زخم دهانه رحم ازجمله مشکلات نسبتاً شایع در بین زنان است. این زخم در بسیاری موارد علائمی از خود نشان نمی‌دهد؛ اما می‌تواند به‌مرور پیشرفت کند و منجر به مشکلات جدی شود. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی علل و علائم زخم دهانه رحم و همچنین عوارض و خطرات آن می‌پردازیم و راه‌های تشخیص و درمان زخم دهانه رحم را توضیح می‌دهیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
زخم دهانه رحم چیست؟
زخم دهانه رحم به التهاب به‌همراه ضایعات ایجادشده در دهانه رحم یا سرویکس گفته میشود. دهانه رحم یا سرویکس قسمت انتهایی و باریک رحم است که تا واژن امتداد دارد.
زخم دهانه رحم ممکن است بدون علامت باشد؛ اما می‌تواند با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی واژن، درد حین نزدیکی یا التهاب واژن ظاهر شود.
علت زخم دهانه رحم چیست؟
شایع‌ترین علت زخم دهانه رحم ابتلا به عفونت است. عفونت ممکن است حین رابطه‌ی جنسی منتقل و باعث التهاب و زخم دهانه رحم شود.
زخم دهانه رحم می‌تواند حاد یا مزمن باشد. در مرحله‌ی حاد علائم به شکل ناگهانی ظاهر می‌شوند؛ اما بروز علائم زخم دهانه رحم مزمن می‌تواند چندین ماه طول بکشد.
زخم دهانه رحم حاد معمولاً به علت عفونت‌های آمیزشی یا همان بیماری های مقاربتی است. عفونت‌هایی که می‌توانند باعث زخم دهانه رحم شوند شامل موارد زیر هستند:
- تبخال تناسلی
- کلامیدیازیس
- سوزاک
- تریکومونازیس
- عفونت HPV
ابتلا به عفونت HPV می‌تواند باعث التهاب و زخم رحم شود. این حالت معمولاً اولین نشانه‌ی آغاز سرطانی شدن و بروز سرطان دهانه رحم است. با مراجعه و تشخیص به‌موقع ضایعات می‌توان در مرحله‌ی پیش‌سرطانی این مورد را تشخیص داد و پیش از آن‌که سلول‌های وارد مرحله‌ی سرطانی شوند برای درمان اقدام کرد.
عفونت‌های منجر به زخم دهانه رحم می‌توانند علل دیگری هم داشته باشند:
- حساسیت به مواد اسپرم‌کش
- حساسیت به لاتکس کاندوم
- داشتن حساسیت به دیافراگم یا کلاهک
- داشتن حساسیت به مواد شیمیایی موجود در تامپون
- عدم تعادل باکتری‌های معمول واژن
علائم زخم دهانه رحم
زخم دهانه رحم در برخی ممکن است بدون علامت باشد گاهی نیز به‌همراه ترشحات غلیظ و چرک‌مانند واژن (زرد-سبز) است.
شایع‌ترین علائم زخم دهانه رحم عبارت‌اند از:
- سوزش یا خارش واژن
- خونریزی رحم بین پریودها
- درد حین رابطه‌ی جنسی
- خونریزی بعد از رابطه‌ی جنسی
- درد حین معاینه‌ی دهانه رحم
- تکرر ادرار و درد حین دفع ادرار
- ترشحات واژن غیرطبیعی و بوی بد واژن
- احساس فشار در لگن
- کمردرد
- شکم‌درد
عوارض زخم دهانه رحم
درصورتی‌که زخم رحم درمان نشود می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:
- التهاب لگن
- ناباروری
- درد لگن مزمن
- حاملگی خارج رحمی
- سرطان رحم
عدم درمان زخم دهانه رحم می‌تواند منجر به مشکلات بسیاری شود. ازجمله اگر زخم دهانه رحم ناشی از آلودگی به ویروس HPV باشد می‌تواند به سرطان دهانه رحم منجر شود.
چه کسانی در معرض زخم رحم هستند؟
التهاب و زخم دهانه رحم در بین خانم‌ها شایع است و تقریباً بیش از نیمی از زنان در طول زندگی به آن دچار می‌شوند. رفتارهای پرخطر جنسی مانند داشتن شرکای جنسی متعدد، ابتلا به عفونت‌های آمیزشی یا ابتلای همسر به عفونت آمیزشی احتمال زخم دهانه رحم را افزایش می‌دهد.
