جوش زیر پوستی یا آکنه‌ی کیستیک، جدی‌ترین نوع جوش است که در عمق پوست شکل می‌گیرد. این نوع جوش در همه‌ی افراد دیده می‌شود؛ اما در کسانی که پوست چرب دارند شایع‌تر است. در این مقاله به بررسی علل و روش‌های درمان جوش زیر پوستی می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
جوش های زیر پوستی
جوش زیرپوستی در زیر سطح پوست ایجاد می‌شود. اگرچه جوش زیرپوستی به‌راحتی قابل مشاهده نیست؛ اما توده‌ی ناشی از آن زیر پوست احساس می‌شود.
جوش زیر پوستی ممکن است به شکل یک ناحیه‌ی سفید بزرگ در زیر پوست باشد که لمس کردن آن با درد همراه است. همچنین ممکن است پوست اطراف جوش ملتهب شده و موجب شود پوست به رنگ صورتی یا قرمز دیده شود.
جوش های زیر پوستی معمولاً در اثر گیر افتادن سبوم، سلول‌های مرده‌ی پوست و باکتری‌های در فولیکول‌های مو ایجاد می‌شوند.
علت جوش زیر پوستی چیست؟
اگرچه علت جوش زیر پوستی به‌راحتی قابل تشخیص نیست؛ اما محققان و متخصصان پوست عواملی را شناسایی کرده‌اند که احتمال بروز این نوع آکنه را افزایش می‌دهند:
- چربی، باکتری و سلول‌های مرده‌ی پوست: پوست حاوی غده‌هایی است که به‌طور طبیعی چربی تولید می‌کنند. چربی پوست با نام سبوم شناخته می‌شود. بعضی اوقات ممکن است غدد چربی بیش‌ازحد سبوم تولید کنند، سبوم اضافی با سلول‌های مرده‌ی پوست مخلوط می‌شود و می‌تواند یک گرفتگی در منافذ و فولیکول‌ها ایجاد کند. سپس باکتری‌هایی که روی پوست زندگی می‌کنند می‌توانند فولیکول‌های مسدودشده را آلوده کنند و باعث ایجاد ندول یا کیست شوند.
- هورمون‌ها: هورمون‌های آندروژن از جمله هورمون‌هایی‌اند که در دوران بلوغ افزایش پیدا می‌کنند. این هورمون‌ها بر غدد چربی اثر گذاشته و باعث بزرگ شدن آنها و افزایش سبوم (چربی) پوست می‌شوند. البته تغییرات هورمونی مختص دوران بلوغ نیستند و ممکن است در دوران بزرگسالی نیز، به‌ویژه در زنان رخ دهند.
- سابقه‌ی خانوادگی: به‌نظر می‌رسد که آکنه به‌صورت ارثی از نسلی به نسل بعد منتقل شود: ولی مطالعات کمی در مورد اساس ژنتیکی آکنه انجام شده است.
- داروها: برخی داروهای حاوی کورتیکواستروئید، تستوسترون یا لیتیوم می‌توانند در بروز جوش زیر پوستی اثرگذار باشند.
سایر عوامل
محققان و متخصصان پوست معتقدند عوامل زیر می‌توانند احتمال بروز آکنه را افزایش دهند:
- لوازم آرایشی یا محصولات پوستی تحریک‌کننده
- استرس
- فشار یا اصطکاک ناشی از لباس‌های تنگ، کلاه‌ایمنی و غیره
- آلودگی یا رطوبت هوا
- فشردن، تحریک کردن، یا خاراندن جوش‌های صورت
- استفاده از لایه‌بردارهای قوی پوست
درمان موضعی جوش زیر پوستی
روش‌های درمانی مختلفی برای درمان موضعی جوش زیر پوستی وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
داروهای موضعی
انواع بسیاری از پمادها و کرم‌ها در بهبود جوش زیر پوستی مؤثر واقع می‌شوند:
- بنزوئیل پروکساید: این ماده خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد و باکتری‌های روی پوست را کاهش می‌دهد. این محصول به دو صورت کرم و ژل موجود است.
- رتینوئیدها: این محصول نیز به‌صورت ژل و کرم موجود است؛ رتینوئیدها سرعت تعویض سلول‌های جدید و قدیمی پوست را افزایش داده و میزان تولید سبوم (چربی) پوست را کاهش می‌دهند.
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: آنتی‌بیوتیک‌های موضعی با کاهش باکتری‌های روی پوست که در بروز آکنه مؤثرند، به درمان جوش زیر پوستی کمک می‌کنند.
