قرص ال دی یا قرص پیشگیری دوز پایین از جمله داروهای متداول پیشگیری از بارداری ناخواسته است. از این قرص علاوه بر جلوگیری در درمان مشکلات مختلف مثل پریود سنگین یا تنبلی تخمدان هم استفاده می‌شود. قرص ال دی تاثیر بالایی (نزدیک به ۱۰۰ درصد) در جلوگیری دارد؛ اما خیلی اوقات خانم‌هایی که به پزشک مراجعه می‌کنند، می‌گویند علی‌رغم مصرف قرص ال دی باردار شده‌اند. علت این مشکل، مصرف نکردن قرص ال دی طبق برنامه و به‌درستی است. در این مقاله درباره نحوه مصرف، دوز مناسب قرص در صورت فراموشی، عوارض و نحوه قطع قرص ال دی صحبت می‌کنیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- قرص ال دی چیست؟
- قرص ال دی چطور عمل می‌کند؟
- انواع قرص ال دی (LD)
- کاربرد قرص ال دی
- پیش از مصرف قرص ال دی به چه نکاتی دقت کنم؟
- نحوه مصرف قرص ال دی
- اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟
- فواید قرص ال دی
- عوارض جانبی قرص ال دی
- عوارض خطرناک قرص ال دی
- علائم و عوارض ناشی از اوردوز
- هشدارهای قرص ال دی
- موارد منع مصرف قرص ال دی
- هنگام مصرف قرص ال دی به چه مواردی دقت کنم؟
- علائم خطرناک حین مصرف قرص ال دی
- آیا می‌توان قرص ال دی را با داروی دیگری جایگزین کرد؟
- نحوه نگهداری قرص ال دی
- نکاتی درباره خرید قرص ال دی
- هنگام مصرف قرص ال دی چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟
- کلام آخر دکترساینا
- سوالات متداول
قرص ال دی چیست؟
در ساخت قرص‌های جلوگیری از هورمون پروژسترون و استروژن استفاده می‌شود. مقادیر زیاد هورمون استروژن ممکن است باعث ایجاد عوارضی مثل مشکلات قلبی، لخته خون و سکته مغزی شود. قرص ال دی (LD مخفف Low Dose) یا قرص پیشگیری دوز پایین، یکی از انواع قرص‌های جلوگیری از بارداری است که مقدار هورمون‌های به کار رفته در آن نسبت به سایر قرص‌ها کمتر است.
قرص‌های ضدبارداری معمولی، حاوی حدود ۳۰ الی ۳۵ میکروگرم استروژن هستند. این در حالی است که اولین قرص‌های ضدبارداری که سال‌ها پیش تولید می‌شدند حاوی ۱۵۰ میکروگرم هورمون استروژن بودند! قرص‌های ال دی مدرنی که امروزه به‌وفور تولید می‌شوند دارای مقدار خیلی کمی (حدود ۱۰ الی ۳۰ میکروگرم) استروژن هستند. برخی دیگر از انواع قرص ال دی نیز اصلاً استروژن ندارند.
جدول اطلاعات دارویی قرص ال دی
| نام علمی | قرص ال دی (LD) |
| نام‌های تجاری | اووستاپ – ال دی، لویتود، یاسمین، دروسبلین، یاز،دروسپیل، روکین، دروسبلا، روجا، کنتراسمین |
| شرکت سازنده | ابوریحان، ایران هورمون، آتی فارمد، کوشان فارمد، Bayer (آلمان)، Leon Farma (آلمان) |
| اشکال | خوراکی |
| کاربرد | جلوگیری از بارداری، پریود سنگین و دردناک، بی‌نظمی پریود، فیبروم، درد ناشی از اندومتریوز، میگرن پریودی، درمان تخمدان پلی‌کیستیک، درمان علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، آکنه، پیشگیری اورژانسی |
| نحوه مصرف |
- برای قطع پریود: پشت‌سر هم - برای جلوگیری از بارداری– قرص‌های ۲۱ روزه: یک بسته کامل، ۱ هفته وقفه و بعد شروع بسته جدید – قرص‌های ۲۸ روزه: یک بسته کامل و بدون وقفه (۷ قرص با رنگ متفاوت هورمون ندارند.) - برای جلوگیری اورژانسی: در ۲ دوز و به فاصله ۱۲ ساعت (تعداد مناسب قرص را پزشک تجویز می‌کند.) |
| حداکثر دوز مجاز | روزانه ۱ عدد (مگر در موارد اورژانسی، روزهایی که دوز دارو را فراموش کرده‌اید و مواردی که پزشک تجویز دیگری کرده است.) |
| عوارض جانبی | حالت تهوع، استفراغ، سردرد، حساس‌شدن سینه‌ها، اضافه وزن، نفخ، لکه‌بینی، افسردگی، اضطراب، اختلال خواب، اسهال، کاهش میل جنسی |
| موارد منع مصرف | لخته خون، اختلال مادرزادی انعقادی خون، التهاب رگ‌ها، سرطان سینه، حمله قلبی، سکته مغزی، آنژین و سایر مشکلات حاد قلبی، سردردهای میگرنی همراه با آئورا، فشارخون بالای کنترل‌نشده، دیابت حاد، بیماری کبدی، ابتلا به برخی انواع لوپوس، بیماری کلیه، نارسایی آدرنال، بیماری کبدی،سرطان اندومتر و رحم و تخمدان یا دهانه رحم |
| هشدارهای مهم |
