هماتوم (Hematoma) یک مشکل شایع است که در نتیجه آسیب به یکی از عروق خونی بزرگ در بدن رخ می‌دهد. اکثر افراد در دوره‌ای از زندگی خود دچار هماتوم می‌شوند. این عارضه می‌تواند مانند یک کبودی به نظر برسد. در بسیاری از هماتوم ها نسبتاً بی‌خطر هستند، اما برخی از آنها می‌توانند مشکل جدی‌تری را ایجاد کنند.
در این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا به‌طو کامل با علت، انواع و راه‌های درمان بیماری هماتوم آشنا خواهید شد. پس با ما همراه باشید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
هماتوم چیست؟
همانطور که اشاره کردیم هماتوم در اثر آسیب به یکی از عروق خونی بزرگ در بدن رخ می‌دهد و مانند کبودی به نظر می‌رسد. بسیاری از هماتوم ها نسبتاً بی‌خطر هستند، اما برخی از آنها می‌توانند مشکلات جدی‌تری را ایجاد کنند.
ضربه و صدمات از رایج‌ترین علت بروز این عارضه هستند. در برخی موارد نیز هماتوم می‌تواند بدون هیچ علت خاصی در قسمت‌های مختلف بدن رخ دهد.
هماتوم در نتیجه آسیب یا ضربه به یکی از عروق خونی بزرگ در بدن ایجاد می‌شود و ظاهری مانند کبودی دارد. نوع هماتوم بسته به محلی که در بدن رخ می‌دهد می‌تواند بی‌خطر یا خطرناک باشد.
چه عواملی باعث پیدایش هماتوم می‌شوند؟
هرگونه آسیب به دیواره‌ی رگ‌های خونی ممکن است باعث نشت خون شود. این خون هنگام خروج از رگ‌های خونی باعث ایجاد این عارضه می‌شود. در ادامه با شایع‌ترین علل ایجاد هماتوم آشنا خواهید شد:
هماتوم ناشی از صدمات جزئی یا شدید
برای ایجاد هماتوم لازم نیست صدمات شدید باشند، گاهی ممکن است در اثر صدمات ساده‌ای مانند اصابت انگشتان پا به پایه میز یا صندلی، این عارضه را تجربه کنید.
صدمات قابل ملاحظه دیگر از جمله صدمات ناشی از تصادفات وسیله نقلیه، سقوط از ارتفاع یا آنوریسم نیز می‌تواند باعث ایجاد هماتوم شوند.
هماتوم ناشی از اقدامات جراحی
برخی از اقدامات جراحی از جمله اقدامات پزشکی، دندانپزشکی یا جراحی زیبایی ممکن است منجر به هماتوم شود، چراکه این اقدامات ممکن است به بافت‌ها و رگ‌های خونی آسیب رسانند.
هماتوم ناشی از مصرف برخی از داروها
برخی از داروهای رقیق‌کننده خون نیز ممکن است خطر هماتوم را افزایش دهند. به‌عنوان مثال افرادی که به‌طور منظم آسپرین (Aspirin)، وارفارین یا دی پیریدامول (پرستین) مصرف می‌کنند احتمالاً مشکلات خونریزی از جمله هماتوم را تجربه خواهند کرد.
تفاوت هماتوم با کبودی
تغییر رنگ و حساسیت به لمس در ناحیه آسیب‌دیده باعث می‌شود مردم تصور کنند که هماتوم و کبودی یکسان هستند. اما این دو کاملا با یکدیگر متفاوت هستند.
کبودی در اثر آسیب به رگ‌های خونی کوچک ایجاد شده و باعث ایجاد لکه‌ای بنفش، آبی یا تیره روی پوست می‌شود. کبودی به‌طور معمول قبل از محو شدن کاملاً روشن یا زرد می‌شود. علاوه براین، کبودی مشکل جدی نیست و در بیشتر موارد بدون نیاز به درمان به خودی خود بهبود می‌یابد.
در مقابل، هماتوم نشات گرفته از آسیب دیدگی رگ‌های خونی بزرگتر است و ممکن است آبی تیره یا سیاه رنگ باشد. این عارضه اگر خفیف باشد با مراقبت‌های خانگی بهبود می‌یابد، اما اگر شدید باشد نیاز به درمان پزشکی دارند.
برای مشاهده لیست بهترین پزشک عمومی و داخلی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با پزشک عمومی ارتباط آنلاین با پزشک عمومیآشنایی با انواع هماتوم
نوع هماتوم به محلی که در بدن ظاهر می‌شود بستگی دارد و به‌طور معمول به انواع زیر دسته‌بندی می‌شود:
هماتوم گوش
در این نوع هماتوم، حفره‌ای بین غضروف گوش و پوست بالای آن ظاهر می‌شود. این یک صدمه‌ی شایع در کشتی‌گیران، بوکسورها و سایر ورزشکارانی است.
