سرطان بیضه؛ شایع ترین سرطان در بین مردان جوان

در سرطان بیضه (Testicular cancer) سلول‌های بیضه‌ی مردان در یک یا هر دو بیضه به شکل غیرطبیعی (سرطانی) رشد می‌کنند. سرطان بیضه اغلب توسط بیمار به‌صورت یک توده یا تورم در بیضه ظاهر می‌شود. خبر خوب این است که این سرطان حتی زمانی که پیشرفت کرده باشد باتوجه به نوع و مراحل سرطان قابل درمان است. برای درمان سرطان بیضه می‌توان از یک روش درمانی و یا ترکیبی از چند روش درمانی استفاده کرد.

 دکتر ساینا تصمیم دارد که در این مقاله اطلاعات کاملی را از علائم سرطان بیضه تا درمان آن در اختیار شما قرار بدهد؛ امیدواریم آگاهی‌بخشی درباره این بیماری به پیشگیری و تشخیص به‌موقع آن کمک کند. 

سرطان بیضه چقدر شایع است؟ 

طبق آمار جهانی، سرطان بیضه از شایع‌ترین سرطان‌ها بین مردان جوان بالغ در سنین ۳۰ تا ۳۹ سالگی است. ^[۱] امسال حدود ۳۱۰۰ مورد جدید از این بیماری در گروه سنی ۳۰ تا ۳۹ و ۳۰۰۰ مورد جدید بین گروه سنی ۲۰ تا ۲۹ سال وجود دارد. متوسط سن تشخیص این بیماری در آقایان ۳۳ سال است، گرچه این بیماری در هر سنی رخ می‌دهد. آمار دقیقی از ایران در دست نیست؛ اما به نظر می‌رسد سرطان بیضه در بین جوانان ایرانی نیز در حال افزایش است. 

اگر شما (یا عزیزان شما) به سرطان بیضه مبتلا هستید تجربیات خود را درباره این بیماری، در بخش نظرات، با مخاطبان دکتر ساینا به‌اشتراک بگذارید. شما با سرطان بیضه چطور کنار آمدید؟

سن شیوع سرطان بیضه 

سرطان بیضه قبل از بلوغ نادر است. حدوداً ۶٪ از کل مبتلایان، پسران کمتر از ۱۵ سال و نوجوانان ۱۵ تا ۱۹ سال، و حدودا ۸٪ از مبتلایان، آقایان ۵۵ سال و یا آقایانی با سن بالاتر هستند.^[۲]
البته توجه کنید که این آمار مربوط به کشورهای توسعه‌یافته‌ای مثل ایالات متحده است. با این حال، مشاهدات جامعه پزشکی گویای افزایش این بیماری در ایران است. طبق برخی از اظهارنظرها، جوانان ایرانی در سنین ۱۵ تا ۳۰ سال به سرطان بیضه مبتلا می‌شوند.

انواع سرطان بیضه 

بیضه‌ها غدد جنسی مردانه هستند که وظیفه تولید تستوسترون و اسپرم آقایان را برعهده دارند. سلول‌های زاینده (Germ Cell) در بیضه‌ها اسپرم‌های نابالغ تولید می‌کنند. این اسپرم‌ها از طریق شبکه‌ای از لوله‌ها (لوله‌های ریز) و لوله‌های بزرگتر به اپیدیدیم (یک لوله پیچ‌خورده طولانی در کنار بیضه‌ها) حرکت می‌کنند. در آنجا اسپرم به اسپرم بالغ تبدیل و ذخیره می‌شود.

جالب است بدانید که منشا تقریبا همه سلول‌های سرطان بیضه همین سلول‌های زاینده هستند.
دو نوع اصلی تومور سلول‌های زاینده (germ cell tumors) در بیضه‌ها وجود دارد: سمینوم و غیر سمینوم.
باید گفت این ۲ نوع سرطان و یا تومور هرکدام روش‌های مخصوص خود را برای گسترش دارند و صد البته شیوه درمان هرکدام با دیگری متفاوت است.

تومور نوع سمینوم چیست؟ 

تومور نوع سمینوم نوعی سرطان بیضه با رشد کند است. این سرطان در بیضه‌ها شروع می‌شود، اما به غدد لنفاوی گسترش می‌یابد. پیشرفت در غدد لنفاوی با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی متوقف می‌شود.

تومور Nonseminomas یا غیر سمینوم‌ها چیست؟ 

تومور غیر سمینومی متداول‌تر است و سریع‌تر از نوع سمینوم رشد می‌کند. این نوع تومور بیضه معمولاً از بیشتر از یک نوع سلول تشکیل می‌شود و برحسب نوع سلول، دو نوع دارد: Choriocarcinoma و Embryonal carcinoma (نوع نادر).
سمینوم نسبت به اشعه‌درمانی (رادیوتراپی) حساسیت بیشتری دارد. اگر در تومور بیضه هم سلول‌های سمینوم و هم غیر سمینوم دیده شود، با روش سلول‌های توموری غیر سمینوم درمان می‌شود.

