مترونیدازول: کاربرد، نحوه مصرف و عوارض

مترونیدازول یکی از انواع آنتی‌بیوتیک است که طیف گسترده‌ای از باکتری‌ها و انگل‌ها را از بین می‌برد. در این مقاله به بررسی کارکردها، دوز مصرف و نکات مهم این آنتی‌بیوتیک می‌پردازیم. 

مترونیدازول چیست؟

مترونیدازول نوعی آنتی بیوتیک است که از رشد برخی باکتری‌ها و انگل‌ها جلوگیری می‌کند. این آنتی‌بیوتیک برای درمان بیماری‌های حاصل از باکتری‌های بی‌هوازی، پروتوزوآها و باکتری‌های خردهوازی استفاده می‌شود. 

مترونیدازول به اشکال مختلفی در بازار موجود است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. شکل‌های دارویی مترونیدازول شامل: قرص، شربت، ژل، شیاف واژینال، ژل واژینال و ویال تزریقی است. 

---

مترونیدازول چطور عمل می‌کند؟

مترونیدازول آنتی‌بیوتیکی از خانواده نیتروایمیدازول‌ها است. این آنتی‌بیوتیک‌ها با ورود به میکروارگانیسم، در ماده ژنتیکی آن اختلال ایجاد می‌کنند. این اختلال موجب از هم گسستگی DNA میکروارگانیسم و در نتیجه مرگ آن می‌شود.  

مترونیدازول یک آنتی‌بیوتیک است که برای درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها، به‌خصوص باکتری‌های بی‌هوازی و همچنین برخی از انگل‌ها تجویز می‌شود.

---

کاربرد مترونیدازول

مترونیدازول برای درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری‌های عفونی استفاده می‌شود. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رزاسه (نوعی بیماری پوستی که در آن گونه‌ها و روی بینی سرخ می‌شود.)
• زخم‌های پوستی
• زخم بستر
• عفونت‌های دهان (شامل عفونت لثه و آبسه دندان)
• عفونت‌های باکتریایی واژن
• التهاب‌های لگن
• برخی بیماری‌های مقاربتی

---

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟

اگر نسبت به دارو یا آنتی‌بیوتیک خاصی آلرژی دارید، حتما پیش از شروع مصرف این نکته را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین اگر به بیماری خاصی مانند بیماری‌های کبد، کلیه، مشکلات خونی و ژنتیکی مبتلا هستید، پیش از شروع درمان پزشک خود را مطلع کنید. 

---

نحوه مصرف قرص مترونیدازول

قرص مترونیدازول در دو دوز ۲۵۰ و ۵۰۰ میلی‌گرم در بازار موجود است. پزشک بسته به نوع عفونت و وزن بدن شما، دوز مصرفی را تعیین می کند. بهتر است این دارو ۱ تا ۲ ساعت بعد از غذا و با آب فراوان میل شود. 

دوز مصرف 

پزشک شما مقدار مصرف مترونیدازول را برایتان تجویز می‌کند. با این حال دوز مصرف این دارو معمولا به صورت 7.۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن شما، به صورت 1، ۲ یا ۴ بار در روز است. 

حداکثر دوز مجاز مصرف

حداکثر دوز مجاز مصرف مترونیدازول تا ۴۰۰۰ میلی‌گرم در روز است. معمولا بیش از این مقدار در روز تجویز نمی‌شود. 

طول دوره مصرف

مدت زمان مصرف مترونیدازول بسته به نوع بیماری 7 تا ۱۰ روز است. 

نحوه مصرف ژل مترونیدازول

قبل از استفاده از ژل مترونیدازول، دست‌ها و محل مورد نظر را با آب و صابون شستشو دهید و خشک کنید. سپس ۱۵ دقیقه صبر کنید و یک لایه نازک از ژل را بر روی موضع مورد نظر قرار دهید. اگر می‌خواهید پس از دارو از لوازم آرایشی استفاده کنید، ۵ دقیقه بعد از مصرف دارو این کار را انجام دهید. 

برای استفاده از ژل واژینال مترونیدازول‌‌، پس از شستشوی دست‌ها و محل مورد درمان و  رعایت فاصله ۱۵ دقیقه ای، اپلیکاتور داخل جعبه دارو را از ژل پر کنید. سپس سر اپلیکاتور را در دهانه واژن قرار دهید و محتویات آن را درون واژن تخلیه کنید. 

اگر داروی دیگری مصرف می‌کنید یا سابقه حساسیت دارویی دارید، پیش از مصرف مترونیدازول به پزشک اطلاع دهید؛ همچنین حداقل تا ۴۸ ساعت پس از مصرف مترونیدازول الکل مصرف نکنید.