هماتوم زیرجلدی
هماتوم زیرجلدی (Subungual hematoma) در زیر پوست یا ناخن ظاهر می‌شود. این کبودی در اثر صدمات جزئی از قبیل ضربه‌ی تصادفی در اثر چکش یا یک جسم سنگین به انگشت ظاهر می‌شود.
هماتوم سر پوست
در هماتوم پوست سر (Scalp hematoma) به شکل یک برجستگی در پوست سر ظاهر می‌شود. این به علت آسیب به پوست و ماهیچه‌ی خارجی سر است و هیچگونه ربطی به مغز و تأثیرگذاری بر آن ندارد.
هماتوم سپتوم
تیغه‌ی بینی که به آن سپتوم (Septal) گفته می‌شود صفحه‌ی عمودی نازکی است که فضای داخلی بینی را به دو حفره‌ی مجزا تقسیم کرده و وزن بینی را تحمل می‌کند. زمانی که به این تیغه ضربه وارد شود یا شکستگی ایجاد شود، سروکله‌ی هماتوم سپتوم پیدا می‌شود. این عارضه بیشتر در کودکان رخ می‌دهد.
هماتوم رتروپریتئونال
هماتوم رتروپریتئونال یا خلف صفاقی (Retroperitoneal hematoma) به دلیل خونریزی در فضای دیواره‌ی شکم و بخش بزرگی از احشاء بدن ایجاد می‌شود. این عارضه بیشتر اوقات خود را با کبودی در قسمت پهلو نشان می‌دهد. این عارضه بیشتر در افراد سن بالا دیده می‌شود.
هماتوم طحال
کبودی در این نوع هماتوم زمانی بروز می‌کند که آسیب‌های جدی به طحال و شکم وارده شده باشد. این عارضه نیاز به درمان سریع دارد و اگر به حال خود رها شود، عوارض خطرناکی را به همراه خواهد داشت. احتمال بروز این بیماری در افراد بسیار پایین است.
هماتوم کبدی
کبد عضوی است که می‌تواند موادی تولید کند که از لخته‌شدن خون در هنگام خونریزی جلوگیری می‌کنند، اما زمانی که این عضو آسیب ببیند و هماتوم کبدی ایجاد شود، باید برای درمان به پزشک مراجعه کرد، چون بی‌توجهی به این کبودی عوارض جدی را در پی خواهد داشت.
هماتوم اپیدورال ستون فقرات (Spinal epidural hematoma)
اپیدورالیک قسمت کانال نخاعی است که از لنف، ریشه‌ی اعصاب نخاعی، بافت همبند، شریان‌های کوچک و شبکه‌ای از عروق داخلی ناحیه‌ی کمری تشکیل می‌شود. زمانیکه یک آسیب جدی به لایه‌ی نخاع و مهره‌ها وارد شود، کبودی عارضه‌ی هماتوم ایجاد می‌شود. با اینکه این عارضه بسیار نادر است، اما درمان نکردن آن می‌تواند عوارض بسیار جدی و خطرناکی را برای فرد به همراه داشته باشد.
هماتوم اپیدورال داخل جمجمه
هماتوم اپیدورال (Spinal epidural hematoma) شایع‌ترین نوع این بیماری است که در جمجمه و قسمت بیرونی مغز رخ می‌دهد و علت آن به‌طور معمول شکستگی جمجمه و پارگی رگ‌های شریان خلفی یا مننزیال میانی است. همچنین، این عارضه می‌تواند به خاطر یک آسیب مغزی در جمجمه ایجاد شود.
این عارضه به دلیل ضربات ناگهانی که به مغز وارد می‌شود بسیار شایع است. میزان مرگ در افرادی که دچار این عارضه می‌شوند و به درمان آن نمی‌پردازند، زیاد است. به همین دلیل بسیار مهم است که اگر فردی در یک حادثه آسیب دیده یا ضربه‌ای به سرش وارد شده باشد باید برای معاینه تخصصی به پزشک مراجعه کند.
هماتوم ساب دورال یا زیر سخت شامه
ساب دورال یا سخت شامه (Subdural) خارجی‌ترین لایه‌ی پوشاننده‌ی سیستم عصبی مرکزی است. هماتوم ساب دورال به دلیل وارد شدن ضربه به سر رخ می‌دهد و اگر به موقع درمان نشود، فلج مغزی و مرگ را به همراه خواهد داشت.