علت سرطان بیضه

متاسفانه در اغلب موارد کاملا مشخص نمی‌شود چه عاملی باعث سرطان بیضه شده است. پزشکان می‌دانند سرطان بیضه زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های سالم دچار تغییراتی شوند تغییراتی که در نهایت منجر به ایجاد سرطان می‌شود. به گفته آن‌ها، سلول‌های سالم به شکل منظم رشد کرده و تقسیم می‌شوند و اینگونه بدن به عملکرد طبیعی خود ادامه می‌دهد.

می‌توانید با مشاهده تصاویر سرطان بیضه دید واضحی از مراحل تشکیل این سرطان داشته باشید.

در هر سلول مکانیسم‌هایی وجود دارد که مشخص می‌کند با چه سرعتی و چند بار تقسیم شود؛ اما گاهی بر اثر تغییرات در سلول، این مکانیسم‌ها خاموش می‌شوند و تقسیم سلول دیگر قابل‌کنترل نیست. به این صورت، سلول سرطانی به‌وجود می‌آید. سلول سرطانی حتی وقتی نیازی به سلول جدید نیست به تقسیم بی‌رویه ادامه می‌دهد. تجمع سلول‌های سرطانی در بیضه‌ها باعث ایجاد تومور بیضه می‌شود.
تقریباً همه سلول‌های سرطان بیضه در سلول‌های زاینده (سلول‌هایی که در بیضه‌ها اسپرم نابالغ تولید می‌کنند) تشکیل می‌شوند. البته در حال حاضر اینکه چه عواملی باعث ایجاد ناهنجاری‌ها در سلول‌های زاینده و گسترش سرطان می‌شوند نامشخص است.

علائم سرطان بیضه 

از جمله علائم سرطان بیضه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

•  احساس درد و یا ناراحتی در کیسه بیضه
•  وجود یک توده، تورم یا یک غده در بیضه، به دو صورت بدون درد یا همراه با درد (اگر شما حین بررسی ظاهری بیضه‌ها و یا لمس آن‌ها متوجه وجود غده در بیضه‌ها شوید یا با تورم‌های بزرگ و کوچکی در آن‌ها مواجه شوید بهتر است با پزشک درباره این موضوع مشورت کنید)
•  تغییر ظاهری بیضه‌ها
•  وجود دردهای مبهم در ناحیه تحتانی شکم یا کشاله ران
•  تجمع ناگهانی مایعات در کیسه بیضه
•  احساس سنگینی در کیسه بیضه (ممکن است حس کنید یکی از بیضه‌های شما در مقایسه با دیگری سفت‌تر شده است و یا حتی ممکن است سایز آن بزرگ و کوچک شود.)
•  بزرگ شدن یا حساسیت پستان‌ها (احتمال رخداد این نشانه در سرطان بیضه بسیار کم است، اما در برخی موارد بیمار با حساسیت در پستان‌ها و یا رشد آن‌ها مواجه می‌شود که علت آن را می‌توان در تغییر هورمون‌ها یافت. به این علامت ژنیکوماستی می‌گویند.)
•  کمردرد در سرطان بیضه نشانهٔ مهمی است.
•  تورم یک یا هر دو پا یا
•  تنگی نفس بر اثر تشکیل لخته خون در پا یا ریه نیز ممکن است علامت سرطان بیضه باشد.
• تشکیل لخته خون در وریدهای (سیاه‌رگ) بزرگ، لخته وریدی عمقی (DVT) نام دارد. حرکت لخته از پا به سرخ‌رگ‌های ریه «آمبولی ریه» نام دارد که باعث تنگی نفس می‌شود. در مردان جوان و میان‌سال، تشکیل لخته ممکن است اولین علامت سرطان بیضه باشد.
•  درد کمر، تنگی نفس، درد قفسه سینه، خلط خونی و ضعف و بی‌حالی از نشانه‌های سرطان بیضه پیشرفته هستند.

