کاربرد و عوارض استامینوفن: درد را فراموش کنید!

استامینوفن یک داروی ضد درد و تب‌بُر است. این دارو برای تسکین دردهای خفیف تا متوسط استفاده می‌شود و ممکن است در ترکیب با داروهای دیگر، برای تسکین دردهای شدیدتر نیز مصرف شود. در این مقاله با نحوه عملکرد و کاربردهای این دارو، عوارض جانبی و نحوه مصرف آن آشنا می‌شویم.

استامینوفن چیست؟

استامینوفن یک داروی مسکن برای درمان دردهای خفیف تا متوسط است. همچنین، می‌تواند در پایین آوردن تب نیز تأثیر داشته باشد. استامینوفن معمولاً برای تسکین دردهای ناشی از سرماخوردگی، گلودرد، سردرد، بدن‌درد، دردهای قاعدگی، درد مفاصل یا دندان‌درد استفاده می‌شود.

استامینوفن کدئین چیست؟

کدئین یک داروی مخدر ضددرد است که در ترکیب با استامینوفن برای تسکین دردهای خفیف تا متوسط به کار می‌رود. کدئین از طریق تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی باعث تسکین درد می‌شود. مصرف طولانی‌مدت این دارو می‌تواند باعث وابستگی جسمی و روانی به آن شود.

---

استامینوفن چطور عمل می‌کند؟

نحوه عملکرد استامینوفن هنوز به طور کامل و دقیق مشخص نیست؛ این دارو تورم و التهاب را کاهش نمی‌دهد، اما گفته می‌شود آزادسازی برخی مواد شیمیایی را که باعث انتقال پیام حس درد می‌شوند در مغز متوقف می‌کند. همچنین، احتمالاً استامینوفن آستانه درد را نیز بالا می‌برد و باعث می‌شود درد کمتری حس کنید. 

کاربرد قرص استامینوفن

از این دارو برای کاهش تب و درمان دردهای خفیف تا متوسط می‌توانید استفاده کنید؛ ازجمله:

• سردرد
• دردهای پریود (دیسمنوره)
• دندان درد
• کمردرد
• درد مفاصل
• آرتروز
• تب و دردهای ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا

کاربرد شربت استامینوفن

شربت استامینوفن برای کاهش بدن‌درد، گلودرد، تب و درد ناشی از سرماخوردگی و آنفلوانزا در کودکان کاربرد دارد. همچنین می‌توانید آن را برای تسکین سردرد و دندان‌درد در کودکان نیز استفاده کنید.

کاربرد شیاف استامینوفن

موارد مصرف شیاف استامینوفن همانند قرص و شربت آن است و زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که امکان مصرف داروی خوراکی (به‌طورمثال در صورت استفراغ) وجود نداشته باشد.

کاربرد آمپول استامینوفن

آمپول استامینوفن نیز برای تسکین درد و تب در زمانی‌ کاربرد دارد که امکان مصرف داروی خوراکی نیست و نیاز به تأثیرگذاری فوری دارو داشته باشیم.

---

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟

درصورتی‌که هر یک از شرایط زیر را دارید، پیش از مصرف استامینوفن پزشک را در جریان بگذارید:

• نوشیدن الکل
• بیماری کبدی
• واکنش آلرژیک غیرمعمول به استامینوفن، سایر داروها، مواد غذایی، افزودنی‌ها یا مواد نگهدارنده
• بارداری یا اقدام به بارداری
• شیردهی

---

نحوه مصرف قرص استامینوفن 

استامینوفن را مطابق دستور ذکر شده در بسته دارو یا نسخه پزشک‌تان مصرف کنید. مصرف بیش‌از حد این دارو ممکن است منجربه آسیب جدی کبدی یا حتی مرگ شود.