---

نکات حین مصرف

• در  طول دوره درمان با مترونیدازول خوراکی و تا سه روز پس از اتمام آن، از نوشیدن الکل خودداری کنید. چرا که مصرف الکل در این زمان موجب بروز مشکلات معده و تهوع و استفراغ می‌شود. 
• مصرف این دارو ممکن است بر عملکرد واکسن‌های زنده باکتریایی تاثیر منفی بگذارد. بنابراین اگر در حال درمان با این دارو هستید، قبل از دریافت واکسن با پزشک خود مشورت کنید.  
• اگر مترونیدازول برای درمان بیماری مقاربتی ناشی از تریکوموناس برای شما تجویز شده است، شریک جنسی شما نیز باید همزمان با شما این دوره درمانی را طی کند. این کار از ایجاد مجدد عفونت جلوگیری می‌کند. همچنین در طول درمان با این دارو از داشتن رابطه جنسی بپرهیزید و یا حتما از کاندوم لاتکس یا پلی اورتان استفاده کنید. 
• هرگز دارو را سرخود قطع نکنید. 

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟

اگر مصرف یک دوز قرص یا شربت مترونیدازول را فراموش کردید، به محض یادآوری از آن استفاده کنید. به شرط اینکه نزدیک به زمان مصرف دوز بعدی نباشد. در این صورت از خوردن آن خودداری کنید. 

هرگز دو دوز از این دارو را همزمان مصرف نکنید.

---

عوارض جانبی مترونیدازول

مترونیدازول به ندرت باعث عوارض جدی می‌شود؛ اما ممکن است هنگام مصرف این دارو، عوارضی را تجربه کنید:

عوارض رایج مترونیدازول

عوارض شایع مترونیدازول عبارتند از:

• سرگیجه
• سردرد
• ناراحتی معده
• تهوع
• استفراغ
• اسهال
• یبوست
• مزه فلزی در دهان

این دارو ممکن است باعث تیرگی ادرار شما بشود. اما این عارضه بی‌خطر است و پس از قطع مصرف، مشکل حل می‌شود.

عوارض با شیوع کمتر

برخی عوارض مترونیدازول شیوع کمتر اما اهمیت بیشتری دارند. در صورت مشاهده این عوارض، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. این عوارض عبارتند از:

• علامت یک عفونت جدید (مانند گلو‌درد و تب)
• کبودی یا خونریزی سریع تر از حالت معمول
• درد معده یا شکم
• درد هنگام دفع ادرار

عوارض خطرناک مترونیدازول

در صورت مشاهده عوارض خطرناک مترونیدازول به اورژانس مراجعه کنید. این عوارض عبارتند از:

• تشنج
• مشکلات روانی و تغییرات خلق و خو
• مشکل در تکلم
• بی حسی دست و پا
• درد چشم
• تغییرات دید
• سردرد شدیدی که از بین نمی‌رود
• گردن درد

---

علائم و عوارض ناشی از اوردوز

مصرف بیش‌ازحد یا اوردوز با مترونیدازول ممکن است علائمی چون تهوع، استفراغ، مشکل در تنفس، ناپایداری شرایط و بیهوشی داشته‌ باشد. در صورت مشاهده این علائم حتما با اورژانس تماس بگیرید. 

---

هشدارهای مترونیدازول

• در صورتی که در طول درمان با این دارو نیاز به جراحی پیدا کردید، حتما پزشک خود را از موضوع مصرف مترونیدازول مطلع کنید.
• در صورت مشاهده عوارض خطرناک این دارو با اورژانس تماس بگیرید. 
• اگر به بیماری های خاص مبتلا هستید، حتما پیش از شروع مصرف مترونیدازول این موضوع را با پزشک مطرح کنید.

تداخلات دارویی

تداخل دارویی ممکن است باعث جلوگیری از عملکرد درست دارو شود و یا عوارض جانبی آن را افزایش دهد. این افزایش عوارض ممکن است حتی به مرگ منجر شود. بنابراین این موضوع را جدی بگیرید و داروهای مورد استفاده خود را در زمان تجویز، با پزشک در میان بگذارید. در ادامه برخی از داروهایی را که با مترونیدازول تداخل دارند، نام می‌بریم: 

• وارفارین (ضدانعقاد)
• لیتیوم
• دی سولفیرام
• فنی توئین
• سیکلوسپورین
• بوسولفان

تداخلات غذایی

مترونیدازول با غذای خاصی تداخل ندارد. اما از میان نوشیدنی‌ها، این دارو با نوشیدنی‌های حاوی الکل تداخل دارد. 

