همه‌چیز درباره انواع، علائم و درمان میگرن

میگرن یکی از شایع‌ترین علل سردرد است.^[۱] میگرن در افراد مختلف با شدت‌ها و علائم مختلفی بروز پیدا می‌کند و گاهی می‌تواند آن‌قدر شدید باشد که زندگی شما را مختل کند. اما میگرن چه تفاوتی با سایر سردردها دارد و چه چیز آن را آزاردهنده می‌کند؟ آیا تجربه‌ی همه‌ی افراد از میگرن یکسان است؟ چطور می‌توان با آن مقابله کرد؟ در این مقاله به پاسخ این پرسش‌ها می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

میگرن چیست؟

میگرن یک بیماری عصبی است که با سردردهای ناتوان‌کننده و شدید، تهوع، استفراغ، اشکال در تکلم، بی‌حسی و حساسیت به نور و صدا همراه است. این عارضه معمولاً در خانواده‌ها به‌صورت وراثتی دیده می‌شود و اعضای خانواده را در سنین مختلف درگیر می‌کند.

تشخیص میگرن بر اساس سابقه‌ی بالینی، علائم بیمار و رد کردن احتمال سایر بیماری‌های مشابه میگرن است.

میگرن نوعی سردرد تکرارشونده و ضربان‌دار است که معمولاً با حساسیت به نور و صدا همراه است.

انواع میگرن

در ادامه با شایع‌ترین انواع میگرم آشنا خواهید شد

میگرن بدون اورا (آئورا) یا میگرن اپیزودیک

میگرن بدون اورا شایع‌ترین نوع سردرد میگرنی است که معمولاً با علائمی مانند سردرد ضربان‌دار، حالت تهوع، حساسیت به نور و صدا بروز پیدا می‌کند. برای تشخیص سردرد میگرنی فرد باید حداقل ۵ حمله در سال داشته باشد تا میگرن بدون اورا تشخیص داده شود. اورا نوعی علائم هشداردهنده است که قبل یا حین میگرن اتفاق می‌افتد. اورا معمولاً به‌صورت دیدن جرقه‌های نورانی، نقاط پرنور یا زیگزاگی در جلوی چشم ظاهر می‌شود.

میگرن به همراه اورا یا علائم هشداردهنده

آئورا یا اورا معمولاً ۳۰ دقیقه قبل از شروع حمله میگرن ظاهر می‌شود. اورا معمولاً با علائم بینایی مانند مشاهده‌ی جرقه‌های نورانی، خطوط زیگزاگ یا از دست دادن بخشی از بینایی به‌طور موقت همراه است.

میگرن به همراه اورا گاهی ممکن است باعث از دست دادن قدرت تکلم، اختلالات حسی مانند سوزن‌سوزن شدن یا ضعف در اندام‌ها شود. این نوع از میگرن شیوع کمتری دارد و اغلب با افزایش سن بیشتر مشاهده می‌شود.

میگرن وضعیتی

میگرن وضعیتی یک سردرد شدید و ناتوان‌کننده است که بیش از ۷۲ ساعت طول می‌کشد. درصورتی‌که درد میگرن متوسط تا شدید باشد و بیش از ۷۲ ساعت بدون وقفه (کمتر از ۴ ساعت بدون درد) ادامه پیدا کند یک وضعیت اورژانسی در نظر گرفته می‌شود که باید به مرکز درمانی مراجعه شود.

میگرن مزمن

هنگامی‌که میگرن ۱۵ روز یا بیشتر در یک ماه رخ دهد و طول مدت دوره سه ماه یا بیشتر باشد به آن میگرن مزمن گفته می‌شود.

با گذشت زمان افراد مبتلا به میگرن بدون اورا یا اپیزودیک ممکن است به دلایلی مانند تغییرات هورمونی، استرس و افزایش استفاده از داروهای ضددرد دچار سردردهای بیشتری شوند.

تعداد بالای سردرد در یک دوره آستانه تحمل درد را کاهش می‌دهد و باعث کاهش میزان پاسخ‌گویی فرد به درمان می‌شود.

میگرن متوسط تا شدید که بیش از ۷۲ ساعت بدون وقفه (کمتر از ۴ ساعت بدون درد) ادامه پیدا کند یک وضعیت اورژانسی است و باید به مرکز درمانی مراجعه شود.

تفاوت میگرن و سینوزیت

علیرغم شباهت‌های بسیاری که بین سردرد میگرنی و سردرد سینوسی وجود دارد؛ اما این دو با هم تفاوت دارند. به‌همین‌دلیل حتی اگر مطمئن هستید که سردرد شما از نوع عفونت سینوسی است اقدام به خوددرمانی نکنید و به متخصص مراجعه کنید.