• نحوه مصرف شربت یا قطره: استامینوفن مخصوص شیرخواران همراه با قطره‌چکان دارویی یا سرنگ مخصوص خود ارائه می‌شود. برای اندازه‌گیری دوز دارو فقط از همان وسیله مخصوص آن استفاده کنید، زیرا اندازه‌گیری اشتباه ممکن است باعث مصرف بیش‌از حد و آسیب به کودک شود. اگر شربت یا قطره به شکل سوسپانسیون بود، آن را قبل از مصرف خوب تکان دهید.
• نحوه مصرف شیاف: اگر شیاف خیلی نرم است، آن را به مدت ۳۰ دقیقه در یخچال قرار دهید یا قبل از برداشتن فویل روی آن آب سرد بریزید.

برای قرار دادن شیاف، پوشش آن را برداشته و شیاف را با آب سرد مرطوب کنید. به پهلو دراز بکشید و با انگشتتان شیاف را به درون مقعد وارد کنید.

دوز مصرف 

دوز شربت استامینوفن بر اساس وزن کودک محاسبه می‌شود. برای این کار باید از پزشک کمک بگیرید.

دوز معمول قرص و شیاف استامینوفن به شرح زیر است:

دقت کنید که دوز رایج داروها صرفاً برای آشنایی شما آورده شده است. دوز دقیق و مناسب هر فرد، بسته به سن، جنسیت، وزن، سوابق پزشکی و … می‌تواند متفاوت باشد. توصیه می‌کنیم پیش از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت کنید.

حداکثر دوز مجاز مصرف

کودکان زیر ۶ سال: بر اساس وزن و به تشخیص پزشک

کودکان ۶ تا ۱۲ سال: ۱۶۲۵ میلی‌گرم در روز

کودکان بالای ۱۲ سال: ۳۲۵۰ میلی‌گرم در روز

بزرگسالان: ۳۲۵۰ میلی‌گرم در روز (بسته به تشخیص پزشک می‌تواند تا ۴۰۰۰ هم برسد.)

بسیاری از داروهای مسکن، داروهای سرماخوردگی یا حساسیت حاوی مقداری استامینوفن هستند. حتماً در محاسبه میزان استامینوفن مصرفی، این نکته را در نظر بگیرید.

طول دوره مصرف

حتی درصورتی‌که دوز مجاز را مصرف کنید، مصرف استامینوفن بیش از ۱۰ روز برای درد و بیش از ۳ روز برای تب توصیه نمی‌شود. 

در مواردی که به مصرف بیشتر از این میزان نیاز دارید از پزشک کمک بگیرید؛ شاید شرایط شما نیازمند بررسی یا درمان پزشکی بیشتری باشد.

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟

اگر یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. البته اگر تقریباً زمان دوز بعدی فرا رسیده است، فقط همان دوز را مصرف کنید. از دو برابر کردن دوز دارو خودداری کنید.

---

عوارض جانبی استامینوفن 

بیشتر افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند به هیچ‌گونه عوارض جدی دچار نمی‌شوند. در اینجا به برخی از عوارض جانبی احتمالی استامینوفن اشاره می‌کنیم، اما در نظر داشته باشید که این فهرست شامل تمام عوارض احتمالی نیست و در صورت بروز هر گونه عارضه‌ای باید آن را با پزشک خود در میان بگذارید.

عوارض رایج استامینوفن 

برخی عوارض رایج استامینوفن عبارت‌اند از:

• سردرد
• تهوع
• مشکل در به‌خواب‌رفتن
• احساس ناراحتی در معده

این عوارض معمولاً نیازی به پیگیری پزشکی ندارند، اما درصورتی‌که ادامه داشته یا آزاردهنده باشند، باید آن‌ها را با پزشکتان در میان بگذارید.