- قرص ال دی تاثیری در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی ندارد. - پیشگیری از بارداری با مصرف قرص ال دی بلافاصله اتفاق نمی‌افتد. - بعد از شروع مصرف قرص لازم است ترجیحاً تا یک ماه از روش‌های جلوگیری دیگر هم استفاده کنید. - بی‌نظمی پریود، لکه‌بینی بین دو پریود یا قطع کامل خونریزی پریود در ماه‌های اول مصرف ال دی طبیعی است. - مصرف منظم و روزانه قرص‌ها برای پیشگیری کامل از بارداری خیلی مهم است. - در صورت داشتن علائم هشداردهنده مثل تنگی‌نفس، درد قفسه سینه، سردرد شدید و ناگهانی با اورژانس تماس بگیرید. - در صورت داشتن حساسیت دارویی قبل از مصرف قرص ال دی با پزشک مشورت کنید. - درصورتی‌که به هر دلیلی مصرف قرص را فراموش کردید طبق دستورالعمل اقدام کنید. - قبل از مصرف قرص ال دی درباره تداخلات دارویی و سایر محدودیت‌های مصرف این دارو اطلاعات کسب کنید. - اگر به مشکل خاصی مبتلا هستید یا دارو مصرف می‌کنید، هنگام مراجعه به پزشک برای تجویز ال دی با او درباره آن صحبت کنید. |
| بارداری و شیردهی | در دوره بارداری خطری برای جنین ندارد، قرص ال دی ترکیبی در دوره شیردهی باعث کم‌شدن شیر می‌شود در این دوره بهتر است قرص پروژستینی مصرف کنید |
| تداخلات دارویی | آنتی‌بیوتیک‌های خیلی خاص (مثل ریفامپین)، برخی داروهای درمان ایدز (مثل داروناویر، افاویرنز، لوپیناویر و نویراپین)، برخی داروهای ضدقارچ (مثل گریزئوفولوین و کتوکونازول)، داروهای ضدصرع و تشنج (مثل کاربامازپین، فلبامات، اکس کاربازپین، فنوباربیتال، فنی توئین، پریمیدون و توپیرامات)، داروی مدافینیل، داروهای گیاهی حاوی گل راعی، سایر داروهای گیاهی حاوی عصاره گیاه نخل اره‌ای، جوانه یونجه، سیر و تخم کتان |
| وضعیت نیاز به نسخه | نیاز به نسخه دارد. |
به گفته وبسایت مدیکال نیوز تو دی:
قرص‌های ضدبارداری ال دی، نوعی قرص هورمونی هستند که میزان هورمون آنها کمتر است. به‌‌همین دلیل مزیت‌های بسیاری دارند. مثلا در بسیاری از افراد این قرص‌ها عوارض جانبی کمتری دارند.
قرص ال دی چطور عمل می‌کند؟
بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک و اسپرم با هم ترکیب شوند. اگر به هر طریقی رسیدن تخمک و اسپرم به یکدیگر با مانع روبرو شود بارداری اتفاق نمی‌افتد.
هورمون‌های استروژن و پروژسترون که در قرص‌های ال دی به کار رفته‌اند به چند طریق از بارداری جلوگیری می‌کنند:
- تخمک‌گذاری به فرایند آزادشدن تخمک از تخمدان‌ها و واردشدن آن به لوله رحم گفته می‌شودکه هر ماه رخ می‌دهد. اگر هنگامی که تخمک داخل لوله رحم قرار دارد، اسپرمی وارد شود بارداری اتفاق می‌افتد. قرص ال دی تخمک‌گذاری را متوقف می‌کند تا لقاح انجام نشود.
- هورمون پروژسترون موجود در قرص ال دی باعث افزایش غلظت ترشحات واژن می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد اسپرم‌ها نمی‌توانند به‌راحتی از طریق دهانه رحم وارد لوله‌ها شوند. در نتیجه حتی اگر تخمک‌گذاری هم اتفاق افتاده باشد لقاح انجام نمی‌شوند.
- وقتی تخمک و اسپرم با هم ترکیب می‌شوند تبدیل به یک سلول واحد به نام «رویان» می‌شوند. رویان بعد از ساخته‌شدن وارد رحم می‌شود و در دیواره آن جای می‌گیرد که به این اتفاق لانه‌گزینی گفته می‌شود. قرص ال دی باعث کاهش ضخامت دیواره رحم هم می‌شود. وقتی ضخامت این دیواره کم باشد لانه‌گزینی به‌درستی انجام نشده و ادامه بارداری با شکست روبرو می‌شود.
قرص ال دی تخمک‌گذاری را قطع می‌کند. در نتیجه تخمکی برای لقاح با اسپرم وجود نخواهد داشت. همچنین با غلیظ کردن ترشحات واژن باعث می‌شود اسپرم‌ها نتوانند به‌راحتی وارد رحم شوند.
تاثیر قرص ال دی بعد از چند روز است؟
بازه زمانی تاثیرگذاری قرص ال دی به نوع آن و زمان شروع مصرف در چرخه قاعدگی بستگی دارد:
قرص‌های فقط پروژستینی (مینی پیل):
- اگر این قرص‌ها را بین روز اول تا پنجم چرخه قاعدگی خود مصرف کنید بلافاصله شروع به کار می‌کنند؛ اما اگر چرخه قاعدگی‌تان کوتاه‌تر است یا قرص‌ها را بعد از روز پنجم مصرف کرده باشید، شروع تاثیرگذاری آنها ۲ روز طول می‌کشد.
- درصورتی‌که زایمان کرده‌اید، می‌توانید قرص ال دی پروژستینی را از روز بیست و یکم بعد از زایمان مصرف کنید. اثرگذاری این قرص بلافاصله بعد از مصرف شروع می‌شود.
- درصورتی‌که سقط جنین یا خاتمه عمدی بارداری داشته‌اید، اگر طی ۵ روز اول مصرف قرص ال دی پروژستینی را شروع کنید تاثیر آن بلافاصله شروع می‌شود. در غیر این صورت ۲ روز طول می‌کشد تا اثر قرص ظاهر شود.