علائم سردرد سینوسی با علائمی مانند تب، سرفه، ترشحات غلیظ بینی، کاهش حس بویایی، گوش‌درد یا درد دندان‌های بالایی همراه است. سردرد میگرنی با تهوع، استفراغ، ترشحات شفاف و رقیق از بینی، تنفر از بوهای شدید، حساسیت به نور و صدا، گوش‌درد و دندان‌درد همراه است.

علائم میگرن

سردرد از علائم اصلی میگرن است؛ گاهی این درد به‌صورت نبض‌دار احساس می‌شود. این درد ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد. همچنین درد ممکن است یک‌طرفه باشد یا قسمت پیشانی یا عقب سر را درگیر کند. برخی افراد مبتلا به میگرن ممکن است اطراف چشم، سینوس‌ها یا گردن نیز احساس درد کنند.

علائم میگرن عبارت‌اند از:

• حساسیت به نور، صدا و برخی بوها
• تهوع و استفراغ
• ناراحتی معده و درد شکم
• ازدست‌دادن اشتها
• احساس لرز یا تعریق
• رنگ‌پریدگی
• احساس خستگی
• سرگیجه و تاری دید
• اسهال
• تب

علائم میگرن شامل سردرد،  حساسیت به نور و صدا، تهوع، ناراحتی معده، تعریق، رنگ‌پریدگی، سرگیجه و تاری دید است.

علت میگرن

اگرچه علت میگرن به‌درستی شناخته‌نشده است؛ اما به نظر می‎رسد عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. تغییرات در ساقه‌ی مغز و عملکرد عصب سه‌قلو (مسیر اصلی درد) ممکن است در بروز سردرد میگرنی دخیل باشند.

همچنین عدم تعادل در ترکیبات بیوشیمیایی مغز مانند عدم تعادل سروتونین در بروز درد نقش دارد. سروتونین به تنظیم درد در سیستم عصبی کمک می‌کند. همچنین برخی عوامل ممکن است تحریک‌کننده‌ی بروز میگرن باشند:

• تغییرات هورمونی در زنان قبل از قاعدگی، یائسگی یا دوران بارداری (نوسان استروژن)
• مصرف داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری
• مصرف بیش‌ازحد کافئین، قهوه و نوشیدنی‎های الکلی
• استرس و فشار در محیط کار یا خانواده
• کم‌خوابی یا خواب بیش‌ازحد
• فعالیت بدنی یا جنسی شدید
• تغییرات آب‌وهوا
• مصرف برخی غذاها مانند پنیرهای کهنه یا غذاهای فرآوری‌شده

چه افرادی در خطر ابتلا به میگرن هستند؟

عوامل بسیاری ممکن است فرد را در معرض ابتلا به میگرن قرار دهد. شایع‌ترین این عوامل خطر عبارت‌اند از:

• سابقه‌ی خانوادگی: درصورتی‌که یکی از اعضای خانواده به میگرن مبتلا باشد خطر آن در فرد افزایش پیدا می‌کند.
• سن: اگرچه میگرن ممکن است در هر سنی رخ دهد؛ اما اغلب در سنین نوجوانی و جوانی اتفاق می‌افتد و در سن ۳۰ سالگی به اوج خود می‌رسد. اغلب با بالا رفتن سن از شدت علائم میگرن کاسته می‌شود.
• جنس مؤنث: زنان سه برابر بیشتر از مردان به میگرن مبتلا می‌شوند.
• تغییرات هورمونی: نوسان سطح هورمون در دوران قاعدگی، قبل از یائسگی یا بارداری در بروز میگرن در زنان نقش دارد. میگرن معمولاً بعد از یائسگی بهبود می‌یابد.

زنان به‌خاطر تغییرات هورمونی سیکل ماهانه، بیش از مردان به میگرن دچار می‌شوند.

عوارض سردرد میگرنی

• وضعیت میگرنی: یکی از عوارض سردرد میگرنی است. در این وضعیت نادر اما شدید، میگرن اورا بیش از ۷۲ ساعت طول می‌کشد. گاهی میگرن به‌قدری شدید است که نیاز به بستری شدن فرد مبتلا در بیمارستان است.
• انفارکتوس میگرنی: یکی دیگر از عوارض میگرن است و زمانی رخ می‌دهد که میگرن با سکته‌ی مغزی همراه باشد. این سردرد معمولاً با آئورا همراه است و بیش از یک ساعت طول می‌کشد. گاهی آئورا حتی پس از سردرد ادامه پیدا می‌کند. اگر آئورا بیش از یک ساعت طول بکشد ممکن است نشان‌دهنده خونریزی مغزی باشد و باید فوراً به مرکز درمانی مراجعه شود.