تشابه علائم سرطان بیضه با بیماری‌های دیگر 

بسیاری از علائم سرطان بیضه شبیه بیماری‌های دیگر هستند؛ از جمله:

•  نوعی کیست اپی‌دیدیم به نام اسپرماتوسل. اپی‌دیدیم جسم کوچک چسبیده به بیضه است که از لوله‌های به‌هم‌پیچیده تشکیل شده است. این لوله‌ها اسپرم را به خارج از سمت بیضه هدایت می‌کنند.
•  بزرگ شدن رگ‌های بیضه که به آن واریکوسل گفته می‌شود.
•  جمع شدن مایع در کیسه بیضه که به آن هیدروسل گفته می‌شود.
•  ایجاد شکاف در عضلات شکم یا فتق

علاوه بر این، درد در ناحیه تناسلی مردان ممکن است نشان‌دهنده موارد زیر باشد:

•  عفونت بیضه (ارکیت) و عفونت اپی‌دیدیم (اپی‌دیدیمیت). اگر پزشک به عفونت شک داشته باشد، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. اگر موثر نبود بیمار از نظر سرطان بیضه بررسی می‌شود.
•  آسیب بیضه
•  پیچ خوردن بیضه

این علائم و نشانه‌ها ممکن است در اثر سرطان بیضه یا بیماری‌های دیگری ایجاد شوند، پس اگر دو یا سه علامت را مشاهده کردید بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.

همچنین توصیه می‌شود هر چند وقت یک بار بیضه‌ها را بررسی کنید تا از سلامت آن‌ها مطمئن شوید. علاوه بر آن می‌توانید سوالات و نگرانی‌های خود را با متخصص اورولوژی مطرح کنید. طبق نظر پزشکان تشخیص سرطان بیضه زودهنگام می‌تواند به درمان سریع‌تر آن کمک کند.

تشخیص سرطان بیضه چگونه انجام می‌شود؟ 

بهترین زمان برای انجام بررسی و خودآزمایی بیضه‌ها، بعد از استحمام با آب گرم و یا حین استفاده از دوش و در حالت ایستاده است؛ یعنی زمانی که بدن در حالت آرامش و کیسه بیضه‌ها به‌آرامی قرار گرفته‌اند. شما تنها به چند دقیقه زمان برای انجام این کار نیاز دارید. 

روش انجام تست خودآزمایی بیضه

برای شروع تست خودآزمایی سلامت بیضه‌ها می‌توانید این روش‌ها را به‌کار بگیرید:

•  در ابتدا هر بیضه را جداگانه بررسی کنید. کافی‌ست به آرامی، اما به‌محکمی هر بیضه را بین انگشت شست و انگشت اشاره خود قرار دهید و پس از آن تمام سطوح آن را بررسی کنید. استحکام بیضه در تمام سطوح باید یکسان باشد. فراموش نکنید، بزرگ بودن یکی از بیضه‌ها در مقایسه با دیگری طبیعی است.
•  اپیدیدیم و مجاری وازدفران را پیدا کنید. اپیدیدیم و وازدفران نواحی نرم و لوله‌مانندی در بالا و پشت بیضه‌ها هستند. این لوله‌ها وظیفه جمع‌آوری و انتقال اسپرم را برعهده دارند. بهتر است در هر بررسی این نواحی را در نظر بگیرید و در صورت مشاهده هرگونه تفاوتی در آن‌ها، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
•  در هر بررسی به دنبال توده‌ها، تورم یا غده‌های اضافی در ناحیه بیضه‌ها بگردید. هرگونه برآمدگی یا برجستگی غیرطبیعی حتی بدون هیچگونه دردی می‌تواند از نشانه‌های سرطان بیضه باشد. البته احساس درد نیز غیرطبیعی است.
•  حداقل هر ماه یک‌بار بدن خود را بررسی کنید و در هر بررسی به دنبال هرگونه تغییر در بافت، توده و یا غده غیرطبیعی باشید. اگر غده‌ای در بیضه راست یافتید، به معنای تومور بیضه راست است.

اگر در حین بررسی متوجه یک توده غیرطبیعی شدید، باید به دنبال دریافت راهنمایی‌های پزشکی باشید. به یاد داشته باشید امکان دارد پزشک متخصص پس از بررسی‌ها وجود هیچگونه توده در بیضه‌ها را تایید نکند؛ اما حداقل از وضعیت خودتان مطمئن شده‌اید و خیالتان راحت می‌شود که به این سرطان مبتلا نیستید.

آزمایش پزشکی سرطان بیضه 

در ادامه شما را با روش‌های آزمایش پزشکی سرطان بیضه آشنا می‌کنیم:

بررسی سوابق بهداشتی و معاینه فیزیکی بیضه‌ها 

در این روش از تشخیص سرطان بیضه، متخصص اورولوژی ابتدا با شما درباره سلامت جسمتان صحبت می‌کند. او ممکن است از شما سوالاتی درباره مناطق مختلف بدنتان همچون بیضه‌ها، شکم و غیره بپرسد و سپس به بررسی کیسه بیضه، نواحی شکم (قسمت پایین و بالای شکم)، غدد لنفاوی و سایر قسمت‌های مرتبط به این بیماری بپردازد. پزشک با بررسی این علائم می‌تواند به وجود توده، بافت غیرطبیعی و توده در کیسه بیضه پی ببرد.