در اغلب موارد زخم دهانه رحم با آنتی‌بیوتیک برطرف میشود؛ اما در مواردی ممکن است نیاز به سایر روش‌های درمانی مانند جراحی باشد.
روش‌های تشخیصی
همان‌طور که گفتیم زخم دهانه رحم ممکن است بدون علامت باشد. ازاین‌روی معاینه‌ی پزشک برای تشخیص قطعی ضروری است. پزشک متخصص در حین معاینه موارد مختلفی را بررسی می‌کند. همچنین می‌تواند درخواست آزمایش‌های تکمیلی بدهد.
معاینه‌ی لگن
در این روش پزشک دستکش پوشیده و انگشتان یک دستش را وارد واژن می‌کند و هم‌زمان دست دیگر را روی شکم و لگن قرار می‌دهد و فشار وارد می‌کند. این معاینه به پزشک اجازه می‌دهد ناهنجاری اندام‌های لگنی مانند رحم و دهانه‌ی رحم را تشخیص دهد.
تست پاپ اسمیر
در این روش پزشک با وارد کردن یک سوآپ استریل به واژن نمونه تهیه کرده و جهت بررسی ناهنجاری و موارد غیرطبیعی به آزمایشگاه ارسال می‌کند.
بیوپسی از دهانه رحم (کولپوسکوپی)
درصورتی‌که نتایج تست پاپ اسمیر مشکوک باشد پزشک درخواست کولپوسکوپی می‌کند. با ابزاری به نام اسپکولوم دهانه رحم را باز می‌کند؛ سپس با استفاده از سوآپ استریل از ضایعات و بافت‌های مشکوک دهانه رحم نمونه‌برداری می‌کند.
کشت ترشحات گردن رحم
در این روش پزشک نمونه‌ای از ترشحات گردن رحم را جمع‌آوری کرده، در محیط آزمایشگاهی کشت داده و در زیر میکروسکوپ ازنظر عفونت باکتریایی یا قارچی ارزیابی می‌کند.
همچنین ازنظر عفونت‌های آمیزشی مانند تریکومونازیس موردبررسی قرار می‌گیرد. در صورت ابتلا به عفونت آمیزشی درمان ضروری است.
ضایعات و زخم دهانه رحم ناشی از ویروس HPV در بسیاری از مواقع زمانی خود را نشان می‌دهد که تبدیل به سرطان شده است. انجام سالانه‌ی چکاپ‌های زنان و تست پاپ اسمیر می‌تواند از این مسئله جلوگیری کند.
درمان زخم دهانه رحم
اگر علت زخم و التهاب دهانه رحم حساسیت به مواد اسپرم‌کش یا محصولات بهداشتی زنان باشد نیازی به درمان ندارد؛ کافی است مصرف این محصولات را متوقف کنید.
چنانچه علت زخم دهانه رحم بیماری مقاربتی باشد، شما و همسرتان باید هم‌زمان درمان آنتی‌بیوتیکی انجام دهید.
در صورت ابتلا به تبخال تناسلی پزشک داروهای ضدویروس تجویز می‌کند؛ بااین‌حال باید بدانید که تبخال تناسلی یک بیماری مزمن و عودکننده است که درمان قطعی ندارد؛ بلکه با درمان می‌توان عودهای آن را تخفیف داد. هنگامی‌که ضایعه‌ی تبخال تناسلی دارید از برقراری رابطه‌ی جنسی خودداری کنید؛ چراکه این ویروس می‌تواند از طریق ضایعه‌ی فعال به شریک جنسی شما منتقل شود.
آنتی‌بیوتیک‌های مناسب در اغلب موارد با موفقیت زخم دهانه رحم را برطرف می‌کنند. اگر داروهای زخم دهانه رحم مؤثر نباشد ممکن است از روش‌هایی مانند جراحی یا لیزر استفاده شود.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانفریز کردن زخم دهانه رحم
فریز کردن (کرایوتراپی) یک روش برای درمان زخم دهانه رحم است. در این روش با استفاده از نیتروژن مایع سلول‌های آسیب‌دیده یا پیش‌سرطانی را از بین می‌برند و از این طریق از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کنند.
