سبوس

تأیید شده توسط تیم پزشکی دکترساینااطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک، خوددرمانی نکنید. دریافت مشاوره آنلاین

درباره

سبوس که یکی از غنی ترین منابع الیاف گیاهی (فیبر) مورد استفاده در برنامه غذایی شمرده می شود، پوسته خارجی هضم نشدنی گندم، جو دوسر، برنج و سایر دانه های غلات است. سابقا هنگامی که این دانه ها آسیاب می شدند، سبوس آنها عمدتا دور ریخته می شد.  اگر با دید مثبت تریی به قضیه بنگریم، در می یابیم که گنجاندن سبوس گندم در برنامه غذایی سرشار از الیاف گیاهی امکان دارد در جلوگیری از آماس استطاله که گونه ای اختلال روده ای است، موثر افتد. در طی این بیماری ، جیب ها (حفره ها)ی کوچک برآمده از دیواره کولون در هم فرو رفته و ملتهب می شوند. از آنجایی که سبوس به پیشگیری از یبوست کمک می کند، احتمال دارد برای مبتلایان به بواسیر نیز فایده داشته باشد. سبوس جو دوسر مقدار زیادی الیاف گیاهی محلول دارد که چسبناک است و با آب ترکیب می گردد تا ژل غلیظی درست شود. عده ای از پژوهشگران گزارش داده اند که چنین الیاف گیاهی، میزان کلسترول را می کاهد و افزون بر این، به نظر می رسد که سوخت و ساز گلوکز را در مبتلایان به مرض قند بهبود می بخشد. در عوض، این مزیت نیاز آنان را به انسولین و سایر داروهای ضدبیماری مزبور کم می کند. تا همین اواخر، گزارش های رسیده حکایت از آن داشت که سبوس برنج هم مقادیر کلسترول را تقلیل می دهد. با این حال، محققان مطمئن نیستند که آیا این فایده ناشی از الیاف گیاهی حل نشدنی موجود در سبوس و یا مقدار زیاد روغن اشباع نشده است که در گیاهک برنج یافت می شود، که در فرآیند آسیاب شدن از پوسته دانه ها جدا می گردند. انواع سبوس و همچنین سایر موادغذایی انباشته از الیاف گیاهی، نقش ارزنده ای را در مهار وزن به عهده دارند. به این ترتیب که انسان حس می کند بدون پرخوری سیر شده است. امکان دارد این حالت، توجیهی در زمینه کاهش برخی سرطان های حاصل از فربهی و حمله های قلبی در بین جمعیت هایی باشد که برنامه غذایی شان آکنده از الیاف گیاهی می باشد.

فواید

زمانی که نخستین بار مزایا و فواید سبوس اعلام شد، شمار زیادی از مردم، افزودن چند قاشق غذاخوری سبوس خام آسیاب شده را به غذای روزانه شان آغاز کردند. به زودی بر همگان معلوم شد که به این طریق بیماری روده ملتهب که بر اثر آن قولون التهاب یافته و زخم های کوچک ناهموارش می سازد، وخیم تر می شود. وانگهی، اسید فیتیک موجود در سبوس خام، بدن را از جذب کلسیم، آهن، روی، منیزیم و دیگر مواد کانی مهم باز می دارد.

در حین پختن نان، آنزیم های داخل مخمر (خمیرمایه) بخش عمده ای از اسید فتیک را از بین می برد. حرارت پدید آمده در خلال این فرآیند نیز بیشترین بخش این اسید را که در غلات سرشار از سبوس یافت می شود، نابود می سازد. بدین ترتیب، این فرآورده های فرآوری شده، مطمئن تر از سبوس خام، آسیاب می شوند.

در عین حال، چند گزارش مربوط به انسداد روده در کسانی که مقادیر زیادی سبوس مصرف کرده اند نیز به دست آمده است. در حال حاضر بسیاری از کارشناسان تغذیه، روش سنجیده ای را توصیه می کنند و آن عبارت از این است که نان گندم، غلات و سایر فرآورده های سبوس دار بخورید.

بلغور جو (یولاف)، میوزلی، گرانولا غآمیزه ای از غلات و خشکبار خرد شده که صبح با شیر می خورندف و سایر غلات متشکل از جو دوسر سبوس دار میل کنید و همین طور برنج قهوه ایغبرنجی که پوسته بیرونی آن خارج شده، ولی هنوز سفید نشده باشدف را جایگزین برنج سفید صیقل داده شده، بنمایید. اینگونه موادغذایی لذیذتر و از نظر تغذیه مفیدتر از سبوس خام هستند که مزه خاک اره می دهد.

گفتنی است که یک برش نان سبوس دار ۷۰ کالری انرژی دارد. به رغم باورهای متداول، نان ابدا چاق کننده نیست. دکتر جارن جاکوبسن نروژی در پژوهش های خویش دریافت افرادی که روزانه کمتر از دو برش نان مصرف می کنند، پنج کیلوگرم بیش از اشخاص «حسابی نان خور» وزن اضافه می کنند.

