دوش واژینال| آیا عوارضی ندارد؟ قطعا خیر!

دوش واژن روشی برای تمیز کردن محیط داخلی واژن با استفاده از آب یا ترکیبی از مایعات دیگر است. بسیاری از زنان می‌گویند که با انجام دوش واژن احساس تمیزی و سرزندگی می‌کنند. بااین‌حال پزشکان توصیه می‌کنند که به‌هیچ‌وجه از دوش واژن استفاده نکنید؛ زیرا انجام آن علاوه‌بر ایجاد بیماری‌های مختلف، می‌تواند زمینه‌ساز مشکلاتی در زمینه باروری یا حتی نازایی شود. در متن پیش‌رو ضمن آشنایی با دوش واژن،‌ شما را با دلایل منع مصرف و ضررهای آن آشنا می‌کنیم.

دوش واژینال چیست؟

منظور از دوش واژینال شست‌وشوی داخل واژن با آب یا مخلوطی از مایعات با هدف ازبین بردن بو یا تمیزکردن واژن است. با‌ین‌حال دوش واژن می‌تواند باعث عوارضی نظیر سوزش و التهاب شود. این کارحتی ممکن است بوی بد واژن را تشدید کند.

دوش واژینال چطور عمل می‌کند؟

دوش واژینال توسط یک پمپ دستی انجام می‌شود. برای انجام دوش واژن، مخلوطی از آب و سایر مواد را در داخل یک بطری یا محفظه پمپ قرار می‌دهند. سپس این مخلوط به بالا و در داخل واژن اسپری یا پاشیده می‌شود. در مرحله بعد مایع از واژن خارج می‌شود.

از چه مایعاتی برای دوش واژینال استفاده می‌شود؟

دراغلب موارد از مخلوط آب و سرکه برای دوش واژینال استفاده می‌شود اما برخی محصولات آماده حاوی جوش‌شیرین یا ید هستند. تعداد کمی نیز حاوی مواد معطر یا ضدعفونی‌کننده‌اند.

به‌گفته WebMD حدود ۲۰ الی ۴۰ درصد از زنان آمریکایی ۱۵ تا ۴۴ ساله، از دوش واژن استفاده می‌کنند. مصرف آن در نوجوان‌ها و نیز زنان آفریقایی-آمریکایی و اسپانیایی‌تبار بیشتر است. زنان ممکن است از دوش واژن برای ایجاد احساس سرزندگی،‌ رهایی از بوی ناخوشایند، شستن خون قاعدگی بعد از پریود،‌ پیشگیری از عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی و نیز پیشگیری از بارداری پس از دخول استفاده ‌کنند. بااین‌حال به گفته متخصصین، دوش واژن برای هیچ یک از اهداف نام‌برده موثر نیست. آن‌ها همچنین هشدار می‌دهند که دوش واژن می‌تواند خطر عفونت،‌ عوارض بارداری و دیگر مشکلات سلامتی را افزایش دهد. 

تاریخچه و دلایل استفاده از دوش واژینال

دوش یا “douche” یک کلمه فرانسوی به‌معنای شستن یا خیس کردن است. 

از جمله دلایلی که برخی زنان از دوش واژن استفاده می‌کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ازبین بردن بوی نامطبوع
• پیشگیری از بارداری
• شستن خون قاعدگی بعد از پریود یا مایع منی بعد از نزدیکی
• جلوگیری از انتقال عفونت‌های مقاربتی (STIها)

اما دوش واژن هیچ یک از موارد نامبرده را محقق نمی‌کند. تنها درمواردی دوش واژن ممکن است توسط پزشک برای درمان عفونت‌های مزمن باکتریایی یا قارچی توصیه شود که تنها استفاده مفید آن است.

آیا انجام دوش واژینال ایمن است؟

انجمن زنان و زایمان آمریکا (ACOG) استفاده از دوش واژن را توصیه نمی‌کند. واژن به‌طورطبیعی طوری طراحی شده است که تعادل pH محیطش را خودش حفظ می‌کند. واژن همچنین پر از باکتری‌ها یا فلور نرمالی است که به جلوگیری از التهاب و عفونت کمک می‌کنند. درصورتی‌که باکتری‌های مفید واژنتان را کم کنید یا آن‌ها را ازبین ببرید، ممکن است باکتری‌های بیماری‌زا رشد کنند. این مسئله می‌تواند زمینه‌ساز عفونت‌، التهاب و عوارض جدی شود.