عوارض با شیوع کمتر

عوارض جانبی زیر به‌ندرت ممکن است در مصرف استامینوفن مشاهده شود:

• مدفوع خونی یا سیاه و قیری رنگ
• ادرار خونی یا کدر
• تب با یا بدون لرز (تبی که قبل از شروع مصرف استامینوفن وجود نداشته و ناشی از بیماری تحت درمان نیست.)
• درد در قسمت پایین کمر و/یا پهلو (شدید و/یا تیز)
• لکه‌های قرمز پوستی
• بثورات پوستی، کهیر یا خارش
• گلودرد (قبل از شروع مصرف استامینوفن وجود نداشته و ناشی از بیماری تحت درمان نیست.)
• زخم یا لکه‌های سفید روی لب یا داخل دهان
• کاهش ناگهانی مقدار ادرار
• خون‌ریزی یا کبودی غیرمعمول
• خستگی یا ضعف غیرمعمول
• زردی چشم یا پوست

عوارض خطرناک استامینوفن 

در صورت بروز این عوارض جانبی، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

• واکنش‌های آلرژیک: بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
• آسیب کبدی: درد شکم (سمت راست و بالا)، بی‌اشتهایی، تهوع، مدفوع روشن، ادرار قهوه‌ای یا زرد تیره، زردی پوست یا چشم‌ها، ضعف یا خستگی غیر عادی
• واکنش پوستی: قرمزی، تاول، شل شدن یا بلند شدن یک لایه از پوست از جمله داخل دهان

---

هشدارهای استامینوفن 

در مورد مصرف استامینوفن، به نکات زیر توجه داشته باشید:

• مصرف بیش‌ازحد استامینوفن می تواند به کبد شما آسیب برساند یا باعث مرگ شود.
• از مصرف هم‌زمان سایر داروهای حاوی استامینوفن خودداری کنید؛ چرا که ممکن است دوز مصرفی شما از حد مجاز عبور کند.
• مصرف استامینوفن می‌تواند روی نتیجه برخی آزمایش‌ها تأثیر بگذارد. بنابراین پیش از انجام آزمایش خون، ادرار و سایر موارد، پزشک یا مسئول آزمایشگاه را در جریان بگذارید.

تداخلات دارویی

در صورت مصرف هر یک از داروهای زیر، قبل از مصرف استامینوفن با پزشک مشورت کنید:

• سایر داروهای حاوی استامینوفن
• ایماتینیب
• ایزونیازید
• کتوکونازول
• وارفارین

توجه داشته باشید که این فهرست ممکن است کامل نباشد. باید فهرستی از تمام داروها، گیاهان دارویی و مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید به پزشک‌تان بدهید تا او تداخلات ممکن را بررسی کند.

تداخلات غذایی

مصرف همراه با غذا ممکن است سرعت جذب استامینوفن را کاهش دهد؛ اما نیازی به ملاحظه و پرهیز خاصی ندارد و می‌توانید آن را هم همراه با غذا و هم بدون غذا استفاده کنید.

مصرف همراه با الکل

درصورتی‌که مصرف روزانه الکل دارید، قبل از مصرف استامینوفن با پزشک مشورت کنید. مصرف همزمان این دو ممکن است باعث تشدید آسیب کبدی شود.

محدودیت سن

برای مصرف استامینوفن محدودیت سنی ذکر نشده است.

گروه‌های خاص یا پرخطر

• نارسایی کلیوی: دوز مصرفی باید توسط پزشک محاسبه شود و با دوز معمول در افراد دیگر متفاوت است.
• بیماری کبدی: باید تا حد ممکن از مصرف خودداری شود.
• بیماری فاویسم (حساسیت به باقالا): باید با احتیاط مصرف شود.

بارداری و شیردهی

• بارداری: مصرف دوز مجاز این دارو در بارداری خطری برای جنین ندارد؛ اما در صورت مصرف دوز بالاتر، ممکن است خطر مرگ جنین یا سقط را افزایش دهد. همچنین احتمال دارد فرزند مادرانی که در دوران بارداری مکرراً استامینوفن مصرف می‌کرده‌اند، در ابتدای کودکی دچار آسم و خس‌خس سینه شوند.
• شیردهی: استامینوفن در شیر ترشح می‌شود، اما مقادیر مجاز آن برای شیرخوار خطری نداشته و مصرف دوز مجاز آن منعی در شیردهی ندارد.