خوردن نان سفید، سیب زمینی و برنج بدون سبوس در افزایش قند خون و کاهش و نارسایی انسولین نقش زیادی دارد. باید دانست که «مواد الیافی» یا سلولزی موجود در پوسته گندم دارای ۱۲ نوع اسید آمینه مورد لزوم بدن است که ما به سادگی آن را در کارخانه های تهیه آرد گندم و بوجاری از گندم جدا ساخته و دو دستی تقدیم چهارپایان می کنیم و فقط نشاسته گندم را می بلعیم و در پی آ ن به ترشی و نفخ معده و روده و افزایش قند خون و کاهش انسولین و بدتر از همه گرفتار یبوستی می شویم که سایر موادغذایی را درون روده ها نگه می دارد و عوارض وخیم دیگر را به بار می آورد.

از همین رو، عرضه نان سبوس دار از مهمترین ارکان اشاعه فرهنگ تغذیه صحیح در جامعه است. در کنار آن هم می توان به عرضه «نان جو»، «نان شاهدانه» ، «نان زیره»، «نان شوید»، «نان سیر»، «نان شیرمال سبوس دار»، «نان خرما»، «نان آویشن» اقدام نمود.

روزانه به ازای هر عضو خانواده، یک قاشق «سبوس» مصرف کنید. اگر در عمل به این نکات موفق شوید، طولی نمی کشد که دیگر در منزلتان خبری از موهای ریخته شده خود، فرزندان و همسرتان نیست. رنگ و روی افراد خانواده باز شده چهره شان شفاف و روشن تر شده است و دیگر جوش های ریز و درشت نمی زند. می بینید که هیچ کدام از اعضای خانواده شما یبوست ندارد، اسهال های فرزندانتان کاهش یافته و خون دماغ های ممتد دختر کوچکتان بهبود پیدا کرده است.

مادربزرگ ها هم دیگر از عذاب چربی، کلسترول و قندخون رها شده و آرامش می یابند. پدرها دیگر اثری از فشارخون نمی بینند و از همه مهمتر اینکه می بینید لک های روی گونه هایتان پاک شده، ابروان تان پرپشت گشته و صورتتان دیگر چربی پس نمی دهد، ناخن هایتان دیگر تیره، شکننده و تا نمی شوند.

مضرات

استفاده زیاد از حد سبوس، جذب کلسیم، آهن و روی را کاهش می دهد.
امکان دارد موجب بروز التهاب روده، گاز و نفخ معده شود.

طرز استفاده

به پیشگیری از یبوست کمک می کند.
سبوس گندم و جو در کاستن از مقادیر کلسترول موثر است.
بر اثر مصرف این ماده غذایی، احساس سیری به انسان دست می دهد که در نتیجه به کاهش وزن می انجامد.

توصیه های علمی در مورد مصرف سبوس
اگر یبوست شما مزمن باشد، میزان «سبوس» برای ماه اول روزانه سه قاشق غذاخوری خواهد بود.
معمولا هر قدر «سبوس» کمتر کوبیده شود، بهتر است یعنی هر چه درشت تر باشد، موثرتر است.
بعد از مصرف «سبوس»، مایعات کافی میل نمایید تا «سبوس ها» در یک محیط لغزنده و متحرک به وظیفه خود عمل کنند.
مصرف زیاد «سبوس» ایجاد اسهال می نماید.
مصرف بیسکویت های سبوس دار به مراتب بهتر از بیسکویت های بدون سبوس است، به شرط آنکه همراه با آن، آبمیوه یا مایعات دیگر هم استفاده شود.
مصرف روغن زیتون خالص بر افزایش تاثیر سبوس، مفید و موثر می باشد.
خواص درمانی سبوس گندم
آب دم کرده آن را بنوشید که نرم و خنک کننده است، برای رفع سرفه و زکام مفید است و حرارت تب را می کاهد.
اگر آب دم کرده آن را با عسل بخورید، کمی ملین است و یبوست های ناشی از نارسایی کبد را برطرف می سازد و سنگ های صفراوی را دفع می کند.
آن را همراه با چای دم کنید و بنوشید. برای افزایش ترشح عرق و در موارد ادرار خونی موثر است.
چنانچه آن را گرم کنید و داخل پارچه ای بریزید و روی عضو دردناک بر اثر رماتیسم و درد مفاصل و درد پهلو بگذارید و مدام گرم و تجدید کنید، دردها را تسکین می دهد.
در صورتی که بالشی را از سبوس پر کنید و زیر سر اطفال قرار دهید، به درمان آبله کمک می کند.
۵۰ گرم از آن را در یک لیتر آب آنقدر جوشانید تا آب به نصف برسد. بعد با آن آب تنقیه کنید. اسهال های شدید و دل پیچه را برطرف می سازد.

ترکیبات

در ۱۰۰ گرم سبوس، مواد زیر وجود دارد:

آب ۵/۱۱ درصد،
پروتئین ۱۶ درصد،
چربی ۴ درصد،
کربوهیدرات ۶۰ درصد،
کلسیم ۱۱۹ میلی گرم،
فسفر ۱۲۷۶ میلی گرم،
آهن ۱۴ میلی گرم،
سدیم ۹ میلی گرم،
پتاسیم ۱۱۲۱ میلی گرم،
ویتامین ب ۱ ،
۷۲/۰میلی گرم،
نیاسین ۲۱ میلی گرم
هر ۱۰۰ گرم سبوس، ۲۱۳ کالری انرژی دارد.