انجمن زنان و زایمان آمریکا استفاده از دوش واژینال را منع کرده است.

خطرات و عوارض انجام دوش واژینال

انجام دوش واژن ممکن است به محیط طبیعی واژن آسیب زده و زمینه‌ساز عوارض زیر شود:

• مشکلات بارداری: زنانی که به‌طور‌منظم دوش واژن انجام می‌دهند، بیشتر درمعرض زایمان زودرس، سقط جنین و عوارض بارداری هستند. استفاده از دوش واژن همچنین می‌تواند باعث بارداری خارج‌رحمی یا اختلال در باروری شود.
• واژینوز باکتریایی: یک باور اشتباه درباره دوش واژن این است که می‌تواند از عفونت واژن پیشگیری کند یا آن را درمان کند. اما واقعیت این است که دوش واژن خطر ابتلا به عفونت باکتریایی واژن یا همان واژینوز باکتریایی را افزایش می‌دهد. درحقیقت زنانی که از دوش واژن استفاده می‌کنند ۵ برابر بیشتر از سایرین درمعرض ابتلا به این عفونت‌اند. از سوی دیگر استفاده از دوش واژن درصورت ابتلا به عفونت، می‌تواند آن را تشدید کند یا باعث سرایت آن به اعضای دیگر بدن شود.
• عفونت‌های مقاربتی: زنانی که از دوش واژن استفاده می‌کنند بیشتر درمعرض عفونت‌های مقاربتی یا همان عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی هستند. دوش واژن همچنین می‌تواند باکتری‌های خطرناک این عفونت‌ها را به سایر اعضای دستگاه تولیدمثلی بفرستد. ازجمله عفونت‌های مقاربتی می‌توان به کلامیدیا، گنوره‌آ و HIV اشاره کرد.
• برفک واژن: برفک واژن نوعی عفونت قارچی واژن است. قارچ‌ها در محیط‌های قلیایی بهتر رشد می‌کنند. دوش واژن با برهم‌زدن pH طبیعی واژن می‌تواند زمینه‌ساز برفک واژن شود.
• بیماری‌ التهابی لگن: بیماری التهابی لگن یا PID عفونتی است که در اندام‌های باروری ایجاد می‌شود. اغلب موارد PID به‌دنبال عفونت‌های مقاربتی ایجاد می‌شوند. دوش واژن خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن را تا ۷۳٪ افزایش می‌دهد. ازسوی‌دیگر ۱ نفر از هر ۸ ن مبتلا به PID دچار مشکل در بارداری می‌شوند.
• سرویسیت: منظور از سرویسیت التهاب سرویکس یا دهانه رحم است. مشابه بیماری التهابی لگن، سرویسیت هم اغلب به‌دنبال عفونت‌های مقاربتی ایجاد می‌شود. اما زنانی که از دوش واژن استفاده می‌کنند، بیشتر درمعرض ابتلابه سرویسیت‌ هستند.
• خشکی واژن: دوش واژن می‌تواند با ازبین بردن یا تغییر مخاط طبیعی واژن، زمینه‌ساز خشکی واژن شود.
• بوی بد واژن: دوش واژن اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت بوی بد واژن را بهتر کند اما در درازمدت می‌تواند آن را تشدید کند.
• سرطان دهانه رحم و تخمدان: انجام دوش واژن حداقل هفته‌ای یک بار، خطر سرطان سرویکس یا دهانه رحم و نیز سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد.

اثر دوش واژينال بر بارداری

دوش واژینال هم می‌تواند باردار شدن را مشکل کند و هم باعث مشکلاتی در دوره بارداری شود.

• مشکل در باردار شدن: زنانی که حداقل ماهی یک بار دوش واژن انجام می‌دهند، سخت‌تر از زنان دیگر باردار می‌شوند. 
• افزایش خطر بارداری خارج رحمی: دوش واژن می‌تواند باعث آسیب به لوله‌های فالوپ (لوله‌هایی که رحم و تخمدان را به‌هم مرتبط می‌کنند) و افزایش خطر بارداری خارج‌رحمی شود. بارداری خارج‌رحمی یا بارداری نابجا زمانی رخ می‌دهد که تخمک لقاح‌یافته به‌جای رحم در لوله فالوپ یا جای دیگر لانه‌گزینی کند. بارداری خارج‌رحمی درصورت عدم تشخیص و درمان می‌تواند کشنده باشد. همچنین شانس بارداری را در آینده کم می‌کند. 
• افزایش خطر زایمان زودرس: دوش واژن خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. زایمان زودرس هم برای مادر و هم برای جنین خطرآفرین است.