در ضمن اگر سابقه بیضه نزول‌نکرده دارید، حتما آن را با پزشک مطرح کنید.

بیضه نزول‌نکرده چیست؟

بیضه نزول‌نکرده نوعی اختلال دوران جنینی است. در جنین پسر بیضه‌ها در شکم تشکیل می‌شود و سپس به کیسه بیضه وارد می‌شوند. اگر بیضه تا موقع تولد در شکم بماند، به آن بیضه نزول‌نکرده می‌گویند. بیضه نزول‌نکرده باید با جراحی خارج شود وگرنه احتمال سرطان در آن بالاست.

سونوگرافی بیضه‌ها 

پزشکان از سونوگرافی به‌منظور مشاهده توده در کیسه بیضه و بررسی بافت‌های مشکوک استفاده می‌کنند. متخصصان علاوه بر مشاهده عکس بیضه از این روش تصویربرداری برای بررسی سایر قسمت‌های بدن همچون قفسه سینه یا شکم هم بهره می‌برند.
متخصصان با سونوگرافی و اشعه ایکس بررسی می‌کنند که آیا سرطان بیضه به غدد لنفاوی، ریه‌ها یا کبد گسترش (متاستاز) یافته است یا خیر. باید متذکر شد از ‌‌ام آر آی به ندرت برای بررسی بیضه‌ها استفاده می‌شود؛ اما در برخی بیماران برای بررسی مغز و نخاع کاربردی است.

آزمایش خون

مورد بعدی که معمولا در بررسی و درمان سرطان بیضه مورد استفاده قرار می‌گیرد آزمایش خون است. پزشکان از آزمایش خون به‌منظور بررسی نشانه‌های سرطان بیضه استفاده می‌کنند. آزمایش خون می‌تواند در شناسایی پروتئین‌ها و هورمون‌هایی که توسط سلول‌های سرطانی ساخته می‌شوند کمک‌کننده باشد.

افزایش پروتئین‌هایی همچون AFP، ACG و LDH که از آن‌ها با عنوان نشانگر سرطان (تومور مارکر) نام می‌برند، از علائم ایجاد برخی از سرطان‌ها هستند اما در بسیاری از سرطان‌ها مانند سرطان بیضه افزایش نشانگرهای سرطان دیده نمی‌شود. به عبارت دیگر، این که در آزمایش خون هیچ نشانه غیرطبیعی مشاهده نمی‌شود به معنای آن نیست که هیچگونه سرطانی وجود ندارد. بهتر است از پزشک درباره سطح نشانگرهای سرطان در آزمایش خون خود بپرسید و مقدار طبیعی و غیرطبیعی آن‌ها را یاد بگیرید. 

آزمایش خون مخصوص علائم سرطان بیضه 

نشانگرهای تومور (AFP، HCG و LDH) باید قبل از هرگونه درمانی همچون جراحی و… اندازه‌گیری شوند. اگر دکتر تشخیص داد که سرطان دارید، قبل از درمان آن برای بررسی این که سرطان در چه مرحله‌ای‌ست و آیا پیشرفته است یا نه، نشانگرهای سرطان بیضه را تکرار می‌کند؛ همچنین بعد از درمان هم برای بررسی روند بیماری، باید در فواصل منظم چک‌آپ شوید.

برخی از داروها و ماری‌جوانا می‌توانند ایجاد HCG مثبت کاذب کنند. اگر احیانا داروهای خاص یا ماری‌جوانا مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از درمان این مسئله را با پزشک خود مطرح کنید. دکتر ساینا یادآوری می‌کند که مصرف ماری‌جوانا اثر مخربی بر سلامت عمومی شما دارد. 

درباره میزان نشانگرها

در سرطان بیضه سمینوم خالص، سطح HCG افزایش می‌یابد؛ اما هرگز در میزان AFP افزایشی ایجاد نمی‌شود. اغلب، سرطان غیر سمینوم‌ میزان AFP و / یا HCG را افزایش می‌دهد. آزمایش ادرار بدون نسخه که برای تایید بارداری انجام می‌شود، میزان HCG موجود در ادرار را بررسی می‌کنند اما این آزمایش‌ها برای سرطان بیضه قابل‌اعتماد نیستند. برای آموزش بیشتر خواندن نشانگرها با پزشکان مشاوره کنید.