قرص ال دی ترکیبی:
- اگر قرص ترکیبی را بین روز اول تا پنجم چرخه قاعدگی بخورید بلافاصله شروع به کار می‌کند؛ اما اگر در روز دیگری آن را مصرف کنید شروع اثر آن ۷ روز طول می‌کشد.
- اگر به‌تازگی زایمان کرده‌اید، می‌توانید از روز بیست و یکم بعد از زایمان مصرف قرص ال دی ترکیبی را شروع کنید. اثر قرص در این بازه زمانی بلافاصله شروع می‌شود.
- اگر سقط جنین یا خاتمه عمدی بارداری داشته‌اید می‌توانید طی روز اول تا پنجم مصرف قرص را شروع کنید. در این شرایط اثرگذاری قرص بلافاصله شروع می‌شود. اگر تا روز پنجم قرص را مصرف نکنید، حداقل ۷ روز طول می‌کشد تا اثر آن ظاهر شود.
چند روز بعد از خوردن قرص ال دی پریود می‌شویم؟
شروع پریود هنگام مصرف قرص ال دی، معمولاً طی هفته چهارم مصرف (از روز ۲۲ و همزمان با وقفه مصرف) اتفاق می افتد. البته پریودی که بعد از خوردن ال دی تجربه می‌کنید با پریود همیشگی متفاوت است. در واقع این خونریزی ناشی از ایجاد وقفه یک هفته‌ای در مصرف قرص و کاهش ناگهانی میزان هورمون‌ها است. وقتی این اتفاق می‌افتد دیواره رحم شروع به ریزش می‌کند و خونریزی شروع می‌شود. خونریزی پریود هنگام خوردن قرص ال دی ممکن است خیلی سبک یا شبیه لکه‌بینی باشد.
درصورتی‌که قرص‌های ال دی را بدون وقفه و پشت‌سرهم مصرف کنید دیگر پریود نمی‌شوید.
انواع قرص ال دی (LD)
قرص‌های ال دی بسته به نحوه عملکرد و میزان و نوع هورمون‌های تشکیل‌دهنده‌شان چند نوع هستند:
۱. قرص ال دی کنترل ترکیبی (Combination Pill) با دوز پایین
قرص‌های ترکیبی حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند. انواع قرص ال دی ترکیبی عبارت‌اند از:
- قرص‌های تک فاز: همه قرص‌هایی که در بسته‌بندی قرص ال دی تک فاز وجود دارند حاوی مقادیر مشابهی استروژن و پروژسترون هستند.
- قرص‌های چند فاز: قرص‌هایی که در بسته‌بندی قرص ال دی چند فاز وجود دارند ترکیب هورمونی متفاوتی دارند. برای مثال در قرص‌های دوفازی، مقدار استروژن همه قرص‌ها یکسان است؛ اما مقدار پروژستین آنها از نیمه دوم ماه افزایش پیدا می‌کند.
- قرص‌های چرخه طولانی مدت: این قرص‌ها باید به‌صورت مداوم و بدون وقفه مصرف شوند. (برخلاف سایر قرص‌ها که معمولاً وقفه یک هفته‌ای دارند.) این قرص‌ها در بسته‌های فصلی (۹۱ تایی) و سالانه (۳۶۵ تایی) به فروش می‌رسند. برخی از انواع قرص‌های ال دی نیز که وقفه خیلی کوتاه (مثلاً دو الی چهار روز) دارند در دسته قرص‌های چرخه طولانی مدت قرار می‌گیرند.
۲. قرص ال دی فقط پروژستین (Progestin-Only) با دوز پایین کنترل بارداری
این قرص‌ها که با نام «مینی پیل» (Minipill) هم شناخته می‌شوند فقط حاوی هورمون پروژستین هستند. قرص‌های ال دی فقط پروژستین برای خانم‌های شیرده، افرادی که نزدیک سن یائسگی هستند و افرادی که تحمل عوارض استروژن را ندارند مناسب هستند.
مقایسه مزایای قرص پروژستین و ترکیبی
| مزایای قرص پروژستین | مزایای قرص ترکیبی |
|
۱. مناسب مصرف در دوره شیردهی ۲. مناسب برای خانم‌های سیگاری ۳. کاهش خطر ابتلا به سرطان آندومتر و بیماری التهابی لگن ۴. کاهش دفعات پریود ۵.کاهش درد و انقباض‌های رحم |
۱. منظم‌تر شدن پریود ۲. کاهش خونریزی و دردهای دوره پریود ۳. کاهش علائم دوره PMS ۴. کاهش احتمال ابتلا به بیماری التهابی لگن و سرطان‌های آندومتر و تخمدان ۵. کاهش احتمال ابتلا به کیست تخمدان |
کاربرد قرص ال دی
قرص ال دی علاوه بر جلوگیری از بارداری در درمان مشکلات زیر نیز کاربرد دارد:
- پریود سنگین و دردناک (دیسمنوره)
- بی‌نظمی پریود
- فیبروم
- درد ناشی از اندومتریوز
- میگرن پریودی
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
- علائم شدید سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- آکنه
- پیشگیری اورژانسی
آیا قرص ال دی از بیماری مقاربتی حفاظت می کند؟
قرص ال دی تاثیری در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی ندارد. این بیماری‌ها از طریق ترشحات بدن، تماس با آلت تناسلی و رابطه دهانی، رابطه مقعدی و واژینال منتقل می‌شوند؛ بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به آنها باید از کاندوم یا سد دهانی استفاده کنید.
پیش از مصرف قرص ال دی به چه نکاتی دقت کنم؟
- پیشگیری از بارداری با مصرف قرص ال دی بلافاصله اتفاق نمی‌افتد؛ بنابراین بعد از شروع مصرف قرص لازم است تا مدت مشخصی (یک ماه به توصیه اکثر پزشکان) از روش‌های جلوگیری دیگر هم استفاده کنید.