هماتوم بارداری یکی از انواع خو‌‌ن‌ریزی‌های دوران بارداری است که به‌عنوان خونریزی ساب کوریونیک نیز شناخته می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این عارضه مقاله « هماتوم در بارداری چیست» را مطالعه کنید
علائم هماتوم چیست؟
علائم این بیماری ممکن است بلافاصله بروز نکند، اما معمولاً در چند روز اول ظاهر می‌شوند. علائم هماتوم ساب دورال نیز معمولاً طی ۷۲ ساعت پس از آسیب دیده می‌شود. با این حال علائم هماتوم بسته به خفیف یا شدید بودن آن عبارتند از:
علائم هماتوم خفیف
زمانی که هماتوم سطحی باشد، فرد علائم زیر را تجربه می‌کند:
- تغییر رنگ پوست
- التهاب و تورم
- حساسیت در منطقه
- سرخی
- احساس گرما و درد در اطراف ناحیه آسیب‌دیده
علائم هماتوم های شدید
در موارد شدیدتر ممکن است فرد با علائم شدیدتری مواجه شود. به عنوان مثال در هماتوم اپیدورال داخل جمجمه لازم است مراقب علائم زیر مانند:
- سردرد شدید و بدتر
- مردمک ناهموار
- مشکل در حرکت دادن بازو یا پا
- از دست دادن شنوایی
- مشکل در بلعیدن
- خواب آلودگی
- از دست دادن هوشیاری
اگر از ناحیه سر دچار آسیب شده‌اید، درصورت مشاهده هر یک از این علائم باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های درمان را بشناسید
هماتوم خفیف معمولا به درمان خاصی نیاز ندارد و بدن معمولاً با گذشت زمان خون اطراف ناحیه آسیب‌دیده را جذب می‌کند و بهبود می‌یابد.
درمان خانگی
اگر هماتوم خفیف است سعی کنید ناحیه آسیب دیده را استراحت دهید و برای کاهش درد و تورم از کمپرس آب یخ استفاده کنید.
درمان پزشکی
اگر درد شدیدی را احساس تجربه می‌کنید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشکان ممکن است آتل‌بندی ناحیه آسیب‌دیده را تجویز کنند یا برای کاهش درد داروهای ضد درد را تجویز کنند.
یادتان باشد که برای کاهش التهاب و درد ناشی از بیماری هماتوم از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنید، چراکه مصرف برخی داروها مانند آسپرین در این دوران، وضعیت را بدتر می‌کند.
جراحی
در مواردی که هماتوم شدید باشد و به نخاع، مغز یا سایر اندام‌ها فشار وارد کند پزشک ممکن است جراحی را تجویز کند. در موارد دیگر نیز پزشکان ممکن است بخواهند هماتوم هایی که در معرض خطر عفونت است را به کمک جراحی تخلیه کنند.
عوارض ناشی از هماتوم
هماتوم اگر درمان نشود گاهی اوقات می تواند عوارضی ایجاد کند. به عنوان مثال عدم تشخیص و درمان هماتوم در مغز ممکن است علائمی مانند سردرد دائمی، سرگیجه یا اختلال گفتار را در فرد ایجاد کند.
اهمیت مراجعه به پزشک درصورت آسیب به سر
برخی از هماتوم‌های شدید مانند ساب دورال یا هماتوم جمجمه ممکن است در مراحل اولیه علائم خاصی از خود نشان ند‌هند، به همین دلیل بسیار مهم است که افرادی که دچار یک حادثه جدی مانند تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع شده اند، به پزشک مراجه کنند تا مورد معاینه تخصصی قرار گیرند. اگر پزشک به هماتوم داخل جمجمه مشکوک باشد ممکن است اسکن تصویربرداری را تجویز کند.
در مواردی نیز ممکن است پزشکان پس از کاهش التهاب اولیه در اثر جراحات وارد شده به سر، کبودی در بافت‌ها و اندام‌های داخلی را مورد بررسی قرار دهند.
کلام آخر دکتر ساینا
بسیاری از هماتوم ها ساده هستند و معمولاً عوارضی ایجاد نمی‌کنند. شما می‌توانید هماتوم های جزئی را می‌توان در خانه و با درمان‌های محافظه کارانه مدیریت کنید. اما اگر هماتوم دردناک باشد، بهتر است به‌دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
همچنین یادتان باشد افرادی که از ناحیه سر آسیب دیده‌اند یا دچار هماتومی شده‌اند که عفونی است باید سریعا به پزشک مراجعه کنند تا با تشخیص سریع و درمان مناسب بتوان از عوارض این بیماری جلوگیری کرد.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.