کلردیازپوکساید: کاربرد، عوارض و نحوه مصرف

کلردیازپوکساید از جمله داروهایی است که پزشک ممکن است برای بهبود علائم اضطرابی یا به‌عنوان آرامبخش برای شما تجویز کند. این دارو از خانواده بنزودیازپین‌هاست که با تاثیر بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل می‌کنند. 

در متن پیش رو قصد داریم شما را با داروی کلردیازپوکساید و کاربردهای آن آشنا کنیم. همچنین مختصری درباره عوارض احتمالی و اوردوز دارو توضیح خواهیم داد. 

کلردیازپوکساید چیست؟

کلردیازپوکساید دارویی است که جهت بهبود علائم اضطرابی از جمله کنترل بی‌قراری یا ترس پیش از جراحی تجویز می‌شود. این دارو همچنین ممکن است برای درمان علائم حاد ناشی از ترک الکل نیز تجویز شود. کلردیازپوکساید دارویی از خانواده بنزودیازپین‌هاست که عملکرد دستگاه عصبی مرکزی را آهسته می‌کنند. مصرف این دارو تنها با تجویز پزشک امکان‌پذیر است.

کلردیازپوکساید چطور عمل می‌کند؟

کلردیازپوکساید دارویی از خانواده بنزودیازپین‌هاست که با تاثیر بر روی مغز و دستگاه عصبی مرکزی اثر آرامبخشی خود را ایفا می‌کنند. این داروها با تقویت اثر برخی مواد شیمیایی خاص در بدن (گابا) عمل می‌کنند. 

کاربرد کلردیازپوکساید

کلردیازپوکساید برای درمان کوتاه‌مدت (۲ تا ۴ هفته) اضطراب شدید یا ناتوان‌کننده تجویز می‌شود. همچنین ممکن است برای درمان یا مدیریت علائم حاد ناشی از ترک الکل استفاده شود. 

کلردیازپوکساید همچنین در مواردی برای بهبود علائم سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) در ترکیب با کلیدینیوم استفاده می‌شود. 

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟

درصورتی‌که به دارو حساسیت دارید نباید آن را مصرف کنید. 

پیش از مصرف کلردیازپوکساید پزشک را در جریان هر یک از موارد زیر قرار دهید:

• سابقه افسردگی، اختلال خلقی، افکار یا اقدام به خودکشی
• سابقه اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
• سابقه ابتلا به بیماری کبدی یا کلیوی

درصورتی‌که باردار هستید یا قصد بارداری دارید پزشک را در جریان قرار دهید. کلردیازپوکساید ممکن است به جنین آسیب بزند. درصورتی‌که شیرده هستید با پزشک درباره بی‌خطر بودن دارو در دوره شیردهی مشورت کنید. 

نحوه مصرف قرص کلردیازپوکساید

پیش از مصرف دارو نحوه مصرف دارو و احتیاط‌های لازم را به دقت بخوانید. درصورتی‌که هر سوالی داشتید پزشک یا داروساز را درجریان قرار دهید. این دارو را به‌صورت خوراکی و طبق دستور پزشک مصرف کنید. دوز دارو براساس سن، پاسخ به درمان و شرایط بالینی شما تنظیم می‌شود. 

وقتی دارو برای مدت طولانی استفاده شود ممکن است به‌خوبی عمل نکند. اگر حس کردید اثر دارو کم شده است پزشک را در جریان قرار دهید. 

کلردیازپوکساید علیرغم فوایدی که دارد در برخی افراد ممکن است سبب اعتیاد یا وابستگی شود؛ به‌ویژه در افرادی که سابقه قبلی اعتیاد دارند؛ برای جلوگیری از اعتیاد، لازم است دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک مشورت کنید.

دوز مصرف 

کلردیازپوکساید به‌صورت قرص‌های ۵ و ۱۰ میلی‌گرمی در بازار موجود است. معمولاً روزانه ۳ الی ۴ دوز باید مصرف کنید که مجموع این دوز‌ها در هر روز برای درمان اضطراب خفیف تا متوسط بین ۱۵-۴۰ میلی گرم و در درمان اضطراب شدید بین ۶۰ تا ۱۰۰ میلی گرم می‌شود. بااین‌حال دوز دارو برای هر فردی براساس شرایط او و توسط پزشک تنظیم می‌شود. 

حداکثر دوز مجاز مصرف

حداکثر دوز مجاز مصرف کلردیازپوکساید در افراد مختلف بر اساس سن و شرایط بالینی متفاوت است. بااین‌حال حداکثر دوز مجاز مصرف روزانه آن ۳۰۰ میلی‌گرم خوراکی است که اغلب برای بهبود علائم حاد ناشی از ترک الکل تجویز می‌شود.

