به دیواره داخلی رحم اندومتر گفته می‌شود. به عفونت و التهاب این لایه، عفونت رحم یا اندومتریت می‌گویند. عفونت رحم اگرچه می‌تواند باعث درد و خونریزی شود، اما اغلب خطرناک نیست و قابل درمان است. بااینحال اندومتریت هم مشابه بسیاری دیگر از بیماری‌ها، درصورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جبران‌ناپذیری شود. در متن پیش رو شما را با اندومتریت، درمان و عوارض احتمالی آن آشنا خواهیم کرد. همچنین مختصری درباره تفاوت اندومتریت و اندومتریوز توضیح خواهیم داد.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- عفونت رحم (اندومتریت) چیست؟
- علائم عفونت رحم
- علت عفونت رحم
- عوامل خطر اندومتریت: چه کسانی در معرض ابتلا به عفونت رحم هستند؟
- تشخیص عفونت رحم
- درمان عفونت رحم
- پیشگیری از عفونت رحم
- خطرات و عوارض عفونت رحم
- عفونت رحم پس از زایمان
- تفاوت اندومتریت و اندومتریوز
- چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- کلام آخر دکترساینا
- سوالات متداول
عفونت رحم (اندومتریت) چیست؟
اندومتریت (Endometritis) در حقیقت التهاب دیواره داخلی رحم (اندومتر) به دنبال عفونت است. اندومتریت ممکن است حاد (شروع ناگهانی و در مدت کوتاه) یا مزمن (ابتلای طولانی‌مدت یا وقوع مکرر) باشد. اندومتریت حاد می‌تواند پس از زایمان، سقط جنین یا جراحی رحم و دهانه رحم اتفاق بیفتد. اندومتریت مزمن پس از یائسگی یا در صورت ابتلا به عفونت‌هایی مثل کلامیدیا یا سوزاک شایع‌تر است.
به گفته وبسایت Medical News Today:
عفونت رحم یا اندومتریت التهاب و عفونت لایه داخلی رحم است. این بیماری می‌تواند منجر به درد شکم و خونریزی شود، اما ممکن است هیچ علامتی هم ایجاد نکند. اندومتریت با بیماری اندومتریوز که در آن بافت مشابه اندومتر در جایی بیرون از رحم رشد می‌کند متفاوت است.
عفونت رحم تهدیدکننده حیات نیست؛ اما درصورت عدم درمان سریع با آنتی‌بیوتیک می‌تواند باعث ایجاد عوارض شود.
عفونت رحم چقدر شایع است؟
شیوع اندومتریت به نوع آن بستگی دارد. شیوع عفونت رحم پس از زایمان طبیعی حدود ۱ الی ۳ درصد است. این درحالی است که زایمان سزارین می‌تواند خطر آن را ۵ تا ۲۰ برابر کند.
حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد از مبتلایان به عفونت‌های مقاربتی کلامیدیا و سوزاک درصورت عدم درمان، ممکن است به اندومتریت حاد دچار شوند. تخمین شیوع اندومتریت مزمن به این دلیل که علائم خفیفی ایجاد می‌کند دشوار است (منبع: NCBI).
علائم عفونت رحم
عفونت رحم همیشه هم علامتدار نمی‌شود و ممکن است از ابتلای خود به بیماری آگاه نباشید. بااینحال از جمله علائم احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد لگن یا شکم
- خونریزی از واژن یا ترشح غیرطبیعی واژن
- تب یا لرز
- احساس بیماری یا خستگی شدید
- یبوست یا درد حین رفتن به دستشویی
عفونت رحم همچنین با ناباروری و سقط جنین هم مرتبط است. درصورتی‌که هر یک از علائم نام‌برده را دارید، لازم است که پزشک خود را در جریان قرار دهید.
علت عفونت رحم
اندومتریت به دنبال عفونت لایه داخلی رحم (اندومتر) رخ می‌دهد: همان لایه‌ای که طی پریود می‌ریزد و خونریزی می‌کند. این عفونت ممکن است ناشی از باکتری‌های بیماریی‌زایی باشد که به طورطبیعی در بدن یافت نمی‌شوند یا در اثر باکتری‌هایی ایجاد شود که به‌طورطبیعی در ناحیه واژن یافت می‌شوند.
سرویکس یا دهانه رحم اغلب از ورود باکتری‌ها به رحم جلوگیری می‌کند. بااینحال، وقتی که دهانه رحم باز است، باکتری‌ها می‌توانند وارد رحم شوند. این مسئله ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد؛ از زایمان گرفته تا جراحی.
علت عفونت رحم پس از زایمان
در زمان بارداری، لایه ضخیم مخاطی در کنار عوامل دیگر از محوطه رحم در برابر عفونت محافظت می‌کند؛ از این رو اندومتریت در دوره بارداری شایع نیست. با گشاد شدن دهانه رحم و پارگی پرده‌های اطراف جنین، احتمال ورود باکتری‌ها به محوطه رحم افزایش می‌یابد. این خطر با ورود ابزارهای پزشکی و اجسام خارجی به رحم بیشتر هم می‌شود.
عفونت رحم می‌تواند با علائمی مثل درد شکم، خونریزی واژن و تب و لرز خودش را نشان دهد. مشکلات حین زایمان یا سایر اعمال جراحی و دستکاری ناحیه لگن، رایج‌ترین دلایل عفونت رحم‌اند.
عوامل خطر اندومتریت: چه کسانی در معرض ابتلا به عفونت رحم هستند؟
هر فردی ممکن است روزی دچار عفونت رحم شود؛ اما عواملی مثل آسیب‌های رحم، احتمال بروز این مشکل را افزایش می‌دهند.
۱. زایمان
عفونت رحم یکی از مشکلات شایع پس از زایمان است. اندومتریت در زایمان سزارین شیوع بیشتری نسبت به زایمان طبیعی دارد. همچنین شیوع آن در سزارین بدون برنامه‌ریزی قبلی در سزارینی که از قبل برای آن برنامه‌ریزی شده است بیشتر است (مثلاً سزارینی که به دلیل طولانی شدن زایمان طبیعی انجام می‌شود.)
از جمله عواملی که احتمال عفونت رحم پس از زایمان را افزایش می‌دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زایمان سزارین (مهم‌ترین عامل خطر)
- عفونت/ باکتری‌هایی که در زمان زایمان حضور داشته اند؛ از جمله عفونت پرده‌ها (که به آن کوریوآمنیوتیت هم گفته می‌شود)، واژینوز باکتریایی و عفونت‌های مقاربتی
- پارگی طولانی‌مدت پرده‌ها و زایمان طول‌کشیده
- ورود اجسام خارجی به درون رحم از جمله معاینه‌های مکرر دهانه رحم، بیرون کشیدن دستی جفت و استفاده از ابزارهای تهاجمی برای تحت نظر گرفتن مادر یا جنین
- زایمان طبیعی با استفاده از ابزارهایی مثل فورسپس یا وکیوم
- عوامل مادری از قبیل ابتلا به HIV، دیابت شیرین و چاقی
۲. عفونت‌های مقاربتی (STI ها) و سایر باکتری‌ها
عفونت‌های مقاربتی از جمله سوزاک و کلامیدیا می‌توانند حین نزدیکی منتقل شده و زمینه‌ساز عفونت رحم شوند. ازاین‌رو داشتن رابطه جنسی محافظت‌شده (استفاده از کاندوم) دارای اهمیت است.
۳. نفود باکتری‌ها به رحم
باکتری‌هایی که به‌طورطبیعی در واژن و دهانه رحم وجود دارند، درصورت ورود به رحم می‌توانند باعث اندومتریت شوند.
۴. جراحی و دستکاری‌های ناحیه لگن
برخی از اعمال پزشکی در ناحیه لگن می‌توانند باعث ورود باکتری به رحم شوند؛ به‌ویژه آن‌هایی که از راه رحم و دهانه رحم به اعضا و بافت‌های درونی بدن دسترسی می‌یابند. از جمله:
- دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C) که در آن بافت درونی رحم برداشته می‌شود.
- دیلاسیون و تخلیه (D&E)
- بیوپسی اندومتر که در آن نمونه‌ی بافتی از اندومتر برداشته می‌شود.
- هیستروسکوپی که در آن پزشک یک تلسکوپ کوچک را وارد رحم می‌کند و به دنبال هرگونه ناهنجاری احتمالی می‌گردد.
- کارگذاری IUD
۵. بیماری التهابی لگن (PID)
عفونت‌های مقاربتی مثل کلامیدیا و برخی عفونت‌های واژن در صورت عدم درمان می‌توانند باعث بیماری التهابی لگن شوند. بروز عفونت رحم در افراد مبتلا به بیماری التهابی لگن شایع‌تر است.
۶. دوش واژینال
گاهی عفونت رحم در اثر استفاده از دوش واژنیال یا قرار دادن ابزارهای آلوده در واژن ایجاد می‌شود (مثل استفاده نامناسب از تامپون.)
تشخیص عفونت رحم
برای تشخیص عفونت رحم پزشک در قدم نخست شرح‌حال کاملی از علائم شما می‌گیرد و سپس معاینه می‌کند. پزشک با انجام معاینه لگن سعی می‌کند که وضعیت اعضای دستگاه تولیدمثل را مورد ارزیابی قرار دهد. او به دنبال نشانه‌هایی از قبیل درد رحم حین لمس و ترشح احتمالی از دهانه رحم می‌گردد.
در ادامه پزشک ممکن است هر یک از موارد زیر را برای رد سایر دلایل احتمالی درخواست کند:
۱. آزمایش خون
آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) به تشخیص وجود عفونت یا التهاب در بدن کمک می‌کند.
۲. کشت دهانه رحم
پزشک ممکن است با استفاده از یک سواب نمونه‌ای از دهانه رحم بردارد و به دنبال کلامیدیا، سوزاک و دیگر باکتری‌ها بگردد.
۳. لام مرطوب
پزشک ممکن است ترشحات دهانه رحم را بردارد و آن را زیر میکروسکوپ ارزیابی کند. این کار می‌تواند به تشخیص سایر دلایل عفونت یا التهاب کمک کند.
۴. بیوپسی اندومتر
در این روش با انجام دیلاسیون و کورتاژ (D&C) ابزاری وارد رحم شده و نمونه بافتی رحم برداشته می‌شود. پزشک نمونه را برای بررسی‌های بیشتر به آزمایشگاه می‌فرستد.
۵. لاپاراسکوپی یا هستروسکوپی
در این روش پزشک می‌تواند با کمک دوربین با دید مستقیم محوطه درون رحم را ببیند.
درمان عفونت رحم
هدف از درمان عفونت رحم از بین بردن عفونت و برطرف کردن التهاب است. درمان اندومتریت همچنین از بروز عوارض بیماری هم پیشگیری می‌کند.
از جمله درمان‌های عفونت رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت رحم
این داروها با باکتری‌هایی که باعث التهاب دیواره رحم می‌شوند مبارزه می‌کنند. در موارد شدید ممکن است لازم باشد که بستری شوید و آنتی‌بیوتیک تزریقی دریافت کنید.
۲. درمان شریک جنسی
درصورتی که اندومتریت در زمینه‌ی یک عفونت مقاربتی رخ داده باشد، شریک جنسی شما هم نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی خواهد داشت.
۳. آزمایش‌های تکمیلی
در ادامه ممکن است لازم باشد که کشت از دهانه رحم یا بیوپسی اندومتر انجام شود تا پزشک مطمئن شود عفونت پس از تکمیل دوره آنتی‌بیوتیکی به طور کامل برطرف شده است. درصورتی‌که عفونت همچنان باقی مانده باشد، پزشک ممکن است یک آنتی‌بیوتیک متفاوت را امتحان کند.
۴. جراحی برداشتن بافت
ممکن است لازم باشد که جراح تمام بافت‌های باقیمانده پس از زایمان یا سقط جنین را از رحم خارج کند.
۵. درمان هرگونه آبسه
در مواردی عفونت ممکن است سبب آبسه شکم شود. دراین‌صورت ممکن است لازم باشد با کمک جراحی یا آسپیراسیون سوزنی، مایع یا چرک از محل آبسه خارج شود.
۶. اثر جوشانده و دمنوش گیاهی در سلامت رحم
بعضی‌ها معتقدند استفاده از بعضی از دمنوش‌ها مثل دمنوش رازبری و نعنافلفلی اثر مثبتی بر سلامت رحم دارند؛ اما پژوهش‌های علمی هنوز چنین ادعاهایی را ثابت نکرده‌اند. از طرفی، به نظر نمی‌رسد این دمنوش‌ها اثر جلوی ابتلا به عفونت رحم را بگیرند. ازسوی‌دیگر، زیاده‌روی در مصرف دمنوش‌ها می‌تواند اثرات مضر داشته باشد.
همچنین به یاد داشته باشید دمنوش‌ها و داروهای گیاهی به‌هیچ‌عنوان جایگزین درمان نیستند. پیش از استفاده از هر نوع دارو و دمنوش گیاهی لازم است که با پزشک خود در این باره مشورت کنید.
درمان اصلی اندومتریت با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود. پزشک درباره نوع آنتی‌بیوتیک و تزریقی یا خوراکی بودن آن تصمیم می‌گیرد.
پیشگیری از عفونت رحم
شما می‌توانید خطر اندومتریتِ ناشی از زایمان و دیگر اعمال زنان را با اطمینان از اینکه پزشک از ابزارهای استریل حین زایمان یا جراحی استفاده می‌کند، کاهش دهید. همچنین پزشک به احتمال زیاد آنتی‌بیوتیک‌هایی برایتان تجویز می‌کند که حین یا درست قبل از انجام سزارین مصرف کنید.
با انجام کارهای زیر می‌توانید خطر عفونت رحم ناشی از عفونت‌های مقاربتی را کم کنید:
- انجام رابطه جنسی محافظت‌شده با استفاده از کاندوم
- انجام منظم غربالگری‌های روتین و تشخیص زودرس عفونت‌های مقاربتی در خود و شریک جنسی‌تان
- تکمیل درمان‌های تجویزی برای عفونت‌های مقاربتی
درصورتی‌که هر یک از علائم اندومتریت را داشتید، پزشک خود را فوراً در جریان قرار دهید. تشخیص و درمان به‌موقع بیماری برای پیشگیری از عوارض احتمالی ضروری است.
خطرات و عوارض عفونت رحم
عفونت رحم درصورتی‌که درمان نشود، می‌تواند منجر به بروز عوارض زیر شود:
- نازایی
- پریتونیت لگن (عفونت گسترده ناحیه لگن)
- آبسه در لگن یا رحم
- سپتی‌سمی یا عفونی شدن خون (به دنبال ورود باکتری به خون ایجاد می‌شود)
- شوک سپتیک (یک وضعیت بالقوه کشنده و خطرناک که به دنبال سپتی‌سمی ایجاد شده و باعث افت شدید فشار خون می‌شود)
عدم درمان عفونت رحم می‌تواند باعث نازایی، گسترش عفونت به خون و حتی مرگ شود.
عفونت رحم پس از زایمان
عفونت رحم پس از زایمان (postpartum endometritis) شایع‌ترین عفونت پس از زایمان است. اغلب موارد به دنبال انتقال باکتری‌هایی که به طور طبیعی در واژن زندگی می‌کنند به محوطه رحم حین زایمان رخ می‌دهند. شیوع اندومتریت ۵ الی ۲۰ مرتبه در افرادی که سزارین می‌شوند بیشتر است.
عفونت رحم پس از زایمان اغلب خودش را با تب، حساسیت رحم حین لمس و درد شدید در قسمت پایینی شکم نشان می‌دهد. علاوه بر این ترشحات رحم ممکن است کدر، بدبو و شدیدتر از قبل باشند. علائم دیگری از قبیل بدن‌درد، سردرد و لرز هم ممکن است دیده شود.
در اغلب موارد برای درمان اندومتریت پس از زایمان لازم است که از آنتی‌بیوتیک تزریقی استفاده شود.