- قرص‌های ضدبارداری ال دی دارای عوارض مختلفی مثل حالت تهوع، سردرد، نوسان خلق، تغییر وزن و حساس‌شدن سینه‌ها هستند. بعد از اینکه بدن به این قرص‌ها عادت کند عوارض هم برطرف می‌شوند.
- بی‌نظمی پریود، لکه‌بینی بین دو پریود یا قطع کامل خونریزی پریود در ماه‌های اول مصرف ال دی طبیعی است.
- مصرف منظم و روزانه قرص‌ها برای پیشگیری کامل از بارداری خیلی مهم است. درصورتی‌که قرص‌ها را طبق برنامه مصرف نکنید احتمال بارداری ناخواسته وجود دارد. قرص‌های ال دی فقط پروژستینی را باید هر روز در یک ساعت مشخص مصرف کنید؛ اما قرص‌های ترکیبی را می‌توانید در هر ساعت از روز بخورید.
عوارضی مثل بی‌نظمی پریود، لکه‌بینی، حالت تهوع، سردرد و حساس‌شدن سینه‌ها هنگام مصرف ال دی طبیعی است. هنگام تجربه این عوارض مصرف قرص را قطع نکنید تا بدن کم‌کم به آن عادت کند.
نحوه مصرف قرص ال دی
قرص ال دی را باید به شیوه درست (در زمان مشخص و با دوز مناسب) مصرف کنید. در غیراین‌صورت ممکن است کارایی خود را از دست بدهد.
نحوه مصرف قرص ال دی برای اولین‌بار
شما می‌توانید در هر روزی از چرخه قاعدگی خود مصرف قرص را شروع کنید. بااین‌حال شیوه سنتی مصرف قرص ال دی، شروع مصرف در روزهای اول پریود (بین روز اول تا پنجم) است.
قرص های پروژستینی را باید هر روز سر یک ساعت مشخص (حداکثر ۳ ساعت تاخیر) مصرف کنید. در غیراین‌صورت احتمال بارداری ناخواسته وجود دارد.
توجه کنید که اگر مصرف قرص ال دی را خارج از روزهای قاعدگی شروع کنید باید حداقل تا یک هفته از سایر روش‌های جلوگیری (مثل کاندوم، اسپرم‌کش یا دیافراگم ضدبارداری) هم استفاده کنید؛ اما درصورتی‌که طی روزهای اول تا پنجم پریود مصرف قرص را شروع کنید نیازی به روش جلوگیری دیگری ندارید. البته برخی پزشکان توصیه می‌کنند در اولین دوره مصرف قرص ال دی، محض احتیاط و تا یک ماه از روش‌های جلوگیری کمکی هم استفاده کنید.
دوز مصرف
قرص ال دی را معمولاً باید روزی ۱ عدد مصرف کنید. در شرایط خاصی (مثل فراموشی یک دوز یا موارد اورژانسی) ممکن است دوز مصرف قرص ال دی متفاوت باشد. در این شرایط به توصیه پزشک خود درباره میزان مصرف عمل کنید.
حداکثر دوز مجاز مصرف
قرص ال دی را مطابق با تجویز پزشک (نه بیشتر و نه کمتر) مصرف کنید.
طول دوره مصرف
طول دوره مصرف قرص ای دی به نوع آن و هدفتان از مصرف بستگی دارد.
- مصرف ال دی با هدف جلوگیری از بارداری: اگر بسته‌بندی قرص ال دی ۲۱ روزه است، ابتدا باید یک بسته کامل را بخورید و سپس ۱ هفته کامل وقفه بدهید تا پریود شوید. بهتر است از زنگ هشدار موبایل یا یک یادداشت برای یادآوری موعد مصرف مجدد قرصتان طی هفته بعد کمک بگیرید.
اگر بسته‌بندی قرص ال دی ۲۸ روزه است، نیازی به وقفه انداختن ندارید؛ چرا که ۷ عدد از این قرص‌ها – که رنگ متفاوتی دارند. – بدون هورمون هستند و صرفاً جهت نظم بخشیدن به برنامه مصرف در بسته‌بندی گنجانده شده‌اند. به یاد داشته باشید که در روزهای مصرف قرص‌های با رنگ متفاوت پریود می‌شوید. - مصرف ال دی برای تعویق پریود: در مواردی که از قرص ال دی برای تاخیر پریود استفاده می‌کنید باید آن را بدون وقفه انداختن مصرف کنید.
درصورتی‌که پزشک برای مشکل دیگری برایتان ال دی تجویز کرده است درباره طول مصرف آن با او صحبت کنید.
چگونه قرص ال دی را به شکل اورژانسی مصرف کنیم؟
در شرایطی که رابطه جنسی محافظت‌نشده داشته‌اید و به قرص اورژانسی دسترسی ندارید، می‌توانید از قرص ال دی به‌عنوان روش اورژانسی و در دو دوز استفاده کنید. این قرص‌ها را باید تا حداکثر ۵ روز (۷۲ ساعت) بعد از رابطه مصرف کنید. هرچه زودتر قرص را بخورید تاثیر آن در پیشگیری از بارداری ناخواسته بیشتر می‌شود.
- دوز اورژانسی قرص‌های حاوی ۰.۱۵ میلی گرم لوونورژسترل و ۰.۰۳ میلی گرم اتینیل استرادیول: ۴ تا بار اول و ۴ تای دیگر ۱۲ ساعت بعد از دوز اول
- دوز اورژانسی قرص پروژستینی حاوی ۰.۰۳ میلی گرم لوونورژسترل: ۴۰ عدد (فقط یک بار)
بدون مشورت با پزشک از دوز بالای قرص ال دی برای موارد اورژانسی استفاده نکنید. این قرص‌ها دوزهای هورمونی مختلفی دارند و تعداد مناسب مصرف آنها در موارد اورژانسی متفاوت است.
