سعی نکنید با مصرف همزمان دو دوز، داروی فراموش‌شده را جبران کنید، زیرا ممکن است باعث بروز عوارض جانبی خطرناک شود.
چگونه قرص بوسپیرون را قطع کنیم؟
بدون مشورت قبلی با پزشک، ناگهان مصرف این دارو را قطع نکنید. قبل از قطع کامل دارو، میزان مصرف آن باید به‌تدریج و تحت نظر پزشک کم شود. این کار برای جلوگیری از بروز علائم قطع مصرف مانند افزایش اضطراب، احساس سوزش یا خواب‌رفتگی، سردرگمی، سرگیجه، سردرد، تحریک‌پذیری، تهوع، عصبانیت، گرفتگی عضلانی، تعریق، اختلال خواب و خستگی یا ضعف غیرمعمول ضروری است.
عوارض جانبی قرص بوسپیرون
بوسپیرون نیز مانند سایر داروها ممکن است برخی عوارض جانبی را به‌همراه داشته باشد. به‌خاطر داشته باشید که اگر پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده است، فایده این دارو نسبت به خطر احتمالی بروز عوارض جانبی برای شما بیشتر است. علاوه‌براین، بسیاری از مصرف‌کنندگان این دارو دچار عوارض جانبی نمی‌شوند.
عوارض جانبی متداول بوسپیرون
- سرگیجه
- تهوع
- سردرد
- عصبانیت
- سبکی سر
- هیجان‌زدگی
اگر این عوارض خفیف باشند، ممکن است طی چند روز یا چند هفته از بین بروند. اگر عوارض شدید هستند یا پس از مدتی رفع نشده‌اند، پزشک را در جریان قرار دهید.
عوارض جانبی خطرناک بوسپیرون
اگر علائم زیر را دارید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید:
- عوارض قلبی یا عروقی (با علائم ضربان قلب سریع، تپش قلب، احساس نامنظم شدن ضربان قلب، درد قفسه سینه، فشار خون پایین یا بالا، غش کردن، مشکل در کنترل حرکات)
- انفجارهای خشم
- سندرم سروتونین (با علائم آشفتگی ذهنی، بزرگ شدن مردمک چشم، ضربان قلب سریع، فشار خون بالا، تب، تعریق بیش‌ازحد، سفتی عضلات، تهوع، استفراغ)
علائم و عوارض ناشی از اوردوز
مصرف مقدار زیادی از داروی بوسپیرون باعث می‌شود سطح این دارو در خون شما تا اندازه خطرناکی بالا رود. اوردوز با داروی بوسپیرون ممکن است عوارضی مانند تشنج، خواب‌آلودگی، سرگیجه، تهوع و استفراغ را ایجاد کند. اگر فکر می‌کنید بیشتر از مقدار مجاز از این دارو مصرف کرده‌اید، بلافاصله به اورژانس نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
هشدارهای بوسپیرون
- به خاطر داشته باشید که اثربخشی کامل این دارو ممکن است ۴ تا ۶ هفته طول بکشد. انتظار اثربخشی سریع نداشته باشید و در صورت عدم بهبود علائم در هفته‌های نخست، مصرف دارو را طبق تجویز پزشک ادامه دهید.
- در طول درمان با این دارو، هرچندوقت‌یکبار جهت چکاپ و بررسی سیر درمان به پزشک خود مراجعه کنید.
- این دارو ممکن است باعث اختلال در تفکر یا واکنش‌های شما شود. هنگام رانندگی یا انجام کاری که نیاز به هوشیاری دارد مراقب باشید.
- اگر بیمار مسن هستید، از نشستن یا ایستادن سریع خودداری کنید تا دچار سرگیجه یا غش کردن نشوید.
- این دارو ممکن است منجربه نتیجه مثبت کاذب در برخی از آزمایش‌های پزشکی شود. حتما پیش از انجام هرگونه آزمایش پزشکی، به پزشک اطلاع دهید که بوسپیرون مصرف می‌کنید.
تداخلات دارویی
داروهای مختلفی با بوسپیرون تداخل دارند. سطح تداخل و بروز عوارض بسته به نوع دارو متفاوت است.