---

آیا می‌توان استامینوفن را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

استامینوفن را می‌توانید با سایر داروهای مسکن جایگزین کنید؛ البته توصیه می‌کنیم پیش از این کار حتماً با پزشک مشورت کنید:

• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• آسپرین
• دیکلوفناک

---

نحوه نگهداری استامینوفن 

استامینوفن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید. این دارو را در دمای اتاق (بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد) و دور از رطوبت و گرما نگه‌دارید. بهتر است شیاف استامینوفن را در یخچال نگه‌دارید، اما از یخ زدن آن جلوگیری کنید. پس از تاریخ انقضای دارو، هر میزانی را که از آن باقی مانده است دور بریزید.

---

نکاتی درباره خرید استامینوفن 

استامینوفن انواع و دوزهای مختلفی دارد. هنگام خرید به شکل دارو و دوزی که برا‌یتان تجویز شده یا مورد نیاز شماست دقت کنید.

اشکال دارویی موجود

• قرص
• قرص جویدنی
• کپسول ژلاتینی
• شیاف
• محلول خوراکی (شربت و قطره)
• سوسپانسیون (شربت و قطره)
• آمپول

دوزهای موجود

استامینوفن در دوزهای زیر موجود است:

شرکت‌های تولیدکننده

برخی شرکت‌های تولیدکننده استامینوفن در ایران عبارت‌اند از:

• داروسازی کیمیدارو
• داروسازی تولیددارو
• داروسازی شفا
• داروسازی حکیم
• داروسازی زهراوی
• داروسازی رازک
• داروسازی ایران ناژو
• داروسازی ابوریحان
• داروسازی دانا
• داروسازی تهران دارو
• داروسازی عبیدی
• داروسازی الحاوی
• داروسازی داروپخش
• داروسازی سبحان دارو
• داروسازی البرز دارو
• داروسازی جالینوس
• داروسازی اکسیر
• داروسازی جابربن حیان
• داروسازی تهران شیمی

نام‌های تجاری موجود در ایران

استامینوفن با نام‌های تجاری زیر در بازار دارویی ایران موجود است:

• تایلانول
• روزافن
• بایلنول
• تاینی‌فن
• رازواستامینوفن
• استاژل
• استامین
• سوسپانسیون نوافن اطفال
• تایلوفن
• ساسفن
• پاراستامول
• پاراکید
• آمیفن
• مینوفن
• پاراستامین
• استاپرل
• استاگروفن
• کدیمال
• مگافن
• ثاموستامول
• مای‌تافن

---

هنگام مصرف استامینوفن چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

درصورتی‎که هر یک از شرایط زیر را دارید، از پزشک کمک بگیرید:

• بهتر نشدن یا بدتر شدن علائم با مصرف استامینوفن
• تب بالای ۴۰ درجه یا همراه با علائمی مانند اسهال، استفراغ، گلودرد، سردرد شدید و ادامه‌دار 
• مشاهده تیرگی یا کاهش حجم ادرار، درد شکم شدید، خستگی غیر معمول یا زردی صورت و چشم‌ها
• ازدست‌دادن اشتها، ادرار تیره، مدفوع روشن 
• قرمزی، تورم یا بثورات پوستی
• مشکلات تنفسی

---

کلام آخر دکترساینا

استامینوفن یک داروی مسکن و تب‌بر است که به شکل‌های قرص، شربت، قطره، شیاف و آمپول در دسترس است. این دارو را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید؛ اما استامینوفن هم مانند هر داروی دیگری، تداخلات و عوارضی دارد که قبل از مصرف باید از آن‌ها آگاه باشید. در صورت بروز هر گونه عارضه یا علامت غیرمعمول هنگام مصرف، به پزشک اطلاع دهید.