نکات حین مصرف
- در صورت داشتن علائم هشداردهنده مثل تنگی‌نفس، درد قفسه سینه، سردرد شدید و ناگهانی، ورم ساق پا و تغییر رنگ پوست آن با اورژانس تماس بگیرید.
- قرص پروژستینی را هر روز راس یک ساعت مشخص مصرف کنید.
- در صورت داشتن حساسیت دارویی قبل از مصرف قرص ال دی با پزشک مشورت کنید.
نحوه متوقف کردن قرص ال دی
اگر دیگر قصد جلوگیری از بارداری با قرص را ندارید، می‌توانید هر زمان که خواستید مصرف آن را متوقف کنید. بااین‌حال پزشکان توصیه می‌کنند مصرف دارو را تا انتهای بسته آن ادامه دهید تا بلافاصله بعد از قطع مصرف پریود شوید.
فراموش نکنید که بعد از قطع مصرف قرص باید از لوازم پیشگیری استفاده کنید. درصورتی‌که درباره عوارض ناشی از قطع دارو یا روش‌های جلوگیری مناسب سوالی دارید می‌توانید از پزشک کمک بگیرید.
اگر پزشک برای درمان مشکل دیگری برایتان ال دی تجویز کرده است، قبل از قطع مصرف دارو حتماً باید با پزشک مشورت کنید.
اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟
اگر یادآوری مصرف قرص ال دی برایتان سخت است می‌توانید از زنگ هشدار موبایل کمک بگیرید.
بسته به نوع قرص و تعداد دوز فراموش‌شده، ممکن است لازم باشد در یک روز دو بار قرص ال دی بخورید. درصورتی‌که به هر دلیلی مصرف قرص را فراموش کردید گام‌های زیر را دنبال کنید:
فراموشی قرص ال دی
| نوع قرص | شرایط | گام‌ها |
| پروژستینی | بیشتر از ۳ ساعت از موعد مصرف قرص روز فعلی گذشته است. | - قرص امروز را در اسرع وقت مصرف کنید. به مدت ۲ روز از یک روش جلوگیری کمکی (مثل کاندوم) استفاده کنید. |
| مصرف قرص را یک روز کامل فراموش کرده‌اید. | قرص روز قبل را در اولین فرصت مصرف کنید. قرص امروز را هم طبق برنامه و سر ساعت مصرف کنید. به مدت ۲ روز از یک روش جلوگیری کمکی استفاده کنید. | |
| حداقل ۲ روز متوالی مصرف قرص را فراموش کرده‌اید. | ۲ قرص امروز مصرف کنید. ۲ قرص هم فردا مصرف کنید. از پس‌فردا مصرف قرص را طبق برنامه قبلی ادامه دهید. از یک روش جلوگیری کمکی به مدت ۲ روز استفاده کنید. | |
| ترکیبی | در روزهای غیرفعال (قرص‌های غیرهورمونی با رنگ متفاوت یا وقفه یک هفته‌ای) قرار دارید. | نیاز به اقدام خاصی نیست. |
| یک روز مصرف قرص را فراموش کرده‌اید یا مصرف آن به تاخیر خورده است. | به محض یادآوری، دوز قبلی دارو را مصرف کنید. دوز داروی امروز را هم طبق برنامه همیشگی مصرف کنید. درصورتی‌که در هفته اول بسته‌بندی قرص قرار دارید تا ۷ روز از یک روش جلوگیری کمکی استفاده کنید. | |
| حداقل ۲ روز متوالی مصرف قرص را فراموش کرده‌اید. | به محض یادآوری، قرص روز قبل (آخرین دوزی که فراموش شده است.) را مصرف کنید. برای جلوگیری از اشتباه، قرص‌های روزهای قبل را که فراموش کرده‌اید دور بیندازید. بقیه قرص‌ها را طبق برنامه مصرف کنید. تا زمانی که حداقل ۷ روز متوالی قرص خود را مصرف نکرده‌اید از یک روش جلوگیری کمکی استفاده کنید. | |
| در هفته ۲۱ام (هفته قبل از پریود) قرار دارید. |
اگر بسته‌های قرصتان ۲۱ روزه است:
ابتدا طبق ۲ سطر قبل اقدام کنید. سپس مصرف بقیه قرص‌های بسته را ادامه دهید؛ اما یک هفته وقفه نیندازید و بلافاصله بعد از اتمام بسته، یک بسته جدید باز کنید. اگر بسته‌های قرصتان ۲۸ روزه است: ابتدا طبق ۲ سطر قبل اقدام کنید.برای جلوگیری از اشتباه، قرص‌های با رنگ متفاوت (غیرهورمونی یا غیرفعال) را دور بیندازید.بعد از اتمام قرص‌ها یک هفته وقفه نیندازید و بلافاصله بعد از اتمام بسته، یک بسته جدید باز کنید. |
فواید قرص ال دی
از جمله مزایای قرص ال دی ترکیبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاثیرگذاری بالا در پیشگیری (حدود ۹۹ درصد در صورت استفاده کاملاً درست)
- کمک به درمان تنبلی تخمدان
- کمک به کاهش آکنه و موهای زائد
- خونریزی پریودتان کمتر می‌شود
- پریودتان منظم‌تر می‌شود
- شدت درد و انقباض دوره پریود خیلی کمتر می‌شود
- شدت علائم سندرم پیش از قاعدگی کم می‌شود
- به پیشگیری از ابتلا به بیماری التهابی کمک می‌کند
- خطر ابتلا به کیست تخمدان، سرطان تخمدان و سرطان اندومتر (دیواره رحم) کمتر می‌شود
- کاهش علائم در افراد مبتلا به اندومتریوز
- کاهش علائم ناخوشایند قبل از یائسگی
- کاهش خطر بارداری خارج‌رحمی (وضعیتی که در آن جنین در جایی غیر از دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند.)