مراحل سرطان بیضه 

تشخیص مرحله سرطان بیضه به پزشک شما در انتخاب روش درمان کمک می‌کند. اگر متخصص اورولوژی شما پس از انجام معاینات به سرطان بیضه پی ببرد، مرحله بعد این است که نوع دقیق سلول‌های سرطانی و میزان گسترش توده مشخص شود.
برخلاف سرطان‌های دیگر، پزشک پس از تشخیص سرطان بیضه نسبت به نمونه‌برداری یا بیوپسی قبل از جراحی اقدام نمی‌کند. با بیوپسی بافت‌های سرطانی پس از جراحی مورد بررسی قرار می‌گیرند تا اطمینان حاصل شود که بافت سرطانی خارج شده است.

سرطان بیضه سه مرحله دارد

سرطان بیضه سه مرحله دارد. در مرحله اول فقط در بیضه‌هاست و به غدد لنفاوی سرایت نکرده؛ در مرحله دوم ممکن است به یک یا چند غده لنفاوی شکمی گسترش بیابد. در مرحله آخر ممکن است به دورتر، مثلا به ریه‌ها نیز سرایت کند. با تشخیص مرحله پیشرفت سرطان بیضه توسط پزشک، شما وارد فاز درمان می‌شوید. برحسب اینکه در چه مرحله‌ای از سرطان هستید، گزینه‌های درمانی مختلفی پیش روی شماست. 

راه‌های درمان سرطان بیضه 

پنج نوع استاندارد درمان سرطان بیضه وجود دارد:

عمل جراحی 

 درمان سرطان به روش جراحی معمولاً سه روش دارد: جراحی ارکیکتومی، جراحی TSS و جراحی RPLND. در ادامه هرکدام از این جراحی‌ها را شرح می‌دهیم. 

عمل جراحی ارکیکتومی

این عمل جراحی به منظور برداشتن بیضه (ارکیکتومی اینگوینال/ Inguinal Orchiectomy)  و برخی از غدد لنفاوی در حین تشخیص و مرحله‌بندی پیشرفت بیماری انجام می‌شود. جراحی می‌تواند به از بین بردن تومورهایی که در نقاط مختلف بدن گسترش یافته‌اند کمک کند و آن‌ها را به طور کامل از بین ببرد. در هر نوع از جراحی باید درباره ریسک ناباروری با بیمار صحبت شود.
بعد از اینکه پزشک متخصص سلول‌های سرطانی را از طریق جراحی برداشت، می‌تواند دیگر سلول‌های باقیمانده را از طریق شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی از بین ببرد. درمانی که بعد از جراحی به منظور کاهش خطر بازگشت سرطان انجام می‌شود، درمان کمکی نامیده می‌شود. گاهی لازم است بعد از عمل بیمار درمان کمکی دریافت کند.

جراحی ارکیکتومی سرطان بیضه چگونه انجام می‌شود

جراحی به‌عنوان اصلی‌ترین درمان سرطان بیضه شناخته می‌شود. معمولا از جراحی برای برداشتن کل بیضه استفاده می‌شود. باتوجه به اینکه برای درمان این سرطان از روش‌های دیگری هم بهره برده می‌شود، این جراحی از طریق یک برش کوچک در کشاله ران انجام می‌گیرد و پس از جراحی، نظارت و بررسی مداوم برای اطمینان از عدم بازگشت سرطان باید انجام شود. اگر یک بیضه به سرطان دچار شود، احتمالا بیضه دیگر می‌تواند تستوسترون کافی مورد نیاز را تولید کند. ۱۰ تا ۱۵ درصد بیماران دچار کمبود تستوسترون می‌شوند که قابل درمان است.
در صورت برداشتن کل بیضه، آقایانی که پس از جراحی نگران وضعیت ظاهری خود هستند می‌توانند از پروتز بیضه استفاده کنند.

عمل TSS 

جراحی حفظ‌کننده بیضه که تحت عنوان (TSS-Testis Sparing Surgery)  شناخته می‌شود بر بخشی از بیضه‌ها انجام می‌گیرد و فقط توده برداشته می‌شود نه کل بیضه. البته باید متذکر شد در این نوع جراحی، پیگیری بیمار بعد از جراحی از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا در صورت عدم پیگیری منظم، ممکن است سرطان بازگردد و احتمال عوارض دیگری از جمله ناباروری نیز هست. این نوع جراحی فقط به بیمارانی توصیه می‌شود که در مراحل اولیه باشند و نشانگرهای سرطان در خون آن‌ها منفی است، نه موارد پیشرفته. اگر تومور بدخیم و بیضه سمت مقابل سالم است، بهتر است کل بیضه برداشته شود.