مصرف همراه با الکل

در دوره درمان با مترونیدازول خوراکی و تا سه روز بعد از اتمام آن از مصرف الکل بپرهیزید. مصرف همزمان این دو موجب بروز مشکلات شدید گوارشی می‌شود. 

محدودیت سن

مترونیدازول برای کودکان در دوزهای کمتری تجویز می‌شود. 

گروه‌های خاص یا پرخطر

پیش از شروع مصرف مترونیدازول حتما سابقه بیماری‌های خاص خود را با پزشک معالج در میان بگذارید. از جمله این بیماری‌های خاص می‌توان به مشکلات کبد، کلیه و اختلالات ژنتیکی و خونی اشاره کرد. 

بارداری و شیردهی

مصرف خوراکی مترونیدازول در دوران بارداری باید با احتیاط و در صورت وجود نیاز جدی و تجویز پزشک صورت گیرد. درمان با نوع خوراکی این دارو در دوران بارداری خصوصا ۳ ماه اول، ممکن است برای جنین خطرناک باشد.

این دارو در شیر ترشح می‌شود. بنابراین ممکن است پزشک از شما بخواهد که در طول دوره مصرف خوراکی مترونیدازول، از شیردهی به کودکتان خودداری کنید. 

---

موارد منع مصرف مترونیدازول

بیشتر افراد برای مصرف مترونیدازول منعی ندارند. اما اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، حتما پیش از شروع درمان موضوع را با پزشکتان مطرح کنید. این شرایط خاص عبارتند از:

• سابقه واکنش آلرژیک نسبت به مترونیدازول یا داروهای دیگر
• بارداری و شیردهی
• ابتلا به مشکلات کبدی
• دیالیز
• اعتیاد به الکل

---

آیا می‌توان قرص مترونیدازول را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

بله. می توان به جای مترونیدازول از برخی دیگر از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کرد. پزشک با توجه به نوع بیماری و شرایط شما، آنتی‌بیوتیک جایگزین را انتخاب می‌کند. از جمله این آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توان به کلوتریمازول، کلیندامایسین (موضعی و خوراکی) و… اشاره کرد. 

---

نکاتی درباره خرید مترونیدازول

مترونیدازول در اشکال دارویی و دوزهای مختلف موجود است. حتماً هنگام خرید به این نکته توجه کنید.

اشکال دارویی موجود

مترونیدازول به اشکال دارویی مختلف قرص، شربت، شیاف، پماد، ویال تزریقی و ژل واژینال موجود است. 

دوزهای موجود

قرص مترونیدازول در دو دوز ۲۵۰ و ۵۰۰ میلی‌گرم در بازار موجود است. 

شرکت‌های تولیدکننده

شرکت های تولید کننده مترونیدازول عبارتند از: 

• داروسازی خوارزمی
• داروسازی ثامن
• داروسازی شهید قاضی
• پارس دارو
• داروسازی امین
• داروسازی بهوزان
• دارو پخش
• البرز دارو
• سبحان دارو
• داروسازی عبیدی
• الحاوی
• ایران ناژو
• تهران شیمی
• شفا
• ثامن
• کوثر
• پاک دارو
• داروسازی آنی درمان. 

نام‌های تجاری موجود در ایران

• مترونیدازول
• اینفونیدازول (تزریقی)
• متروواگ (ژل واژینال)
• متریس (تزریقی)
• آمیزول‌ (قرص) 
• آفیژل (شیاف واژینال) 
• متروفن (خوراکی) 
• فلاژیکس (قرص)
• متروماکس

---

هنگام مصرف مترونیدازول چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

در طول مدت درمان با مترونیدازول در صورت مشاهده عوارض خطرناک از پزشک کمک بگیرید. این عوارض عبارتند از:

• علامت یک عفونت جدید (مانند گلو‌درد و تب)
• کبودی یا خونریزی سریع‌تر  از حالت معمول
• درد معده یا شکم
• درد هنگام دفع ادرار

کلام آخر دکترساینا

مترونیدازول نوعی آنتی‌بیوتیک است. این دارو برای درمان طیف گسترده ای از عفونت‌ها استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که آنتی‌بیوتیک باید در زمان معین و دقیق مصرف و دوره درمان آن کامل شود. مصرف نادرست و نیمه‌کاره این دارو سبب مقاوم شدن میکروب می‌شود. این امر درمان را دشوار می‌کند. مترونیدازول فقط با نسخه پزشک قابل دریافت و استفاده است.  

سوالات متداول