داروها و پمادهای ذکر شده در این مقاله تنها برای آشنایی بیشتر شما ذکر شده‌اند. پیش از مصرف حتماً با پزشک مشورت کنید.
لایه برداری شیمیایی
محصولات لایه‌برداری شیمیایی پوست با برداشتن رویی‌ترین لایه‌ی پوست به درمان جوش زیر پوستی کمک می‌کنند. البته نباید در استفاده از این محصولات زیاده‌روی کنید؛ چراکه می‌توانند موجب تحریک پوست و بدتر شدن وضعیت آن شوند.
لیزر درمانی
به نظر می‌رسد استفاده از نور مرئی، به‌ویژه نور آبی، در بهبود وضعیت پوست و درمان انواع آکنه مؤثر باشد.
توجه کنید که این روش‌ها تنها برای آشنایی شما مطرح شده‌اند. توصیه می‌شود هیچ‌یک از درمان‌های موضعی را بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید؛ تحریک بیش‌ازحد و شدید پوست می‌تواند وضعیت آکنه را بدتر کند.
درمان خانگی جوش زیر پوستی
در بعضی موارد، اگر جوش زیر پوستی چرک نکرده و ملتهب نباشد، می‌توان با کمک درمان‌های خانگی آن را برطرف کرد.
روش‌های مختلفی برای درمان خانگی جوش زیر پوستی وجود دارند:
هرگز جوش زیر پوستی را فشار ندهید
جوش‌های زیر پوستی معمولاً روی سطح پوست قرار ندارند؛ بلکه زیر پوست‌اند. به‌همین‌دلیل فشار دادن جوش زیر پوستی نه‌تنها باعث تخلیه‌ی آن نمی‌شود؛ بلکه می‌تواند منجربه باقی ماندن جای آن، ایجاد جوش‌های بزرگ‌تر و وخیم‌تر، دردناک‌تر شدن جوش یا عفونت شود.
فشار دادن جوش‌های زیر پوستی همچنین باعث می‌شود محتویات جوش، که ترکیبی از سبوم، سلول‌های مرده‌ی پوست و باکتری‌ها است، به عمق پوست فشار داده شود که می‌تواند التهاب را افزایش دهد.
از کمپرس گرم استفاده کنید
استفاده از کمپرس گرم می‌تواند به درمان جوش‌های زیر پوستی کمک کند. گرما می‌تواند منافذ پوست را باز کرده و جوش را به سطح پوست نزدیک کند. رسیدن جوش به سطح پوست باعث می‌شود سبوم، سلول‌ها مرده و باکتری‌ها از پوست خارج شوند.
گرمای کمپرس همچنین می‌تواند به تسکین درد کمک کند.
برای درمان جوش‌های زیر پوستی با کمپرس گرم از روش زیر استفاده کنید:
- با قرار دادن یک دستمال پارچه‌ای تمیز در آب گرم، یک کمپرس گرم درست کنید. دقت کنید که آب داغ و سوزاننده نباشد.
- کمپرس گرم را به‌مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی جوش زیر پوستی نگه دارید. این کار را سه تا چهار بار در طول روز تکرار کنید.
- ناحیه‌ی آسیب‌دیده و ملتهب را تمیز نگه دارید و از دست زدن به محل جوش خودداری کنید. بهتر است تا زمان بهبودی جوش از مصرف محصولات آرایشی خودداری کنید.
برچسب ضد جوش را امتحان کنید
برچسب ضدجوش یا چسب مخصوص جوش یک برچسب کوچک است که قرار دادن آن روی محل جوش می‌تواند به بهبود سریع‌تر آن کمک کند.
برچسب‌های ضد جوش با بیرون کشیدن سبوم، جذب چربی اضافی، کاهش التهاب و کاهش اندازه‌ی لک ناشی از جوش به درمان آن کمک می‌کنند.
این برچسب‌ها را طبق دستورالعمل روی‌شان استفاده کنید.
شاید روغن درخت چای مفید باشد
روغن درخت چای با داشتن خواص ضدباکتریایی می‌تواند در درمان جوش‌های صورت مؤثر باشد. برخی افراد روغن درخت چای را برای درمان جوش های زیر پوستی مفید می‌دانند؛ بااین‌حال طبق گفته‌های آکادمی پوست آمریکا شواهد کافی برای درمان جوش با روغن درخت چای وجود ندارد.