 تشخیص

تشخیص میگرن بر اساس علائم بیمار، سابقه‌ی خانوادگی، معاینه‌ی فیزیکی و عصبی توسط متخصص مغز و اعصاب صورت می‌گیرد. همچنین پزشک برای تشخیص قطعی و رد سایر بیمارهای دیگر از ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن مغزی استفاده می‌کند.

در ام‌آر‌آی از امواج مغناطیسی برای بررسی بافت مغز و عروق خونی استفاده می‌شود. ام‌آرآی (MRI) به متخصص در تشخیص تومورهای مغزی، عفونت و خونریزی در مغز کمک می‌کند.

سی‌تی‌اسکن مغزی (CT) نیز با استفاده از اشعه‌ی ایکس به بررسی بافت مغز از نظر عفونت، تومور، خونریزی یا آسیب کمک بسیاری می‌کند.

اگر آئورا، اورا یا هاله بیش از یک ساعت ادامه پیدا کند (فارغ از اینکه سردرد دارید یا خیر) سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید.

درمان میگرن

سردردهای میگرنی اغلب به‌صورت مزمن هستند و درمان قطعی ندارند؛ اما می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد و بهبود بخشید. درمان میگرن شامل استفاده از داروهای تسکین‌دهنده‌ی درد و داروهای پیشگیری‌کننده است.

از داروهای تسکین‌دهنده‌ی درد معمولاً در اولین بروز علائم میگرن استفاده می‌شود. این داروها باعث کاهش و تسکین درد میگرن می‌شوند و علائم مانند حالت تهوع یا حساسیت به نور را بهبود می‌بخشد.

این داروها با منقبض کردن عروق خونی مغز به تسکین درد میگرن کمک می‌کند.

داروهای پیشگیری‌کننده زمانی که سردرد شدید و بیش از ۴ بار در ماه رخ می‌دهد تجویز می‌شوند. این داروها شدت و دفعات میگرن را کاهش می‌دهند.

برخی غذاها باعث تحریک سردرد میگرنی می‌شوند. با شناسایی این غذاها و حذف آن‌ها می‌توانید دفعات بروز میگرن را کاهش دهید.

نقش تغذیه در میگرن

رژیم غذایی سالم می‌تواند از حملات میگرن جلوگیری کند. رژیم غذایی سالم شامل مصرف غذاهای تازه، میوه و سبزی‌ها، غلات کامل و پروتئین بدون چربی است. منابع غذایی تازه فاقد مواد نگه‌دارنده مانند مونو سدیم گلوتامات هستند.

مصرف مواد نگه‌دارنده می‌تواند در برخی افراد سردردهای میگرنی را تشدید کند؛ بنابراین باید از مصرف غذاهای کهنه و حاوی مواد نگه‌دارنده خودداری شود. برای اطلاعات بیشتر مقاله رژیم غذایی در میگرن را مطالعه کنید

 چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

گاهی اوقات علائم سردرد میگرنی می‌تواند علائم سکته‌ی مغزی را تقلید کند؛ بنابراین لازم است که در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• مشکلات تکلم، افتادگی یک‌طرفه صورت
• ضعف در دست یا پاها
• شروع ناگهانی و بدون علائم هشدار میگرن
• تب، سفتی گردن، گیجی، دوبینی، ضعف و بی‌حسی
• وجود هاله که بیش از یک ساعت طول بکشد.
• کاهش سطح هوشیاری
• درد شدید و ناتوان‌کننده

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

کلام آخر دکترساینا

عوامل متعددی می‌توانند بروز حمله‌های میگرن را تحریک کنند. این عوامل در افراد مختلف متفاوت است. فهرستی از تمامی صداها، بوها و مواد غذایی که منجر به تشدید علائم میگرن شما می‌شوند تهیه و سعی کنید تاجای‌ممکن از آن‌ها دوری کنید.

 با رعایت برخی نکات و مصرف منظم داروهای تجویزشده می‌توانید بروز حمله‌های میگرنی را تاحدخوبی کنترل کنید. بسته به علائم شما، ممکن است نیاز به تغییر نوع یا دوز مصرفی داروها باشد؛ بنابراین با پزشک در تماس باشید. شما می‌توانید در سامانه‌ی دکترساینا در کمترین زمان مشاوره‌ آنلاین مغز و اعصاب دریافت کنید.

همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سؤالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.

سؤالات متداول