عمل RPLND 

جراحی نوع دیگری که تحت عنوان (RPLND) شناخته می‌شود جراحی پیچیده ای‌ست که روی نقاط غدد لنفاوی خلف صفاقی انجام می‌گیرد. این نوع جراحی برای کاستن از عوارض برداشتن غدد لنفاوی پشتی شکم ابداع شده و به بیماران مرحله ۱ و کسانی که خطر عود سرطان در آن‌ها بالاست توصیه می‌شود. جراحی RPLND به طور معمول برای آقایان مبتلا به تومورهای سلول زاینده غیر سمینوم مناسب است. در تومورهای غیر سمینومی مراحل ۲A و ۲B، این عمل می‌تواند جایگزین شیمی‌‌درمانی باشد. بعد از جراحی بیمار بسته به نوع، محل و میزان گسترش توده، باید چک‌آپ دوره‌ای شود. ممکن است به شیمی‌درمانی نیاز باشد. برای این جراحی شما نیازمند یک جراح باتجربه هستید.

پرتودرمانی 

پرتودرمانی یکی از درمان‌های موثر برای انواع سرطان است که از طریق اشعه ایکس با انرژی بالا یا انواع دیگر پرتوها انجام می‌گیرد و بدین صورت سلول‌های سرطانی از بین می‌روند و یا از گسترش آن‌ها جلوگیری می‌شود. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد:

پرتودرمانی خارجی 

این نوع پرتودرمانی خارج از بدن و از طریق ارسال اشعه به سلول‌های سرطانی انجام می‌شود.

پرتودرمانی داخلی 

این نوع پرتو درمانی از طریق استفاده از سوزن، دانه، سیم و یا لوله‌هایی که در آن‌ها ماده رادیواکتیو جاسازی شده است انجام می‌گیرد. این وسایل مستقیماً در توده جاگذاری یا نزدیک آن جایگذاری می‌شود.
هرکدام از روش‌های فوق باتوجه به مرحله و نوع سرطان انجام می‌شوند. معمولاً برای سرطان بیضه روش خارجی استفاده می‌شود.

درمان سرطان بیضه با شیمی‌درمانی 

شیمی‌درمانی نوع دیگری از راه‌های درمان سرطان بیضه است. در این روش استفاده از دارو است که باعث توقف تولید سلول‌های سرطانی یا از بین بردن آنها می‌شود. هنگامی که شیمی‌درمانی از طریق دهان، تزریق عضلانی و یا به صورت وریدی انجام می‌شود، داروها وارد جریان خون می‌شوند، به سلول‌های سرطانی می‌رسند و آن‌ها را از بین می‌برند (شیمی‌درمانی سیستماتیک یا سراسری).
هنگامی که شیمی‌درمانی مستقیماً در مایع مغزی نخاعی، اندام یا حفره بدنی مانند شکم قرار می‌گیرد، عمدتاً داروها سلول‌های سرطانی آن مناطق را تحت تأثیر قرار می‌دهند (شیمی‌درمانی منطقه‌ای). نحوه انجام شیمی‌درمانی به نوع و مرحله سرطان تحت درمان بستگی دارد.

پیگیری به این معنی است که بیمار باید دقیقا تحت نظر باشد و هیچ دارویی که نتایج آزمایش‌ها را تغییر دهند مصرف نکند. نظارت به منظور آن انجام می‌گیرد که در صورت مشاهده هرگونه تغییری در نتایج آزمایش و احتمال عود سرطان، سریعاً بیمار بررسی شود. در این مرحله مرتباٌ بیمار معاینات و آزمایش‌های خاص را در یک برنامه معین زمانی انجام می‌دهد.

شیمی‌درمانی‌هایی با دوز بالا همراه با پیوند سلول‌های بنیادی

در این روش از درمان سرطان بیضه، داروهای شیمی‌درمانی به مقدار زیاد برای کشتن سلول‌های سرطانی به بیمار داده می‌شوند. علاوه بر از بین بردن سلول‌های سرطانی، سلول‌های سالم همچون سلول‌های مغز استخوان هم ممکن است از بین بروند.
پیوند سلول‌های بنیادی درمانی است که در آن سلول‌های خونی قابل‌استفاده جایگزین می‌شوند. این سلول‌ها پس از مدتی به سلول‌های سالم بدن تبدیل می‌شوند. سلول‌های بنیادی سازنده خون، از خون یا مغز استخوان بیمار یا یک دهنده برداشته شده، فریز و نگهداری می‌شوند. بعد از اتمام شیمی‌‌درمانی، این سلول‌ها مجدداً به بیمار تزریق می‌شوند.