برخی داروها باعث عوارض جدی و حتی مرگ می‌شوند؛ مصرف همزمان داروهای دسته MAOI (لاینزولید، متاکسالون، ترانیل سیپرومین، متیلن بلو، مکلوبمید، فنلزین، پروکربازین و سافینامید) با بوسپیرون باعث عوارض جدی و حتی مرگ می‌شود. همچنین اگر طی دو هفته گذشته از این داروها استفاده کرده‌اید، نباید بوسپیرون مصرف کنید. .
برخی داروهای ضدافسردگی باعث تداخل شدید تا متوسط می‌شوند؛ داروهای خانواده SSRI (مثل فلوکستین و اس سیتالوپرام) و خانواده سه‌حلقه‌ای‌ها (مثل آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین و ترازودون) از جمله این داروها هستند.
برخی از داروها ممکن است بر دفع بوسپیرون از بدن و در نتیجه اثربخشی آن تاثیر بگذارند؛ مثل برخی داروهای ضدقارچ (مثل ایتراکونازول)، داروهای کورتیکواستروئیدی (مثل دگزامتازون، دیلتیازم، نفازودون)، ریفامایسین‌ها (مثل ریفابوتین، ریتوناویر) و داروهای درمان صرع (مثل فنی توئین و فنوباربیتال).
اگر دارویی با اثر خواب‌آوری استفاده می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید؛ مثل مسکن‌های اوپیوئیدی (مثل کدئین و هیدروکودون)، داروهای خواب یا اضطراب (مثل آلپرازولام، لورازپام و زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (مثل کاریسوپرودول و سیکلوبنزاپرین) و همچنین داروهای آنتی‌هیستامینی (مثل سیتریزین و دیفن هیدرامین).
این فهرست ممکن است کامل نباشد. برای اطمینان فهرستی از همه داروها، شامل داروهای با یا بدون نسخه، مکمل‌ها و داروهای گیاهی را که مصرف می‌کنید در اختیار پزشک یا داروساز بگذارید.
تداخلات غذایی
در طول دوره درمان با بوسپیرون، از مصرف آب گریپ‌فروت یا میوه آن خودداری کنید. گریپ‌فروت می‌تواند سطح بوسپیرون در خون شما را افزایش دهد و باعث افزایش احتمال بروز عوارض جانبی شود.
مصرف همراه با الکل
هنگامی‌که داروی بوسپیرون را مصرف می‌کنید، از مصرف الکل و مواد مثل ماریجوانا خودداری کنید. بوسپیرون به‌تنهایی می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شود. نوشیدن الکل همزمان با مصرف این دارو باعث کُندی واکنش‌ها، قضاوت ضعیف و خواب‌آلودگی شدید می‌شود که خطرناک است.
محدودیت سن
- برای کودکان: داروی بوسپیرون برای مصرف در افراد بالای ۱۸ سال تأییدیه دریافت کرده است. این دارو تنها در موارد خاص و تحت نظر پزشک برای کودکان قابل استفاده است.
- برای سالمندان: مشکلات کلیوی در سالمندان متداول است و می‌تواند باعث باقی ماندن طولانی دارو در بدن و مشکلاتی در دفع آن شود. این امر می‌تواند خطر بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. به همین دلیل تجویز این دارو در سالمندان با دقت بیشتر و تحت شرایط خاص انجام می‌شود.
گروه‌های خاص یا پرخطر
- افراد مبتلا به آسیب شدید کلیه: این افراد نباید بوسپیرون مصرف کنند. کلیه‌ها بوسپیرون را از بدن دفع می‌کنند و اگر به‌درستی کار نکنند، میزان بوسپیرون در بدن می‌تواند به سطوح خطرناکی برسد.
- افراد مبتلا به آسیب شدید کبد: متابولیسم بوسپیرون در بدن برعهده کبد است. اگر کبد به‌درستی کار نکند، میزان بوسپیرون در بدن ممکن است به مقادیر خطرناکی برسد. در نتیجه این افراد نباید بوسپیرون مصرف کنند.
بارداری و شیردهی
مشخص نیست که آیا بوسپیرون از طریق شیر مادر وارد بدن شیرخوار می‌شود و باعث عوارض جانبی در او می‌شود یا نه. به‌همین‌دلیل مادران در دوران شیردهی تنها در شرایط خاص و با تأیید پزشک می‌توانند بوسپیرون مصرف کنند. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید با پزشک خود صحبت کنید.