علاوه بر این قرص‌های ال دی فقط پروژستینی برای افرادی که سیگاری هستند، در دوره شیردهی قرار دارند یا سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی را دارند و نمی‌توانند استروژن مصرف کنند مناسب هستند.
عوارض جانبی قرص ال دی
قرص‌های ال دی به دلیل اینکه مقدار هورمون آنها کمتر است دارای عوارض کمتری هستند.
عوارض رایج قرص ال دی
- حالت تهوع
- استفراغ
- سردرد
- حساس‌شدن سینه‌ها
- اضافه وزن
- نفخ
- لکه‌بینی
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال خواب
- اسهال
- کاهش میل جنسی
این عوارض بعد از گذشت مدتی از مصرف قرص و با عادت کردن بدن به هورمون‌ها از بین می‌روند.
عوارض با شیوع کمتر
برخی عوارض قرص‌های ال دی که در موارد نادر و تحت شرایط خیلی خاصی ایجاد می‌شوند عبارت‌اند از:
- مشکلات قلبی
- لخته‌شدن خون در بدن
- افزایش فشار خون
- افزایش ناچیز خطر ابتلا به سرطان سینه و دهانه رحم (درصورت استفاده درازمدت)
- مقاومت انسولینی
- ابتلا به بیماری کلستاز (کاهش یا قطع جریان مایع صفرا) و سایر مشکلات کبدی
این عوارض بیشتر در افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای یا سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌ها هستند دیده می‌شوند. شرایط زیر خطر ابتلا به این عوارض را افزایش می‌دهد:
- مصرف سیگار
- سن بالای ۳۵ سال
- سابقه ابتلای خانوادگی به لخته خون
- ابتلا به مشکلات قلبی
- داشتن عوامل خطرساز بروز مشکلات قلبی مثل چاقی مفرط و فشارخون بالا
عوارض خطرناک قرص ال دی
در برخی افراد که زمینه مشکلات انعقادی خون را دارند، مصرف قرص ال دی باعث ایجاد لخته در رگ‌ها می‌شود. لخته‌شدن خون در رگ‌های عمقی بدن خطرناک است؛ چرا که لخته خون ممکن است به سمت ریه‌ها، مغز و قلب حرکت کند و باعث آمبولی ریه، سکته مغزی و حمله قلبی شود.
علائم و عوارض ناشی از اوردوز
مصرف بیشتر از حد نیاز قرص ال دی باعث علائم زیر می‌شود:
- درد در پستان‌ها
- تغییر رنگ ادرار
- بی‌حالی و خواب‌آلودگی شدید
- خونریزی خیلی شدید (۲ الی ۷ روز بعد از اوردوز)
- سردرد
- تغییر خلق‌وخو و احساسات
- حالت تهوع و استفراغ
- بثورات پوستی
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه
- مشاهده لخته‌های بزرگ خون
درصورتی‌که خودتان یا فرد دیگری دچار علائم ناشی از اوردوز با قرص ال دی شده است با اورژانس تماس بگیرید. هنگام مراجعه به اورژانس بسته قرص مصرفی را همراه خود ببرید.
هشدارهای قرص ال دی
بهتر است قبل از مصرف قرص ال دی درباره تداخلات دارویی و سایر محدودیت‌های مصرف این دارو اطلاعات کسب کنید. اگر به مشکل خاصی مبتلا هستید یا دارو مصرف می‌کنید، هنگام مراجعه به پزشک برای تجویز ال دی با او درباره آن صحبت کنید.
تداخلات دارویی
- آنتی‌بیوتیک‌های خیلی خاص (مثل ریفامپین)
- برخی داروهای درمان ایدز (مثل داروناویر، افاویرنز، لوپیناویر و نویراپین)
- برخی داروهای ضدقارچ (مثل گریزئوفولوین و کتوکونازول)
- داروهای ضدصرع و تشنج (مثل کاربامازپین، فلبامات، اکس کاربازپین، فنوباربیتال، فنی توئین، پریمیدون و توپیرامات)
- داروی مدافینیل
- داروهای گیاهی حاوی گل راعی
- سایر داروهای گیاهی حاوی عصاره گیاه نخل اره‌ای، جوانه یونجه، سیر و تخم کتان
تداخلات غذایی
مصرف آب گریپ‌فروت می‌تواند عوارض ناشی از استروژن موجود در قرص ال دی را افزایش دهد.
مصرف همراه با الکل
الکل تداخلی با مصرف قرص ال دی ندارد. با این‌حال می‌تواند اثر منفی ناشی از قرص مثل حالت تهوع و استفراغ را چندبرابر کند. همچنین مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث فراموشی دوز مصرف قرص شود.
محدودیت سن
مصرف قرص ال دی محدودیت سنی ندارد. توصیه می‌شود خانم‌ها تا سن ۵۰ سالگی از قرص ال دی ترکیبی و از ۵۰ الی ۵۵ سالگی (دوره یائسگی) از قرص‌های فقط پروژستین استفاده کنند.
گروه‌های خاص یا پرخطر
- افراد مبتلا به بیماری‌های انعقادی خون
- افراد مبتلا به سرطان سینه
- افراد دارای سابقه حمله قلبی و سکته مغزی
- افراد مبتلا به آنژین و سایر مشکلات حاد قلبی
- افراد مبتلا به سردردهای میگرنی همراه با آئورا (مشاهده برق‌های نورانی یا خطوط زیگ‌زاگی هنگام حمله میگرنی)
- افراد مبتلا به فشارخون بالای کنترل‌نشده
- افراد مبتلا به دیابت حاد، بیماری کبدی، برخی انواع لوپوس
بارداری و شیردهی
پژوهش‌های انجام‌شده درباره اثر قرص ال دی در دوره بارداری نشان داده‌اند که این قرص روی جنین اثر منفی ندارد. درصورتی‌که علائم بارداری را دارید بهتر است تست بیبی چک بدهید یا به پزشک مراجعه کنید. به محض مثبت‌شدن تست بارداری باید قرص ال دی را قطع کنید.