مطالعه‌ی کوچکی نشان داده است که مصرف روزانه‌ی روغن درخت چای به مدت ۱۲ هفته، آکنه‌های خفیف تا متوسط صورت را بهبود می‌بخشد.[۱]
کمپرس گرم بهترین روش درمان خانگی جوش زیرپوستی است.
برای پیشگیری از جوش زیر پوستی چه کنیم؟
بهترین پیشگیری از جوش های زیر پوستی، مراقبت از پوست و رعایت بهداشت است. اگرچه جوش زیرپوستی به دلیل رعایت بهداشت ضعیف ایجاد نمی‌شود؛ اما آلودگی پوست یا چربی شسته‌نشده‌ی روی پوست می‌تواند آن را تشدید کند.
رعایت موارد زیر می‌تواند در پیشگیری از جوش زیر پوستی مؤثر باشد:
- صورت خود را دوبار در روز بشویید و بعد از ورزش کردن یا در روزهای گرم مرتب حمام کنید.
- با پوست خود با ملایمت رفتار کنید؛ محصولات فاقد الکل مصرف کنید. هنگام شستن صورت به‌جای لیف‌های زبر، از انگشتان خود استفاده کنید و با حرکات دایره‌ای صورت را بشویید.
- درصورت بروز جوش‌های معمولی، آنها را لمس یا تحریک نکنید. فشار دادن جوش، خطر باقی ماندن جای جوش را افزایش می‌دهد و می‌تواند زمان التیام آن را طولانی کند.
- از کرم ضدآفتاب، کلاه و سایر محافظ‌های پوست در برابر آفتاب استفاده کنید.
چه زمانی باید به متخصص پوست مراجعه کرد؟
درمان جوش های زیرپوستی نسبت به سایر انواع آکنه بسیار چالش‌برانگیزتر است. به‌همین‌دلیل، اگرچه درمان‌های خانگی می‌توانند این عارضه را بهبود دهند؛ ولی درمان قطعی جوش زیر پوستی در بسیاری از موارد فقط با کمک پزشک امکان‌پذیر است.
اگر درمان‌های خانگی برای برطرف کردن جوش زیر پوستی کافی نبودند، با متخصص پوست مشورت کنید. همچنین اگر مرتباً به جوش‌های زیرپوستی دچار می‌شوید، بهتر است حتماً با متخصص پوست صحبت کنید. ممکن است پزشک برای درمان این عارضه، انواع داروهای خوراکی یا موضعی را تجویز کند.
کلام آخر دکترساینا
جوش زیر پوستی اغلب به‌خودی‌خود بهبود می‌یابد؛ در غیراین‌صورت، با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید. به‌هیچ‌عنوان جوش های زیرپوستی را فشار ندهید؛ چراکه باعث گسترش التهاب و عفونت بافتی می‌شود. اگر می‌خواهید با متخصص پوست و مو صحبت کنید، در سامانه دکترساینا می‌توانید از بهترین پزشکان متخصص پوست و مو مشاوره آنلاین بگیرید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص پوست و مو کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص پوست و مو ارتباط آنلاین با متخصص پوست و موسؤالات متداول
استفاده از یخ و کمپرس سرد می‌تواند در بهبود درد ناشی از جوش زیر پوستی مؤثر واقع شود. درصورت استفاده از یخ، بهتر است آن را بیشتر از پنج دقیقه روی پوست نگه ندارید.
می‌توانید به‌مدت پنج دقیقه کمپرس سرد را روی صورت خود نگه دارید، سپس پنج دقیقه آن را برداشته و به پوست استراحت دهید و مجدداً به مدت پنج دقیقه یخ را روی پوست قرار دهید.
هرچند خمیردندان حاوی ترکیباتی است که می‌توانند در بهبود جوش و آکنه مؤثر واقع شوند؛ اما مصرف این محصول روی پوست بههیچ عنوان توصیه نمی‌شود. خمیردندان محصول مخصوص مصرف پوستی نیست و می‌تواند پوست را بهشدت تحریک کرده و وضعیت آکنه را وخیم‌تر کند.
همراهان مجله سلامت دکترساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سؤالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.
[۱] Malhi, H. K., Tu, J., Riley, T. V., Kumarasinghe, S. P., & Hammer, K. A. (2017). Tea tree oil gel for mild to moderate acne; a 12 week uncontrolled, open-label phase II pilot study. The Australasian journal of dermatology, 58(3), 205–۲۱۰. https://doi.org/10.1111/ajd.12465