آیا می‌توان قرص بوسپیرون را با داروی دیگری جایگزین کرد؟
به جز بوسپیرون، داروهای دیگری مانند آلپرازولام و کلونازپام برای درمان اضطراب و علائم آن وجود دارد. ممکن است برای هر شخص یک دارو نسبت به بقیه داروها نتیجه بهتری داشته باشد. درباره جایگزین‌های بوسپیرون با پزشک مشورت کنید و به‌هیچ‌عنوان سر خود دارو را تغییر ندهید.
نحوه نگهداری بوسپیرون
بوسپیرون را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید. این دارو نباید در معرض رطوبت، گرما و نور قرار بگیرد. پس از گذشتن تاریخ انقضای دارو، باقیمانده آن را دور بریزید.
نکاتی درباره خرید بوسپیرون
داروی بوسپیرون توسط شرکت‌های داروسازی ایرانی تولید می‌شود و در داروخانه‌ها موجود است. در ادامه نکات مهم درباره تهیه داروی بوسپیرون را با هم مرور می‌کنیم:
اشکال دارویی موجود
داروی بوسپیرون به شکل قرص موجود است.
دوزهای موجود
بوسپیرون با دو دوز تولید می‌شود:
- بوسپیرون ۵ میلی‌گرم
- بوسپیرون ۱۰ میلی‌گرم
شرکت‌های تولیدکننده
برخی شرکت‌های تولیدکننده بوسپیرون در ایران عبارت‌اند از:
- داروسازی تهران دارو
- داروسازی ایران دارو
- داروسازی لقمان
- داروسازی بهستان تولید
نام‌های تجاری موجود در ایران
داروی بوسپیرون در ایران با نام‌های تجاری زیر تولید و عرضه می‌شود؛ از جمله:
- بوسپیراکس
- بوسپانکس
- بوسپیرون
- بوسپ
هنگام مصرف بوسپیرون چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
اگر حین مصرف بوسپیرون با هرگونه مشکل یا سؤالی مواجه شده‌اید، بهتر است حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید. همچنین، در موارد زیر از پزشک کمک بگیرید:
- اگر علائم شما بهتر نشده یا در حال بدتر شدن است.
- دچار عوارض جانبی شده‌اید (بخش عوارض جانبی را بخوانید.)
- دچار حرکات غیرعادی یا غیرقابل کنترل در بدن خود شده‌اید. (به خصوص در صورت، دهان، زبان، دست‌ها یا پاها)
- قصد بارداری یا شیردهی دارید.
- قصد قطع مصرف دارو را دارید.
کلام آخر دکترساینا
بوسپیرون یک داروی ضداضطراب است که با اثربخشی روی سطح سروتونین در مغز، اضطراب را کاهش می‌دهد. بوسپیرون باید مطابق تجویز پزشک متخصص مصرف شود، درغیراین‌صورت ممکن است خطراتی را در پی داشته باشد. آگاهی از نحوه مصرف صحیح این دارو و خطرات و عوارض جانبی احتمالی آن بسیار مهم است. درصورتی‌که بوسپیرون مصرف می‌کنید و دچار مشکل یا عارضه‌ای شده‌اید، به خواندن مقالات آنلاین اکتفا نکرده و حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
سوالات متداول
اخیرا یک مطالعه نشان داده است که بوسپیرون ممکن است باعث کاهش وزن و چربیهای شکمی در موشها شود (منبع: pubmed)؛ اما اثر آن روی انسان هنوز دقیقا مشخص نیست.
قرص بوسپیرون ۱۰ یک داروی ضداضطراب بوده و کاربرد اصلی آن کاهش اضطراب است.
قرص بوسپیرون ۵ یک داروی ضداضطراب است که برای کاهش علائم ناشی از اضطراب تجویز می‌شود.
قرص بوسپیرون اضطراب و علائم جسمی و روانی آن همچون ترس، تنش، تحریک‌پذیری، سرگیجه و تپش قلب را التیام می‌دهد.
خیر داروی بوسپیرون یک SSRI نیست، بلکه عضوی از خانواده داروهای ضداضطراب است.
بوسپیرون و آلپرازولام هردو برای درمان اضطراب تجویز می‌شوند؛ اما از نظر نحوه عملکرد، عوارض جانبی، احتمال وابستگی و سایر ویژگیها با هم متفاوت هستند. آلپرازولام به عنوان درمان کوتاهمدت تجویز می‌شود. همچنین بوسپیرون یک داروی آرامبخش نیست.