عوامل تعیین‌کننده در بهبودی

فاکتورهای زیادی بر پیش‌آگهی (احتمال بهبودی) و گزینه‌های درمانی سرطان بیضه اثرگذار هستند. پیش‌آگهی (احتمال بهبودی) و گزینه‌های درمانی به موارد زیر بستگی دارد:

•  مراحل سرطان بیضه (اینکه آیا نزدیک بیضه‌ها یا در مجاورت آن گسترش یافته باشند و سطح نشانگرهای خون AFP، β-hCG و LDH)
•  نوع سرطان بیضه
•  اندازه تومور
•  تعداد و اندازه غدد لنفاوی رتروپریتونئال
  

بعد از درمان سرطان بیضه

توصیه‌های لازم پس از انجام ارکیکتومی

در صورتی که برای درمان سرطان بیضه عمل orchiectomy را انجام دادید، برای بهبودی کامل به مدت زمان دو هفته تا دو ماه نیاز است. در صورت انجام ارکیکتومی نباید به مدت دو هفته بیش از ۴.۵ کیلو (۱۰ پوند) را از زمین بلند کنید و از هرگونه فعالیت جنسی تا بهبودی کامل خودداری نمایید. بهتر است تا ۴ هفته پس از جراحی، از انجام ورزش‌های سنگین، دو، وزنه‌برداری و مانند آن خودداری کنید.
معمولاً خطر بازگشت سرطان بیضه با توجه به مرحله تشخیص آن ۵٪ و یا کمتر است. حدودا ۲٪ خطر رشد سرطان بیضه در بیضه دیگر وجود دارد. برای اطمینان بهتر است به بررسی بیضه‌ها بپردازید و هرچند وقت یک‌بار به پزشک متخصص مراجعه کنید. اینگونه در صورت بازگشت تومور بیضه می‌توان از درمانی همچون جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و… استفاده کرد.

آیا درمان‌های سرطان بیضه عوارض جانبی دارد؟ 

معمولا برداشتن یک بیضه تاثیری روی قدرت جنسی و باروری شما نخواهد داشت. بیشتر مردان پس از جراحی، نعوظ  و واکنش‌های جنسی طبیعی خواهند داشت. با این حال، مردان بعد از جراحی، بیشتر در معرض ناباروری و کمبود تسوسترون هستند. همچنین ممکن است کاهش ناچیزی در تعداد اسپرم داشته باشید. اگر غدد لنفاوی برداشته شده باشند انزال سخت‌تر می‌شود.
اگر مشکل انزال پیدا کنید با دارو قابل درمان است. در این مورد با پزشک خود صحبت کنید. همچنین می‌توانید قبل از جراحی نمونه اسپرم خود را در بانک اسپرم نگهداری کنید.
طی روند بهبودی، بدن شما تعادل خود را باز می‌یابد. با گذشت زمان اسپرم‌ها و غدد لنفاوی به وضعیت قبلی خود بر می‌گردند. سطح هورمون‌های مردانه به‌عنوان بخشی از چک‌آپ، باید سالانه بررسی شود. 

خطر بیماری‌های قلبی

بیمارانی که برای درمان سرطان بیضه با روش‌هایی همانند پرتودرمانی و یا شیمی‌درمانی تحت درمان قرار گرفته‌اند، باید به سلامت قلب خود توجه کنند. خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی پس از درمان افزایش می‌یابد.
با تغییرات ساده در سبک زندگی می‌توانید از بروز مشکلات جسمی همانند بیماری‌های قلبی جلوگیری کنید. به عنوان مثال، ورزش منظم، تغذیه سالم، سیگار نکشیدن به شما کمک می‌کنند. در ضمن هرچند وقت یکبار به بررسی فشار خون، سطح چربی و گلوکز خونتان بپردازید.

چه کسانی در معرض سرطان بیضه هستند؟ 

عواملی که خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند، شامل موارد زیر هستند:

بیضه نزول‌نکرده (کریپتورکیدیسم) 

همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، حین رشد جنین، بیضه‌ها در ناحیه شکم تشکیل می‌شوند و معمولاً قبل از تولد به کیسه بیضه نزول می‌کنند. مردانی که بیضه نزول‌نکرده دارند، در مقایسه با مردانی که بیضه طبیعی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان بیضه قرار می‌گیرند. ریسک سرطان بیضه حتی پس از جراحی تصحیحی بیضه نزول‌نکرده همچنان بالا است، پس بهتر است با چکاپ ماهانه، خود را بررسی کنید.

تکامل غیرطبیعی بیضه

شرایطی که باعث تکامل غیرطبیعی بیضه‌ها می‌شود همچون سندرم کلاین – فلتر (نوعی اختلال در کروموزوم‌های مرتبط با جنسیت)، ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان بیضه شود.