توجه کنید که مصرف قرص ال دی باعث سقط جنین یا تولد نوزاد ناقص نمی‌شود. نتیجه یک پژوهش که در سال ۲۰۱۶ انجام شده است نشان می دهد کودکانی که مادرشان در دوره بارداری قرص ال دی مصرف کرده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به خس‌خس سینه و «رینیت» (التهاب مخاط بینی و آبریزش) هستند. (منبع: Pubmed)
درصورتی‌که قرص ال دی فقط پروژستین مصرف می کنید، احتمال اینکه به بارداری خارج‌رحمی دچار شوید کمی بیشتر است. اگر علائم بارداری خارج‌رحمی مثل درد ناگهانی و شدید شکم (معمولاً یک‌طرفه)، درد شانه شدید، خونریزی غیرطبیعی، استفراغ و حالت تهوع، از حال رفتن و تب را دارید با اورژانس تماس بگیرید.
پزشکان مصرف قرص ال دی ترکیبی را در دوره شیردهی توصیه نمی‌کنند؛ چرا که این قرص‌ها ممکن است باعث کاهش شیر شوند. معمولاً پزشکان برای خانم‌هایی که در دوره شیردهی هستند قرص‌های ال دی فقط پروژستینی را تجویز می‌کنند. مصرف این قرص‌ها در دوره شیردهی مشکلی ندارد و به نوزاد هم آسیب نمی‌زند.
مصرف قرص ال دی در بارداری باعث سقط جنین یا آسیب‌دیدن آن نمی‌شود. در دوره شیردهی بهتر است از قرص‌های ال دی پروژستینی استفاده کنید که باعث کاهش شیر نمی‌شوند.
موارد منع مصرف قرص ال دی
مصرف قرص‌های حاوی استروژن برای افراد سیگاری مضر است و باعث افزایش احتمال سکته مغزی و حمله قلبی می‌شود. اگر بیشتر از ۱۵ نخ سیگار در روز می‌کشید نباید این قرص‌ها را مصرف کنید. همچنین اگر کمتر از ۱۵ نخ سیگار در روز یا ویپ می‌کشید قبل از مصرف قرص ال دی ترکیبی با پزشک مشورت کنید.
همچنین درصورتی که سابقه ابتلا به هرکدام از موارد زیر را دارید نباید قرص ال دی ترکیبی مصرف کنید:
- لخته خون
- اختلال مادرزادی انعقادی خون
- التهاب رگ‌ها
- سرطان سینه
- سرطان دهانه رحم
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- آنژین و سایر مشکلات حاد قلبی
- سردردهای میگرنی همراه با آئورا (مشاهده برق‌های نورانی یا خطوط زیگ‌زاگی هنگام حمله میگرنی)
- فشارخون بالای کنترل‌نشده
- دیابت حاد
- بیماری کبدی
همچنین تحت شرایط زیر نباید قرص‌های ال دی فقط پروژستینی مصرف کنید:
- ابتلا به برخی انواع لوپوس
- ابتلا به سرطان سینه
درصورت ابتلا به یکی از موارد زیر از مصرف قرص پروژستینی «اسلند» (Slynd) پرهیز کنید:
- بیماری کلیه
- نارسایی آدرنال
- بیماری کبدی
- سرطان اندومتر، رحم، تخمدان، سینه یا دهانه رحم
هنگام مصرف قرص ال دی به چه مواردی دقت کنم؟
- قرص ال دی از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی کند. به همین دلیل علاوه بر مصرف قرص، باید از کاندوم و سد دهانی نیز استفاده کنید.
- مصرف به‌موقع قرص ال دی (به‌خصوص قرص ال دی فقط پروژستینی) بسیار مهم است. درصورتی‌که مصرف دوز دارو را فراموش کردید طبق دستورالعمل اقدام کنید یا از پزشک کمک بگیرید.
- درصورت داشتن علائم خطرناک حین مصرف قرص ال دی به اورژانس مراجعه کنید.
- درصورتی‌که در دوره شیردهی قرار دارید قبل از مصرف قرص ال دی با پزشک مشورت کنید.
- درصورتی‌که داروی خاصی مصرف کنید یا به بیماری خاصی مبتلا هستید قبل از مصرف ال با پزشک مشورت کنید.
علائم خطرناک حین مصرف قرص ال دی
علائم خطرناک قرص ال دی چندان شایع نیستند. در موارد نادری که فرد زمینه بیماری‌های قلبی یا مشکلات انعقادی خون را دارد، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
- درد قفسه سینه
- تنگی‌نفس
- سردرد شدید و ناگهانی
- درد شدید ناگهانی در کمر یا فک همراه با حالت تهوع، تعریق یا تنگی نفس
آیا می‌توان قرص ال دی را با داروی دیگری جایگزین کرد؟
اگر از قرص ال دی به عنوان روش جلوگیری استفاده می‌کنید، بهتر است بدانید که این قرص فقط یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری است. روش‌های دیگری که می‌توانید جایگزین مصرف قرص کنید عبارت‌اند از:
- کاندوم زنانه یا کاندوم مردانه
- اسپرم‌کش
- حلقه ضدبارداری
- کلاهک و دیافراگم ضدبارداری
- چسب ضدبارداری
- اسفنج ضدبارداری
- آمپول ضدبارداری
- روش جلوگیری طبیعی
- تقویم قاعدگی (برقراری رابطه در روزهایی که احتمال بارداری خیلی کم است.)