این روش همچنین در درمان برخی عفونت‌های آمیزشی مانند زگیل تناسلی کاربرد دارد. پزشک برای فریز کردن زخم دهانه رحم با استفاده از اسپکولوم دهانه واژن را باز می‌کند تا همه‌ی سلول‌های غیرطبیعی احتمالی را شناسایی کند.
پزشک پس از باز کردن دهانه رحم با ابزاری به نام کرایوپروپ، گاز نیتروژن مایع را با دمای ۵۰- درجه سانتی‌گراد به دهانه رحم وارد می‌کند؛ بدین ترتیب گلوله‌های یخی روی سلول‌های غیرطبیعی ایجاد میشود و این سلول‌ها فریز می‌شوند.
درصورتی‌که زخم دهانه رحم ناشی از عفونت‌های مقاربتی است، باید درمان در شما و شریک جنسی شما به‌طور هم‌زمان انجام شود.
مراقبت‌های بعد از فریز کردن زخم دهانه رحم
پس از فریز کردن زخم دهانه رحم انجام پاپ اسمیر ضروری است. معمولاً ۳ تا ۶ ماه بعد از کرایوتراپی برای اطمینان از نابودی سلول‌های پیش‌سرطانی تست پاپ اسمیر انجام میشود.
میزان موفقیت این روش ۸۵ تا ۹۰ درصد است. بیمار باید پس از کرایوتراپی مرتب زیر نظر پزشک معاینه شود.
پس از عمل کرایوتراپی به‌مدت ۲ تا ۳ هفته باید از برقراری رابطه‌ی جنسی و همچنین از استفاده از تامپون، کاپ قاعدگی و دوش واژینال خودداری شود.
درصورتی‌که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید می‌توانید طبق روال معمول به مصرف آن‌ها ادامه دهید. فراموش نکنید که یک یا دو هفته بعد از عمل ممکن است ترشحات آبکی یا خون‌آلود داشته باشید که جای نگرانی نیست.
عوارض فريز كردن زخم دهانه رحم
یکی از مشکلاتی که حین جراحی کرایوتراپی ممکن است ایجاد شود کرامپ و گرفتگی است. همچنین ممکن است فرد پس از جراحی دچار سرگیجه شود. برخی از عوارض نادر فریز کردن عبارت‌اند از:
- خونریزی شدید واژینال
- عفونت
- غش کردن
- احساس سوزش در واژن
کلام آخر دکترساینا
زخم دهانه رحم از مشکلات شایع زنان است که در بسیاری موارد علائمی از خود نشان نمی‌دهد؛ اما می‌تواند به‌مرورزمان منجر به مشکلاتی جدی مانند سرطان دهانه رحم شود. توصیه دکتر ساینا به شما خانم‌های عزیز این است که برای جلوگیری از این مشکل رعایت بهداشت جنسی و همچنین مراجعه‌ی سالانه به پزشک زنان برای انجام چکاپ و انجام تست پاپ اسمیر را جدی بگیرید.
سؤالات متداول
باید بهمحض تشخیص زخم دهانه رحم درمان را شروع کرد. علائم معمولاً طی مدت چند روز بهبود مییابند.
درصورتی‌که علائمی مبنی بر التهاب لگن وجود داشته باشد باید به مدت دو هفته قرص آنتی‌بیوتیک مصرف شود.
درصورتی‌که زخم دهانه رحم در اثر عفونت‌های آمیزشی ایجاد شده باشد و درمان نشود می‌تواند باعث زایمان زودرس یا سقط جنین شود. همچنین ممکن است این عفونت به چشمها و ریه نوزاد منتقل شود.
فريز كردن زخم رحم جز در موارد نادر باعث نازایی نمیشود و توانایی بارداری را در آینده مختل نمیکند. برای اطلاعات بیشتر با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
سونوگرافی لگن یک روش تشخیصی غیرتهاجمی است که در آن اندام‌های داخل لگن مانند رحم، دهانه رحم، واژن، لولههای رحمی و تخمدانها قابلمشاهدهاند.در سونوگرافی زخم دهانه رحم قابل مشاهده نیست و برای تشخیص معاینه لگن و تست پاپ اسمیر نیاز است.
زخم دهانه رحم ممکن است بدون علامت باشد؛ اما درصورتی‌که علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی واژن، خونریزی بین دو پریود، خونریزی بعد از رابطه‌ی جنسی و … وجود داشته باشد باید بررسی شود. ممکن است عقب افتادن پریود به دلیل عفونت باشد.
همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.