سابقه خانوادگی

اگر مردان اعضای خانواده شما به سرطان بیضه مبتلا شده باشند، ممکن است شما هم در معرض خطر این بیماری قرار بگیرید.

سن

سرطان بیضه مردان جوان و نوجوانان مخصوصا در سنین ۱۵ تا ۳۵ سالگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته در هر سنی وقوع آن ممکن است.
بد نیست بدانید، وقوع سرطان بیضه در مردان سفیدپوست بیش از مردان سیاه‌پوست محتمل است.

پیشگیری از سرطان بیضه

همان‌طور که گفتیم هیچ راهی برای جلوگیری از سرطان بیضه وجود ندارد. آقایان زیر بیشترین احتمال قرارگیری در معرض تومور بیضه را دارند:

•  آقایان با سابقه خانوادگی ابتلای به سرطان بیضه
•  مردانی که قبل از تولد بیضه نزول‌نکرده داشته‌اند (اصطلاحاُ کریپتورکیدیسم)
•  سلول‌های غیر طبیعی در بیضه که نام علمی آن «تغییر سلول‌های زاینده در محل خود (GCNIS)» است؛ این سلول‌ها اغلب در آزمایش ناباروری مشاهده می‌شوند.

اگر موارد فوق درباره شما صدق می‌کند هر ماه یک‌بار بیضه‌هایتان را بررسی کنید. هرچه سریع‌تر بدانید در چه وضعیتی قرار دارید، زودتر می‌توانید سرطان را درمان کنید.
توجه کنید که سنگ بیضه (توده‌های ریز کلسیم در بیضه) عامل خطر سرطان نیست. برای تشخیص آن با پزشکان مشورت کنید.

اطلاعات بیشتر در مورد بیضه‌های نزول‌نکرده و سرطان بیضه

همان‌طور که گفتیم مردانی که سابقه بیضه نزول نکرده دارند، بیشتر از مردان دیگر به این تومور مبتلا می‌شوند. این وضعیت هنگامی که بیضه قبل از تولد به کیسه بیضه نمی‌افتد رخ می‌دهد. (شکم جایی است که بیضه‌های جنین در آن رشد می‌کنند) جراحی می‌تواند این مسئله را رفع کند، اما باز هم از هر ۱۰۰ نفری که بیضه نزول‌نکرده داشته‌اند ۸ نفر به سرطان بیضه دچار می‌شوند.

برخی از تحقیقات دانشگاهی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که به دلیل تاخیر در تشخیص بیماری، میزان بقا در بیماران مبتلا به سرطان بیضه در ایران نسبت به نرخ جهانی کمتر است. همین موضوع اهمیت تشخیص به‌موقع این بیماری و افزایش آگاهی عمومی درباره آن را نشان می‌دهد. ^[۳]

چشم‌انداز پیش رو بیماران مبتلا به سرطان بیضه

سرطان بیضه یکی از بهترین سرطان‌ها از نظر پاسخ به درمان است. در انگلستان و ولز، تقریبا همه مردان (تا ۹۹٪) بعد از تشخیص سرطان به مدت یک سال یا بیشتر زنده مانند؛ و  ۹۸٪  ۵ سال یا بیشتر، بعد از تشخیص زنده می‌مانند. البته در ایران آمار دقیقی از نرخ بقا (بهبود بیماری) سرطان بیضه وجود ندارد.
تقریباً اغلب مردان مبتلا به سرطان بیضه که تحت درمان قرار می‌گیرند بهبود می‌یابند؛ اما بهندرت احتمال برگشت بیماری پس از ۵ سال وجود دارد. معمولاً درمان سرطان بیضه شامل برداشتن بیضه مبتلا به تومور از طریق جراحی (ارکیدکتومی یا ارکیکتومی) است. معمولاً این جراحی‌ها بر باروری یا توانایی داشتن رابطه جنسی تأثیرگذار نیستند. گاهی، شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی برای سرطان سمینوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کلام آخر از دکترساینا

در این مقاله اطلاعات کاملی را درباره سرطان بیضه، انواع آن، مراحل این بیماری، روش‌های تشخیص و درمان سرطان بیضه ارائه دادیم.
خوشبختانه با تشخیص به‌موقع می‌توانید خطر سرطان بیضه را به‌حداقل رساند. همه آقایان باید بدانند به‌طور دوره‌ای لازم است که بیضه‌ها بررسی شوند؛ خصوصاً اگر در خانواده شما سرطان بیضه داشته باشد یا شما قبلاً بیضه نزول‌نکرده داشته‌اید.
آقایان عزیز، اگر درخصوص سرطان بیضه یا روش خودآزمایی و معاینه بیضه به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، می‌توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید و سوالات خود را از بهترین متخصصان اورولوژی بپرسید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری