هماتوم بارداری یکی از دلایل رایج خونریزی در اوایل این دوران است. البته هماتوم همیشه باعث خونریزی نمی‌شود و خیلی اوقات بدون علامت باقی می‌ماند؛ اما آیا این اتفاق بی‌علامت برای مادر و جنین خطرناک است یا به سقط منجر می‌شود؟ چطور باید مطمئن شد که خونریزی مادر ناشی از هماتوم است؟ و چطور باید هماتوم را درمان کرد؟ این‌ها سوالاتی هستند که قصد داریم در این مقاله به آن‌ها پاسخ بدهیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- هماتوم در بارداری: هماتوم ساب کوریونیک یا هماتوم جفتی چیست؟
- هماتوم بارداری چقدر شایع است؟
- انواع هماتوم در بارداری
- علائم هماتوم در بارداری چیست؟
- علت هماتوم بارداری
- چه کسانی بیشتر در خطر هماتوم بارداری هستند؟
- روش‌های تشخیص هماتوم بارداری
- هماتوم ساب کوریونیک چقدر طول می‌کشد؟
- روش‌های درمان هماتوم بارداری
- عوارض هماتوم بارداری
- آیا داشتن هماتوم ساب کوریونیک جزء بارداری پرخطر محسوب می‌شود؟
- آیا هماتوم ساب کوریونیک می‌تواند باعث سقط جنین شود؟
- خونریزی در بارداری چه دلیل دیگری می‌تواند داشته باشد؟
- تفاوت هماتوم با سایر خونریزیهای بارداری
- چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- کلام آخر دکترساینا
هماتوم در بارداری: هماتوم ساب کوریونیک یا هماتوم جفتی چیست؟
بخش خارجی کیسه آب جنین از دو لایه تشکیل شده است: لایه خارجی (کوریون) و لایه داخلی (آمنیوتیک). هماتوم ساب کوریونیک بارداری (خونریزی ساب کوریونیک یا هماتوم جفتی) زمانی ایجاد می‌شود که خون بین دیواره داخلی رحم و لایه کوریون جمع شود.
به‌نقل از Cleveland Clinic، هماتوم سابکوریونیک زمانی اتفاق می‌افتد که غشای کوریون از دیواره رحم جدا می‌شود. غشای کوریون خارجی‌ترین لایه‌ی ساک آمنیوتیک (کیسه آب) است که جنین داخل آن رشد می‌کند. جداشدن کوریون از دیواره رحم ممکن است جزئی یا گسترده باشد.
هماتوم بارداری چقدر شایع است؟
به‌گفته هماتوم رایج‌ترین علت خونریزی واژن در هفته ۱۰ الی ۲۰ بارداری است. حدود ۱۱ درصد از خانم‌هایی که طی ماه‌های اول خونریزی در بارداری دارند، به هماتوم مبتلا هستند.
انواع هماتوم در بارداری
انواع هماتوم بر اساس محل خونریزی عبارت‌اند از:
۱. هماتوم ساب کوریونیک
رایج‌ترین نوع هماتوم در بارداری، هماتوم ساب کوریونیک است که باعث جمع‌شدن خون بین رحم و لایه کوریونیک می‌شود.
۲. هماتوم رتروپلاسنتال
این نوع هماتوم پشت جفت ایجاد می‌شود و با کیسه آب جنین در تماس نیست.
۳. هماتوم ساب آمنیوتیک (پره پلاسنتال)
این نوع هماتوم نادر است و بین لایه آمنیوتیک و کوریونیک تشکیل می‌شود.
در هماتوم ساب کوریونیک که شایع‌ترین نوع هماتوم بارداری است، خون بین دیواره رحم و خارجی‌ترین لایه کیسه آب جنین جمع می‌شود.
علائم هماتوم در بارداری چیست؟
شایع‌ترین علامت هماتوم در بارداری خونریزی است که ممکن است خیلی خفیف یا شدید و همراه با خروج لخته باشد. گاهی ممکن است فرد مبتلا به هماتوم علاوه‌بر خونریزی، گرفتگی لگن هم داشته باشد. البته خیلی اوقات هماتوم علامت خاصی ندارد و طی سونوگرافی‌های روتین دوران بارداری تشخیص داده می‌شود.
علت هماتوم بارداری
اگر لایه کوریون (خارجی‌ترین لایه کیسه آب) از دیواره رحم جدا شود، هماتوم اتفاق می‌افتد. جدایی کوریون از دیواره رحم ممکن است خیلی جزئی یا گسترده باشد. اینکه چه مشکلی باعث این اتفاق می‌شود هنوز برای پزشکان مشخص نیست.
چه کسانی بیشتر در خطر هماتوم بارداری هستند؟
بعضی از عواملی که می‌توانند احتمال ایجاد هماتوم را افزایش بدهند عبارت‌اند از:
- ناهنجاری‌های رحم
- سابقه عفونت رحم یا جراحت رحم
- سابقه سقط مکرر جنین
- بارداری با IVF
- فشارخون خیلی بالا
- پره‌اکلامپسی زودهنگام
روش‌های تشخیص هماتوم بارداری
تشخیص هماتوم بارداری، اندازه و محل قرارگیری آن از طریق سونوگرافی امکان‌پذیر است.
هماتوم ساب کوریونیک چقدر طول می‌کشد؟
زمان دقیقی را نمی‌توان برای بهبود هماتوم بارداری در نظر گرفت. هماتوم‌های کوچک معمولاً بعد از یک الی دو هفته خودبه‌خود از بین می‌روند. هرچه هماتوم بزرگ‌تر باشد ممکن است زمان بهبود آن هم بیشتر شود.
روش‌های درمان هماتوم بارداری
درمان هماتوم به عوامل مختلفی مثل سن بارداری و میزان گستردگی آن بستگی دارد.
درمان قبل از هفته ۲۰ بارداری
پزشکان تا قبل از هفته بیستم بارداری، موارد زیر را به بیماران مبتلا به هماتوم توصیه می‌کنند:
- کاهش تحرک
- پرهیز از بلندکردن جسم سنگین
- سفر نرفتن
- پرهیز از دخول جنسی و استفاده از تامپون
- نوشیدن مایعات فراوان
همچنین بسته به میزان خونریزی یا درد، ممکن است فرد نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان هم داشته باشد.
درمان بعد از هفته ۲۰ بارداری
هماتوم بعد از هفته بیستم بارداری می‌تواند باعث زایمان زودرس شود. به‌همین‌دلیل در این مرحله از بارداری، پزشک به بیمار درباره علائم شروع زایمان و اقدامات مهم مربوط به آن، آموزش‌های لازم را می‌دهد.
- اقدامات مراقبتی و درمانی هماتوم بعد از هفته ۲۰ام بارداری عبارت‌اند از:
- تزریق آمپول روگام (در صورت منفی بودن خون مادر و مثبت‌بودن خون جنین)
- انجام سونوگرافی (حداقل ماهی یک‌بار) برای بررسی وضعیت رشد جنین
- انجام اقدامات مربوط به زایمان زودرس (در صورت شروع درد زایمان)
- بستری در بیمارستان (درصورتی‌که خونریزی بعد از هفته ۲۴ام اتفاق افتاده باشد.)
تغذیه و هماتوم بارداری
برای اینکه خطر ایجاد عوارض ناشی از هماتوم کمتر شود بهتر است از مصرف برخی مواد غذایی پرهیز کرد. این مواد غذایی عبارت‌اند از:
- لبنیات (پنیر، شیر، خامه، دوغ و…) غیرپاستوریزه
- تخم‌مرغ خام
- پنیرهای رگه‌آبی (بلوچیز)
- صدف خام
- شمشیرماهی، ماهی مارلین (نیزه‌ماهی)، ماهی‌دودی و کوسه‌ماهی
- گوشت شکار (خرگوش، کبک، قرقاول و غیره) و گوشت خام یا نیم‌پز
- مصرف تن‌ماهی و ماهی‌های روغنی (سالمون، ساردین، قزل‌آلا، خال‌مخالی، شاه‌ماهی و غیره) بیشتر از دو وعده در هفته
- جوانه خام
- میوه و سبزی‌های نشسته
- دم‌نوش جینسینگ و اکیناسه
- مصرف چای سبز بیشتر از ۴ فنجان در روز
اگر هماتوم قبل از هفته ۲۰ام اتفاق بیفتد، معمولاً با استراحت کافی می‌توان آن را کنترل کرد. ایجاد هماتوم بعد از هفته ۲۰ام جدی‌تر است و بیمار باید دائماً تحت‌نظر پزشک باشد تا مشکلی برای جنین و خودش ایجاد نشود.
عوارض هماتوم بارداری
خیلی اوقات هماتوم‌های خفیف یا متوسط خودبه‌خود خوب می‌شوند و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند؛ بااین‌حال در صورت شدید بودن هماتوم، ممکن است عوارضی برای مادر و جنین ایجاد شود. معمولاً هماتوم‌های ساب کوریونیک کم‌خطرتر از هماتوم‌های رتروپلاسنتال و ساب آمنیوتیک هستند.
اگر خونریزی هماتوم وسیع باشد یا در اواخر دوران بارداری ایجاد شود، خطر بیشتری برای جنین دارد. البته این موضوع نباید باعث نگرانی شما شود؛ چرا که اکثر مواقع ابتلا به هماتوم مشکل خاصی را برای جنین ایجاد نمی‌کند و خانم‌های مبتلا می‌توانند فرزند خود را سالم به دنیا آورند.
هماتوم می‌تواند خطر ایجاد عوارض بارداری را افزایش دهد. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- خونریزی شدید واژن
- سقط‌جنین
- زایمان زودرس
- جداشدن جفت از دیواره رحم
- پارگی زودرس کیسه آب
آیا داشتن هماتوم ساب کوریونیک جزء بارداری پرخطر محسوب می‌شود؟
تحت شرایط زیر هماتوم ساب کوریونیک به‌عنوان بارداری پرخطر شناخته می‌شود:
- خونریزی شدید
- وسیع بودن هماتوم
- داشتن مشکلات زمینه‌ای (مثل پره‌اکلامپسی یا عفونت لگن)
آیا هماتوم ساب کوریونیک می‌تواند باعث سقط جنین شود؟
احتمال سقط جنین به دلیل هماتوم خیلی کم است. در اغلب موارد هماتوم بارداری باعث سقط جنین نمی‌شود و کودک سالم به دنیا می‌آید.
اگر هماتوم در سطح گسترده‌ای از رحم ایجاد شده باشد، خونریزی آن زیاد باشد یا مادر مبتلا به مشکلات زمینه‌ای مثل عفونت لگن باشد، بارداری پرخطر است و بیمار باید تحت‌نظر پزشک قرار بگیرد. احتمال خطرناک بودن هماتوم بارداری یا سقط جنین ناشی از آن خیلی کم است.
خونریزی در بارداری چه دلیل دیگری می‌تواند داشته باشد؟
هماتوم فقط یکی از دلایل احتمالی خونریزی در بارداری است؛ خونریزی و لکه‌بینی بارداری ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد؛ مثل:
- سقط جنین
- بارداری خارج‌رحمی
- حاملگی مولار
- عفونت رحم
- جفت سرراهی
- جدایی جفت از رحم
- زایمان زودرس
- لانه‌گزینی
- دخول جنسی
- تغییرات دهانه رحم
تفاوت هماتوم با سایر خونریزیهای بارداری
یکی از دلایل رایج خونریزی ابتدای بارداری، لانه‌گزینی است. خونریزی لانه‌گزینی به‌صورت لکه‌بینی است و آنقدر کم است که جذب نواربهداشتی نمی‌شود. همچنین مدت کمی (حداکثر سه روز) طول می‌کشد.
خونریزی هماتوم معمولاً شدیدتر از یک لکه‌بینی ساده است؛ به‌طوری‌که برای کنترل آن نیاز به نواربهداشتی خواهید داشت.
تشخیص خونریزی هماتوم از سایر خونریزیهای بارداری سخت است، اگر در دوران بارداری دچار خونریزی شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن تشخیص داده شده و درمان شود.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
در صورت ابتلا به هماتوم بارداری، تحت شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- ظاهرشدن علائم جدید مثل خارش واژن در بارداری یا ترشح غیرعادی واژن
- تغییر علائم (مثل تغییر شدت خونریزی و درد یا شروع درد در نقاط جدیدی از شکم)
- سرگیجه
- درد واژن
- دفع بافت از واژن
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانچه زمانی با اورژانس تماس بگیریم؟
خونریزی در بارداری می‌تواند ناشی از مشکلات جدی مثل:
- سقط
- جفت سرراهی
- جدایی جفت از رحم
- زایمان زودرس
باشد که جان مادر و جنین را تهدید می‌کنند. اگر علاوه بر خونریزی علائم زیر را دارید، باید با اورژانس تماس بگیرید:
- درد شدید و ناگهانی در شکم، لگن یا شانه
- ازدست‌دادن هوشیاری
- خونریزی شدید
- تب و لرز
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
کلام آخر دکترساینا
هماتوم بارداری اتفاق شایعی نیست و فقط ۱۱ درصد از خونریزیهای بارداری، ناشی از آن هستند. خیلی از افراد مبتلا به هماتوم بدون اینکه علامت خاصی را تجربه کنند بهبود می‌یابند. برخی از افراد هم ممکن است خونریزی یا درد خفیفی را تجربه کنند که بعد از چند هفته بهبود پیدا می‌کند. اکثر اوقات هماتوم مسئله خطرناکی برای مادر و جنین نیست و در صورت تشخیص، با استراحت کافی و رعایت رژیم غذایی سالم بارداری می‌توان از بروز عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد.
| نام بیماری | هماتوم بارداری |
| تخصص مربوطه | زنان و زایمان |
| انواع | · کوریونیک
· رتروپلاسنتال · ساب آمنیوتیک (پره پلاسنتال) |
| علائم | · خونریزی
· درد و انقباض (به‌ندرت) |
| عوارض نادر | · خونریزی شدید واژن
· سقط جنین · زایمان زودرس · جداشدن جفت از دیواره رحم · پارگی زودرس کیسه آب |
| علت | جدایی لایه خارجی کیست آب از دیواره رحم و جمع‌شدن خون fdk رحم و کیسه آب |
| موارد ریسک بالای ابتلا | · ناهنجاری‌های رحم
· سابقه عفونت یا جراحت رحم · سابقه سقط مکرر جنین · بارداری با IVF · فشارخون خیلی بالا · پره‌اکلامپسی زودهنگام |
| روش‌های تشخیص | سونوگرافی |
| روش‌های درمان | قبل از هفته ۲۰ام:
o استراحت و کاهش تحرک o پرهیز از دخول o نوشیدن آب کافی o بستری (در صورت نیاز) بعد از هفته ۲۰ام: o آمپول روگام o سونوگرافی مکرر برای بررسی وضعیت جنین o زایمان زودرس o بستری |
| میزان شیوع | ۱۱ درصد |
خیر؛ هماتوم بارداری یک مشکل فیزیکی است و ارتباطی به جنسیت جنین ندارد. جنسیت جنین فقط وابسته به نحوه ترکیب کروموزومهای اسپرم و تخمک است.
بله؛ اکثر افراد مبتلا به هماتوم می‌توانند بارداری موفقی را پشت سر بگذارند.
هماتوم معمولاً خودبه‌خود از بین میرود و درمان غذایی یا دارویی خاصی برای آن وجود ندارد. رعایت رژیم غذایی سالم و پرهیز از مصرف مواد غذایی مضر کمک می‌کند تا عوارض ناشی از هماتوم به حداقل برسند.