تفاوت اندومتریت و اندومتریوز
اندومتریت و اندومتریوز اگرچه اسم‌های مشابهی دارند، اما دو بیماری کاملاً متفاوت‌اند. در هر دو بیماری لایه داخلی رحم یا همان اندومتر درگیر می‌شود. در اندومتریوز بافتی مشابه بافت اندومتر در مناطقی خارج از رحم مثل تخمدان‌ها رشد می‌کند. این درحالی است که اندومتریت التهاب و عفونت لایه داخلی رحم است.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
در صورت بروز هر یک از علائم اندومتریت لازم است که پزشک خود را در جریان قرار دهید. همچنین درصورتی‌که علائم مربوطه پس از انجام هر یک از موارد زیر آغاز شد، بلافاصله پزشک خود را درجریان قرار دهید:
- زایمان
- سقط جنین عمدی یا خودبه‌خودی
- کارگذاری IUD
- جراحی با درگیری رحم
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانکلام آخر دکترساینا
به التهاب لایه داخلی رحم یا اندومتر، اندومتریت یا عفونت رحم گفته می‌شود که به دنبال عفونت رخ می‌دهد. عفونت رحم به‌ویژه پس از زایمان، مخصوصاً زایمان سزارین، شیوع بالاتری دارد. این بیماری اگرچه قابل درمان است، اما درصورتی‌که به‌موقع تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض مهمی از جمله نازایی شود. ازاین‌رو درصورتی که پس از زایمان، سقط جنین، کارگذاری IUD و جراحی رحم، هر یک از علائم اندومتریت را داشتید، بلافاصله پزشک خود را درجریان قرار دهید.
سوالات متداول
اگرچه بافت رحم حین انجام سونوگرافی ممکن است ضخیم‌تر یا نامنظم دیده شود، اما این به‌تنهایی به معنی ابتلای شما به اندومتریت نیست. بیماری‌های بسیاری دیگری هم می‌توانند باعث شوند که ظاهر دیواره رحم غیرطبیعی شود.
عموماً اغلب موارد اندومتریتِ پس از زایمان، تا ده روز پس از زایمان تشخیص داده می‌شوند. بااینحال برخی موارد ابتلا ممکن است تا ۶ ماه پس از زایمان هم طول بکشد تا تشخیص داده شوند.
بستگی به نوع و شدت اندومتریت دارد. برخی مبتلایان ممکن است به صورت سرپایی و با دریافت آنتی‌بیوتیک خوراکی بهبود یابند؛ درحالی‌که برخی دیگر لازم است بستری شوند و آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت کنند. تصمیم‌گیری دراین‌باره برعهده پزشک است.
درمان عفونت رحم با استفاده از آنتی‌بیوتیک میسر می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها تنوع زیادی دارند و برحسب نوع عفونت، باکتری و شدت علائم پزشک تصمیم می‌گیرد که از چه آنتی‌بیوتیکی برای درمان آن استفاده کند. از جمله برخی از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی که ممکن است برای درمان اندومتریت تجویز شوند، می‌توان به کوآموکسی‌کلاو، داکسی‌سایکلین و مترونیدازول اشاره کرد.
خیر، گرچه ادعاهای مبنی بر اثر مثبت بعضی دمنوش‌ها بر سلامت رحم مطرح است؛ اما دمنوش‌ها به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانند عفونت رحم را درمان کنند. عفونت رحم یک مشکل جدی است که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از u003ca href=u0022https://www.drsaina.com/consultationu0022u003e۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناسu003c/au003e متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
| نام بیماری | عفونت رحم |
| نام‌های دیگر | اندومتریت |
| تخصص مربوطه | زنان و زایمان |
| علائم | درد لگن یا شکم، خونریزی یا ترشح غیرطبیعی از واژن، تب و لرز، احساس بیماری |
| عوارض | نازایی، آبسه، سپتی‌سمی، شوک سپتیک |
| علت | ورود باکتری‌ها از واژن و دهانه رحم به محوطه رحم |
| موارد ریسک بالای ابتلا | زایمان سزارین، اعمال جراحی با درگیری رحم و دهانه رحم، عفونت‌های مقاربتی، بیماری التهابی لگن |
| روش‌های تشخیص | شرح‌حال و معاینه، کشت ترشحات، آزمایش خون، بیوپسی اندومتر، لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی |
| روش‌های درمان | دارودرمانی، جراحی |
| داروها | آنتی‌بیوتیک مثل جنتامایسین تزریقی، سفتریاکسون تزریقی، آموکسی‌کلاو خوراکی |
| میزان شیوع | ۱ تا ۳ درصد پس از زایمان طبیعی؛ که با زایمان سزارین خطر آن ۵ الی ۲۰ برابر می‌شود. |