طول دوره مصرف

کلردیازپوکساید معمولا بیشتر از ۴ ماه تجویز نمی‌شود. 

نکات حین مصرف

کلردیازپوکساید اغلب به‌صورت قرص و جهت مصرف خوراکی تجویز می‌شود. این دارو را عموماً لازم است ۱ الی ۴ بار در روز با یا بدون غذا مصرف کنید. دستور مصرف را به‌دقت دنبال کنید و هر ابهامی داشتید پزشک یا داروساز را در جریان قرار دهید.

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟

درصورتی‌که یک دوز را فراموش کردید هرچه زودتر لازم است آن را مصرف کنید. با این‌حال اگر نزدیک زمان مصرف دوز بعدی بود لازم نیست آن دوز را رد کنید. هیچ وقت دو دوز دارو را همزمان مصرف نکنید. 

عوارض جانبی قرص کلردیازپوکساید

کلردیازپوکساید هم مثل همه داروهای دیگر عوارضی دارد که در برخی افراد ممکن است بروز کند. در ادامه شما را با عوارض جانبی دارو آشنا می‌کنیم. 

عوارض رایج کلردیازپوکساید

از جمله عوارض رایج کلردیازپوکساید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خواب‌آلودگی
• گیجی
• مشکل تعادل

عوارض با شیوع کمتر

عوارض زیر حین مصرف کلردیازپوکساید شیوع کمتری دارند:

• غش کردن
• تغییر روانی یا تغییر در خلق‌وخو 
• لرزش یا عدم تعادل
• مشکل در راه رفتن یا کنترل هماهنگی عضلات

عوارض خطرناک کلردیازپوکساید

کلردیازپوکساید ممکن است باعث برخی عوارض خطرناک شود. در صورت بروز هر یک از موارد زیر، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:

• خواب‌آلودگی شدید یا گفتار نامفهوم
• کاهش تعداد ضربان قلب یا تنفس (توقف تنفس)
• اختلال در حافظه یا تمرکز
• تغییر غیرطبیعی در خلق‌وخو یا رفتار، افکار خودکشی یا آسیب به خود
• مشکل در تعادل یا حرکت عضلات
• سردرگمی، هیجان، پارانویا، عصبانیت، پرخاشگری، درد معده یا کاهش اشتها

خواب‌آلودگی یا سرگیجه ممکن است در افراد مسن بیشتر طول بکشد. برای جلوگیری از افتادن یا سایر حوادث احتمالی، احتیاط‌های لازم را به‌دقت دنبال کنید.

علائم و عوارض ناشی از اوردوز

در صورت اوردوز لازم است بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. مصرف همزمان کلردیازپوکساید با الکل، داروهای اپیوئیدی (مثل متادون یا کدئین) یا سایر داروهایی که باعث خواب‌آلودگی یا سرکوب تنفس می‌شوند ممکن است کشنده باشد. 

از جمله عوارض اوردوز دارو می‌توان به خشکی دهان، تاری دید، کاهش ادرار، یبوست، خواب‌آلودگی بیش از حد، گیجی، ضعف ماهیچه‌ها یا افت هوشیاری اشاره کرد. 

هشدارهای کلردیازپوکساید

در ادامه شما را با هشدارها و احتیاط‌های لازم حین مصرف کلردیازپوکساید آشنا می‌کنیم. 

تداخلات دارویی

تداخل دارویی ممکن است بر روی اثربخشی دارو تاثیر گذاشته یا خطر برخی عوارض جانبی را افزایش دهد. این مقاله همه تداخل‌های احتمالی دارو را شامل نمی‌شود. از این رو پیش از مصرف دارو لازم است پزشک را در جریان همه داروهایی که مصرف می‌کنید (اعم از داروهای گیاهی یا بدون نسخه) قرار دهید. مصرف هیچ دارویی را بدون توصیه پزشک شروع یا متوقف نکنید و تغییری در دوز مصرفی آن ندهید. 

از جمله داروهایی که ممکن است با کلردیازپوکساید تداخل داشته باشند می‌توان به داروهای ضداسید و ضدافسردگی (نظیر فلوکستین، فلووکسامین، نفازودون)، سایمتیدین، کلوزاپین، دیگوکسین، دی سولفیرام، کاوا و سدیم اکسی‌بات اشاره کرد. 

خطر عوارض جانبی خطرناک دارو نظیر اختلال در تنفس یا خواب‌آلودگی شدید و سرگیجه با مصرف همزمان دارو با سایر داروهایی که باعث خواب‌آلودگی یا مشکل در تنفس می‌شوند افزایش می‌یابد. از این رو در صورت مصرف داروهای اپیوئیدی یا ضدسرفه (مثل کدئین یا هیدروکودون)، الکل، ماریجوانا یا سایر داروهای خواب‌آور یا ضد اضطراب (نظیر آلپرازولام، لورازپام یا زلپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (نظیر کاریزوپرودول، سیکلوبنزاپرین) یا داروهای آنتی‌هیستامین (مثل سیتریزین، دیفن‌هیدرامین) پزشک را درجریان قرار دهید.

تداخلات غذایی

به جز الکل، منع غذایی خاصی برای کلردیازپوکساید وجود ندارد. 

مصرف همراه با الکل

از مصرف همزمان دارو با الکل خودداری کنید؛ عوارض جانبی خطرناک یا مرگ ممکن است رخ دهد. 

محدودیت سن

تجویز کلردیازپوکساید در کودکان زیر ۶ سال ممنوع است. احتمال بروز عوارض شدید نظیر سرگیجه، خواب‌آلودگی و گیجی در افراد مسن بیشتر است. از این رو سالمندان ممکن است برای درمان به دوز کمتری از دارو نیاز داشته باشند. 

گروه‌های خاص یا پرخطر

داشتن برخی شرایط بالینی خاص ممکن است بر روی استفاده دارو اثر بگذارد. بنابراین درصورتی‌که هر یک از شرایط زیر را داشتید لازم است که پزشک را در جریان قرار دهید:

• بیماری کلیوی
• بیماری کبدی
• ابتلا به بیماری ژنتیکی پورفیریا

بارداری و شیردهی

استفاده از بنزودیازپین‌ها نظیر کلردیازپوکساید یا دیازپام در سه ماهه نخست بارداری ممکن است خطر ناهنجاری‌های جنینی را افزایش دهد. هیچ شواهد دقیقی برای بررسی خطر مصرف دارو در دوره بارداری دردسترس نیست؛ از این رو استفاده از دارو در دوره بارداری تنها درصورتی‌ توصیه می‌شود که هیچ جایگزین دیگری در دسترس نباشد و فواید آن بیشتر از مضرات آن باشد؛ بنابراین درصورتی‌که باردار هستید یا قصد بارداری دارید حتماً پزشک را در جریان قرار دهید. 

مطالعات کافی در مورد خطر شیرخوار حین مصرف دارو در دوران شیردهی در دسترس نیست. برای ارزیابی عوارض احتمالی دارو در دوره شیردهی با پزشک مشورت کنید. 

موارد منع مصرف کلردیازپوکساید

از جمله موارد منع مصرف داروی کلردیازپوکساید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کلردیازپوکساید در افرادی که سابقه حساسیت به کلردیازپوکساید یا سایر بنزودیازپین‌ها یا اجزای آن‌ها را دارند ممنوع است. 
• استفاده همزمان دارو با سایر داروهای سرکوبگر دستگاه عصبی یا داروهای اپیوئیدی ممنوع است. درصورتی‌که الزامی برای مصرف همزمان این دو دسته دارویی وجود دارد لازم است دستور مصرف هر دو دارو را به‌دقت و طبق توصیه پزشک دنبال کنید. 
• مصرف دارو در افرادی با بیماری ریوی لازم است با احتیاط انجام شود. 
• مصرف دارو در زنان باردار به ویژه در سه ماهه نخست و نیز در زنانی که قصد بارداری دارند توصیه نمی‌شود. 
• مصرف دارو در کودکان زیر ۶ سال ممنوع است. 

هنگام مصرف کلردیازپوکساید به چه مواردی دقت کنم؟

در هنگام مصرف کلردیازپوکساید لازم است به موارد زیر دقت کنید:

• کلردیازپوکساید ممکن است باعث آهسته شدن یا توقف تنفس شود؛ به‌ویژه در صورتی که اخیراً الکل یا داروی اپیوئیدی مصرف کرده باشید. 
• استفاده اشتباه از دارو می‌تواند باعث اعتیاد، اوردوز یا مرگ شود. دارو را دور از دسترس اطرافیان به ویژه کودکان قرار دهید. 
• مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید. قطع ناگهانی دارو به‌دنبال مصرف طولانی‌مدت آن ممکن است باعث بروز علائم خطرناکی شود. برخی از علائم ممکن است ۱۲ ماه یا بیشتر طول بکشند. 
• درصورتی‌که مصرف دارو را ناگهانی قطع کردید و دچار علائم زیر شدید، بلافاصله پزشک را در جریان قرار دهید:
• حرکت غیرطبیعی عضلات
• پرحرف یا فعال‌تر شدن
• تغییر ناگهانی یا شدید در خلق‌وخو و رفتار
• گیجی، توهم، تشنج یا افکار خودکشی
• تا زمانی که بفهمید دارو چگونه روی شما اثر می‌گذارد از رانندگی یا فعالیت‌های پرخطر اجتناب کنید؛ کلردیازپوکساید ممکن است باعث حوادث ناخواسته از جمله زمین خوردن یا تصادف شود.

علائم خطرناک حین مصرف کلردیازپوکساید

درصورتی‌که هر یک از علائم واکنش حساسیتی از قبیل کهیر، مشکل در تنفس، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو داشتید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. کلردیازپوکساید ممکن است باعث توقف یا آهسته شدن تنفس شود؛ به‌ویژه درصورتی‌که همراه با داروهای اپیوئیدی یا الکل مصرف شود. بنابراین شخصی که از شما مراقبت می‌کند لازم است درصورت بروز علائمی نظیر آهسته شدن تنفس با توقف‌های طولانی، آبی شدن لب‌ها یا افت هوشیاری در شما بلافاصله با اورژانس تماس بگیرد. 

آیا می‌توان قرص کلردیازپوکساید را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

کلردیازپوکساید براساس شرایط بالینی شما و توسط پزشک تجویز می‌شود. بااین‌حال درصورتی‌که منع مصرف یا سابقه حساسیت به بنزودیازپین‌ها را داشته باشید پزشک ممکن است آن را با داروی دیگری جایگزین کند. انتخاب داروی جایگزین به عوامل متنوعی از جمله علت اصلی تجویز دارو بستگی دارد. 

نحوه نگهداری قرص کلردیازپوکساید

دارو را در ظرفی دربسته و دور از دسترس کودکان قرار دهید. همچنین لازم است دارو را در دمای اتاق و به دور از گرما و رطوبت نگهداری کنید.

نکاتی درباره خرید کلردیازپوکساید

در ادامه شما را با برخی نکات ضروری حین خرید کلردیازپوکساید آشنا می‌کنیم.

اشکال دارویی موجود

کلردیازپوکساید در ایران به‌صورت قرص خوراکی موجود است. 

دوزهای موجود

کلردیازپوکساید در دوزهای ۵ و ۱۰ میلی‌گرمی موجود است. 

شرکت‌های تولیدکننده

از جمله شرکت‌های تولیدکننده داروی کلردیازپوکساید در ایران می‌توان به شرکت داروسازی حکیم، سبحان و عبیدی اشاره کرد. 

نام‌های تجاری موجود در ایران

در ایران اغلب با نام پوکساکیم یا کلردیازپوکساید فروخته می‌شود.

هنگام مصرف کلردیازپوکساید چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

دارو را طبق دستور پزشک مصرف کنید و در فواصل منظم او را ملاقات کنید. هر سوال یا ابهامی درباره مصرف دارو داشتید پزشک را درجریان قرار دهید. 

فراموش نکنید که لازم است فهرستی از همه داروهای درحال مصرف (با نسخه یا بدون نسخه) و مکمل‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) تهیه کنید و هر زمان به پزشک یا بیمارستان مراجعه کردید آن را همراهتان بیاورید. 

هنگام مصرف کلردیازپوکساید چه زمانی با اورژانس تماس بگیرم؟

درصورتی‌که هر یک از علائم زیر را داشتید لازم است سریعاً با اورژانس تماس بگیرید:

• حرکت‌های غیرطبیعی
• صدای زنگ زدن در گوش
• بی‌قراری
• مشکلات حافظه
• مشکل در تمرکز
• مشکلات خواب
• تشنج
• لرز
• انقباض خودبخودی عضلات
• تغییر در وضعیت روانی
• افسردگی
• احساس سوزش در دست‌ یا پاها
• دیدن یا شنیدن چیزهایی که اطرافیان قادر به دیدن یا شنیدن آن‌ها نیستند
• افکار آسیب به یا کشتن خود یا دیگران
• هیجان بیش از حد
• احساس جدا شدن از واقعیت

کلام آخر دکترساینا

کلردیازپوکساید دارویی از خانواده بنزودیازپین‌هاست که اغلب برای درمان اضطراب برای کوتاه‌مدت تجویز می‌شود. این دارو در ایران به‌صورت قرص‌های ۵ و ۱۰ میلی‌گرمی موجود است. مصرف دارو تنها با تجویز پزشک امکان‌پذیر است. درصورتی‌که باردار هستید یا قصد بارداری دارید پیش از مصرف دارو لازم است پزشک را در جریان قرار دهید. هرگونه سوال یا ابهامی درباره عوارض احتمالی دارو و سایر موارد داشتید با پزشک یا داروساز مشورت کنید. 

سوالات متداول