آفت دهان کودکان نوعی زخم سرباز است که در درون دهان تشکیل می‌شود. این زخم‌ها سفید یا زردرنگ هستند و حاشیه قرمز دارند. آفت دهان دردناک و آزاردهنده است و در خوردن، نوشیدن و حتی خواب کودک اختلال ایجاد می‌کند. در ادامه به شرح علل، علائم و روش‌های درمان آفت دهان کودکان می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
آفت دهان کودک چیست؟
آفت‌های دهان زخم‌های کوچکی هستند که درون گونه‌ها و لب‌ها، روی لثه‌ها و رو یا زیر زبان ایجاد می‌شوند. این آفت‌ها می‌توانند موجب ایجاد حس درد در هنگام خوردن، نوشیدن و حتی مسواک زدن شوند.
به گفته وبسایت Medical News Today:
آفت دهان نوعی زخم دهانی غیرواگیردار است. آفت‌های دهان معمولا سفید رنگ هستند و حاشیه‌های قرمز و ملتهب دارند. این زخم‌ها در داخل لب‌ها و درون گونه‌ها به وجود می‌آیند. احتمال ایجاد این زخم‌ها روی زبان، لثه‌ها و در سقف دهان کمتر است. شایع‌ترین سن بروز آفت دهان ۱۰ تا ۱۹ سالگی است. تقریبا از هر ۱۰ نفر، ۱ نفر به این مشکل مبتلا می‌شود. اما احتمال ابتلای نوجوانان و دختران به آفت دهان بیش از سایرین است.
آفت دهان کودکان خطرناک است؟
خیر؛ آفت دهان خطرناک نیست و پس از مدتی خود‌به‌خود از بین می‌رود. در صورتی که پس از گذشت ۲ هفته بهبودی حاصل نشد، از پزشک خود کمک بگیرید.
دهان زخم‌های سفید یا زرد رنگی هستند که هاله قرمز دارند که درون دهان ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها معمولا حدود ۲ هفته طول می‌کشند و سپس بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند.
علت و عوامل خطر آفت دهان کودکان
علت دقیق آفت دهان کودکان هنوز شناخته‌شده نیست؛ اما برخی عوامل احتمال تشکیل آفت دهان را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارت‌اند از:
- کمبود فولیک اسید و ویتامین B12
- داشتن حساسیت غذایی
- غذاها و میوه‌های اسیدی
- مسکن‌های غیر‌استروئیدی مانند ایبوپروفن
- وجود زخم در دهان
- سدیم لوریل سولفات موجود در بسیاری خمیر دندان‌ها و دهان‌شویه‌ها
- استرس روانی
- سن کمتر از ۲۰ سال
- جنسیت مونث
- تغییرات هورمونی ناشی از چرخه قاعدگی
- مشکلات سیستم ایمنی؛ از جمله:
- لوپوس: نوعی بیماری خودایمنی است که موجب بروز بثورات جلدی و آسیب به ارگان‌های اصلی بدن مانند کلیه، مغز و کبد می‌شود.
- بیماری بهجت: نوعی بیماری است که در آن رگ‌ها ملتهب می‌شوند و مشکلات بینایی، ضایعات پوستی در دهان و… ایجاد می‌شود.
- سلیاک: نوعی بیماری گوارشی است که در آن فرد به گلوتن حساسیت دارد و روده توانایی جذب برخی مواد مغذی را از دست می‌دهد.
- کولیت اولسراتیو: نوعی بیماری التهابی است که روده بزرگ را درگیر می‌کند.
- کرون: نوعی بیماری التهابی دستگاه گوارش است که روده کوچک و بزرگ را درگیر می‌کند.
- ایدز: نوعی بیماری ویروسی است که موجب نقص و ناتوانی سیستم ایمنی بدن می‌شود.
کمبود مواد مغذی مانند آهن، ویتامین B12 و فولیک اسید، داشتن استرس و نقص سیستم ایمنی می‌تواند موجب ابتلا به آفت دهان شود.
علائم آفت دهان کودکان
زخم آفت دهان گرد، دردناک و سرباز است. این زخم‌ها سفید یا زرد هستند و هاله‌ای قرمز رنگ در اطراف خود دارند. معمولا این زخم‌ها کوچک هستند و قطری حدود ۶ میلیمتر دارند؛ اما گاهی نیز بزرگترند.
زخم‌های آفت دهان معمولا به صورت تکی ایجاد می‌شوند؛ اما گاهی نیز به صورت خوشه‌های کوچک کنار هم قرار می‌گیرند. آفت دهان در موارد شدید ممکن است موجب بروز علائمی مثل تب، تورم گره‌های لنفاوی و بی‌حالی شود.
حدود دو هفته زمان می‌برد تا زخم‌ها بهبود یابند. در این دوره خصوصا ۳ تا ۴ روز اول، زخم‌ها ممکن است دردناک باشند.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
اگر علائم عفونت را در کودک خود مشاهده کردید از پزشک کمک بگیرید. این علائم عبارت‌اند از:
- درد افزایش یافته، تورم، گرمی و قرمزی
- ترشحات چرکی از زخم‌ها
- تب
همچنین اگر آفت کودک شما طی دو هفته بهتر نشده است، با پزشک تماس بگیرید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانتشخیص آفت دهان کودکان
تشخیص آفت دهان نسبتا ساده است. معمولا پزشک با معاینه و از روی ظاهر زخم‌ها آن‌ها را تشخیص می‌دهد؛ بنابراین نیازی به انجام تست‌های آزمایشگاهی ندارد. زخم‌ها معمولا سفید هستند و هاله ای قرمزرنگ دارند.