- ایمپلنت ضدبارداری
- آی یو دی
- وازکتومی و توبکتومی
نحوه نگهداری قرص ال دی
قرص ال دی را همواره دور از دسترس کودکان و در ظرف دربسته نگه دارید. بهترین مکان برای نگهداری این قرص یک محل خشک، دور از نور خورشید و در دمای اتاق (بین ۱۵ الی ۳۰ درجه سانتی‌گراد) است.
نکاتی درباره خرید قرص ال دی
شرکت‌های داروسازی، قرص‌های ال دی را با نام‌های تجاری مختلفی تولید می‌کنند.
اشکال دارویی موجود
ال دی به‌صورت قرص خوراکی به فروش می‌رسد. از جمله نام‌های تجاری این قرص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اووستاپ – ال دی
- لویتود
- یاسمین
- یاز
- دروسپیل
- روکین
- دروسبلا
- روجا
- کنتراسمین
- دروسبلین
برخی از قرص‌های موجود در بازار (فلدیران و اوووستاپ – اف ای) نیز به‌صورت ترکیبی از ال دی و آهن هستند.
دوزهای موجود
- لویتود و اووستاپ – ال: ۱۵/۰ میلی گرم لوونورژسترل (پروژسترون) و ۰۳/۰ میلی گرم اتینیل استرادیول (استروژن)
- یاسمین، کنتراسمین، یاز، دروسپیل، روکین، دروسبلین: دوز ۰۳/۰ -۳ میلی گرم
- دروسبلا و روجا: دوز ۰۲/۰ -۳ میلی گرم
شرکت‌های تولیدکننده
- ابوریحان
- ایران هورمون
- آتی فارمد
- کوشان فارمد
- Bayer (آلمان)
- Leon Farma (آلمان)
هنگام مصرف قرص ال دی چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟
- علائم ناشی از مصرف قرص ال دی برایتان آزاردهنده هستند و با گذشت زمان برطرف نشده‌اند.
- قصد بارداری و قطع مصرف ال دی را دارید.
- می‌خواهید از روش‌های جلوگیری به جای قرص ال دی استفاده کنید.
- قصد دارید از قرص ال دی به‌عنوان روش پیشگیری اورژانسی استفاده کنید.
- با وجود استفاده از ال دی علائم بارداری دارید و بیبی چک مثبت شده است.
- بیشتر از دو دوره پریود نشده‌اید.
- مصرف قرص ال دی را فراموش کرده‌اید و نیاز به مشاوره دارید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانهنگام مصرف قرص ال دی چه زمانی با اورژانس تماس بگیرم؟
- درد، انقباض و حالت تهوع شدید
- درد قفسه سینه، تنگی نفس و سرفه شدید
- سردردهای شدید و ناگهانی، اختلال تکلم، گیجی، تاری دید یا از دست‌دادن بینایی
- درد شدید، تغییر رنگ پوست یا ورم ساق پا
- افسردگی و نوسان خلق شدید
- زردی پوست بدن یا قسمت سفیدی چشم‌ها
کلام آخر دکترساینا
قرص ال دی برای پیشگیری از بارداری ناخواسته و همچنین درمان مشکلاتی مثل خونریزی شدید پریود، اندومتریوز، انقباض‌های شدید رحم و تنبلی تخمدان کاربرد دارد. این قرص‌ها در دو نوع ترکیبی و فقط پروژستینی تولید می‌شوند که هرکدام دارای مزایای مختلفی است. قرص‌های فقط پروژستینی بیشتر برای خانم‌هایی تجویز می‌شوند که به هر دلیلی نباید استروژن مصرف کنند.
مصرف درست و به‌موقع قرص ال دی باعث می‌شود تاثیر آن در پیشگیری از بارداری چیزی در حدود ۹۹ درصد باشد. اگر قرص ال دی را درست استفاده نکنید یا درصورت فراموش‌کردن یک دوز، دوز جبرانی را به‌موقع و درست نخورید ممکن است با بارداری ناخواسته مواجه شوید.
سوالات متداول
قرص ال دی مخصوص پیشگیری از بارداری است و باعث سقط جنین نمی‌شود.
در گذشته قرص‌های ضدبارداری مقادیر استروژن زیادی داشتند. این استروژن باعث احتباس آب در بدن، افزایش اشتها و در نتیجه چاقی می‌شد؛ اما پژوهش‌های مختلف در زمینه اثر قرص‌های با استروژن کم (ال دی) روی وزن نشان داده است که این قرص‌ها باعث چاقی نمی‌شوند.
خانم‌های سیگاری، افراد مبتلا به بیماری قلبی، افرادی که سابقه سکته قلبی یا مغزی را دارند، افراد مبتلا به مشکلات انعقادی خون، سرطان سینه، فشارخون، دیابت، بیماری‌های کبدی، مشکلات حاد قلبی، آنژین و سردردهای میگرنی همراه با آئورا نباید قرص ال دی مصرف کنند.
قرص ال دی باعث سقط جنین نمی‌شود. این قرص فقط روی جلوگیری از تخمک گذاری و بارداری اثر دارد.
خیر، این داروها خوراکی هستند و گذاشتن آنها در واژن صحیح نیست.
برای جلوگیری از پریود با قرص ال دی، باید آن را بدون وقفه مصرف کنید.
درصورتی‌که خونریزی شدید دارید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا مشکلی را که باعث خونریزی غیرطبیعی شده است تشخیص می‌دهد. درصورت نیاز ممکن است قرص ال دی را برایتان تجویز کند. دوز مناسب قرص ال دی برای کاهش خونریزی توسط پزشک تعیین می‌شود.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.