باورهای اشتباه درباره دوش واژینال

آنچه که باعث می‌شود برخی زنان به‌سراغ استفاده از دوش واژن بروند، برخی باورهای رایج اما اشتباه درباره کاربردها و اثربخشی آن است. در ادامه برخی از این باورهای اشتباه را بررسی می‌کنیم.

آیا دوش واژینال از بارداری پیشگیری می‌کند؟

خیر؛ دوش واژن از بارداری پیشگیری نمی‌کند و هرگز نباید به‌عنوان روش پیشگیری از بارداری از آن استفاده کنید. برای انتخاب روش پیشگیری مناسب با پزشک متخصص مشورت کنید.

آیا دوش واژینال از بیماری‌های مقاربتی پیشگیری می‌کند؟

خیر؛ استفاده‌از دوش واژن قبل یا بعد از نزدیکی، نمی‌تواند از بیماری‌های مقاربتی پیشگیری کند. درحقیقت دوش واژن برخی باکتری‌های طبیعی واژن را که از شما دربرابر عفونت محافظت می‌کنند ازبین می‌برد. درنتیجه خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی نظیر HIV افزایش می‌یابد.

آیا دوش واژینال به از بین بردن بوی بد واژن کمک می‌کند؟

خیر؛ دوش واژن کمکی به برطرف کردن بوی بد واژن یا دیگر مشکلات مرتبط ازقبیل درد واژن، ترشح واژن، سوزش واژن یا خارش واژن نمی‌کند. دوش واژن تنها برای مدت کوتاهی بوی بد را بهتر می‌کند و درادامه ممکن است مشکلات بیشتری ایجاد کند. بوی بد واژن ممکن است علامتی‌از عفونت باشد و لازم است دراین‌باره با پزشک مشورت کنید.

بهترین راه برای تمیز نگهداشتن واژن شست‌وشوی ساده آن با آب گرم است.

بهترین راه‌کارها برای حفظ بهداشت و پاکیزگی واژن

ساده‌ترین راه برای تمیز نگهداشتن واژن شست‌وشوی ساده آن حین حمام است. استفاده از صابون ضرورتی ندارد اما درصورت تمایل، صابونی ملایم با عطر کم انتخاب کنید. مواد شیمیایی می‌توانند پوست حساس ناحیه تناسلی شما را تحریک کنند. 

برای شست‌وشوی واژن مراحل زیر را دنبال کنید:

1. با یک دست و باکمک دو انگشت یک طرح V درست کنید تا پوست واژن را عقب بزنید و چین‌های آن را ازهم باز کنید. 
2. از آب گرم استفاده کنید و به آرامی روی محل بپاشید. درصورت تمایل از یک صابون ملایم استفاده کنید. چین‌ها را با‌شدت صابون نکشید و وارد کردن صابون در واژن خودداری کنید. 
3. به‌آرامی محل را با آب بشوئید تا تمام صابون پاک شود. 
4. با استفاده از یک حوله تمیز محل را کامل خشک کنید.

چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

فراموش نکنید که مشابه ترشح واژن، بوی واژن هم طبیعی است. بااین‌حال علائم زیر می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای باشد و خوب است دراین‌موارد از پزشک کمک بگیرید:

• ترشح واژن همراه با بوی شدید
• ترشح سفید، ترشح زرد یا ترشح سبز واژن
• بوی دائمی واژن که بعد از چند روز ازبین نمی‌رود
• سوزش، خارش، قرمزی یا تورم اطراف واژن
• درد یا ناراحتی واژن حین نزدیکی
• درد حین دفع ادرار

کلام آخر دکترساینا

جان‌کلام این‌که سعی کنید هرگز از دوش واژینال استفاده نکنید. دوش واژن نه تنها مزیت خاصی ندارد بلکه می‌تواند زمینه‌ساز عوارض مختلفی ازجمله عفونت و ناباروری شود. درصورتی‌که علائمی نظیر بوی بد واژن یا خارش و سوزش داشتید برای دریافت درمان مناسب با پزشک خود مشورت کنید.

سوالات متداول

خلاصه مقاله دوش واژینال

منابع