اما در مواردی ممکن است نیاز به انجام آزمایش و بررسی‌های بیشتر باشد:
- آزمایش خون: اگر آفت دهان مرتب تکرار شود، ممکن است پزشک برای مطلع شدن از وضعیت کمبود مواد مغذی و سلامت سیستم ایمنی درخواست آزمایش خون بدهد.
- بیوپسی پوست: اگر آفت دهان مرتب تکرار شود، ممکن است پزشک درخواست بیوپسی پوست دهد تا نمونه پوست دهان کودک در آزمایشگاه بررسی شود.
تشخیص اصلی آفت دهان با معاینه فیزیکی است؛ اما در مواردی که آفت دهان مرتب عود کند و پزشک به کمبود مواد مغذی یا مشکلات سیستم ایمنی مشکوک شود، درخواست آزمایش‌های بیشتر می‌دهد.
درمان آفت دهان کودکان
آفت دهان معمولا خود به خود و تا دو هفته بهبود می‌یابد. اما به علت دردناکی ممکن است پزشک برای کودک شما دهانشویه یا دارو تجویز کند.
دهان‌شویه‌ها
- محلول رقیق آب‌نمک: با این محلول دهان کودک را شستشو دهید.
- محلول هیدروژن پراکسید و آب: هیدروژن پراکسید و آب را به یک نسبت با هم ترکیب کنید (نصف هیدروژن پراکسید، نصف آب). سپس با استفاده از یک گوش پاک کن تمیز، مقداری از این محلول را مستقیم روی زخم بمالید. این کار را ۳ یا ۴ بار در روز انجام دهید.
- محلول دیفن هیدرامین و منیزیم هیدروکسید: دیفن هیدرامین و منیزیم هیدروکسید را به یک میزان با هم ترکیب کنید (نصف دیفن هیدرامین، نصف منیزیم هیدروکسید). سپس دهان کودکتان را با محلول حاصل شستشو دهید. به طوری که محلول را یک دقیقه در دهان بچرخاند سپس بیرون بریزد.
- دهانشویه‌های حاوی هیدروژن پراکسید، کلرهگزیدین و دگزامتازون
از دهانشویه‌های حاوی الکل استفاده نکنید؛ چرا که الکل محل زخم را تحریک می‌کند.
داروها
در مواردی ممکن است پزشک برای کودک شما دارو تجویز کند:
- بی‌حس‌کننده‌های موضعی مانند بنزوکائین
- پماد‌های کورتیکواستروئیدی مانند فلوکینوئید، بکلومتازون، هیدروکورتیزون و همی سوکسینات
- آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند داکسی سایکلین
- مکمل‌ها (اگر علت آفت دهان کودک شما کمبود مواد مغذی باشد.)
سایر روش‌های درمانی
- سوزاندن زخم: در موارد خیلی شدید ممکن است پزشک زخم را بسوزاند. این روش موجب استریل شدن ناحیه، کاهش درد و بهبودی سریعتر می‌شود.
درمان آفت دهان کودکان چقدر طول می‌کشد؟
آفت دهان معمولا در عرض ۱ یا ۲ هفته بهبود می‌یابد.
روش‌های خانگی مقابله با آفت دهان کودکان
با روش‌های زیر به کودک خود کمک کنید تا درد و ناراحتی ناشی از آفت دهان کمتر شود:
- به کودک خود نوشیدنی‌های خنک مانند آب یا آیس تی یا آبمیوه‌های یخ‌‌زده بدهید.
- به کودکتان غذاهای نرم مانند بستنی، سوپ خامه‌ای، ماست و ماکارونی بدهید که راحت خورده و قورت داده می‌شوند.
- غذا را برای فرزندتان خورد یا میکس یا له کنید تا راحت‌تر بتواند بخورد.
- در دوره ابتلا به آفت دهان تا زمان بهبودی، از دادن غذاهای تند یا شور، شکلات، دانه‌ها و گوجه به کودک خود بپرهیزید.
- می‌توانید برا کاهش درد روی زخم دهان کودک یخ بگذارید.
- همچنین برای کاهش درد می‌توانید به فرزندتان استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید.
- برای شستشوی دندان‌های کودکتان از یک مسواک نرم استفاده کنید.
پیشگیری از آفت دهان کودکان
راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به آفت دهان وجود ندارد؛ اما با انجام اقدامات زیر می‌توانید احتمال ابتلای کودک خود به آفت دهان را کاهش دهید:
- پرهیز از مصرف غذاهای اسیدی، تند و شور
- رعایت بهداشت دهان و دندان: شستشوی دندان با مسواک نرم دو بار در روز و استفاده از نخ دندان یک بار در روز
- مشورت با پزشک در مورد احتمال کمبود مواد مغذی
- کاهش استرس با استفاده از روش‌هایی مانند مدیتیشن
کلام آخر دکترساینا
آفت دهان کودکان در اکثر مواقع نیازی به درمان ندارد و خود به خود پس از گذشت ۲ هفته بهبود می‌یابد. با این حال با انجام برخی اقدامات مثل استفاده از دهان‌شویه‌ها می‌توانید از درد آن بکاهید. اگر آفت بهتر نشده یا مدام عود می‌کند، ممکن است کودک شما مشکل جدی‌تری داشته باشد. در این موارد حتما از پزشک کمک بگیرید.
سوالات متداول
خیر، آفت دهان ناشی از ویروس نیست.
بله. هر چند آفت دهان در نوجوانان شایعتر است؛ اما کودکان زیر ۱۰ سال نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند.
کمبود ویتامین B12 و فولیک اسید می‌تواند موجب ابتلا به آفت دهان شود.
| نام بیماری | آفت دهان کودکان |
| تخصص مربوطه |
|
| علائم |
|
| عوامل خطر |
|
| روش‌های تشخیص |
|
| روش‌های درمان |
|